1 oyla kriz

ABD Temsilciler Meclisi Komitesi'nde "soykırım" tasarısının kabul edilmesinin ardından Türkiye Washington Büyükelçisi Namık Tan'ı istişareler için geri çağırdı. Bu, Türk-Amerikan ilişkilerinde bugüne kadar yaşanan en önemli krizlerden birisi olarak gösteriliyor.

Türkiye 2007 yılında da tasarının kabulünün ardından dönemin büyükelçisi Nabi Şensoy'u istişareler için geri çağırmıştı. Başbakanlık'tan yapılan açıklamada ayrıca Komite'nin kararı kınandı.

>> TASARININ TÜRKÇE TAM METNİ

>> NEDİR BU 'SOYKIRIM TASARISI'

>> ERMENİSTAN'DAN İLK AÇIKLAMA

Başbakanlık'tan yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

"Türkiye, ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi tarafından bugün kabul edilen tasarıyı üzüntüyle karşılamıştır. Türk ulusunu işlemediği bir suçla itham eden bu tasarıyı kınıyoruz. Bu tasarıyı destekleyenler, tarihi gerçekler ve uzman tarihçiler arasındaki konuyla ilgili fikir ayrılıklarını görmezden gelerek siyasi saiklerle yanlış ve haksız bir tutum benimsemişlerdir.

>> DIŞ BASIN NE DEDİ?

Tasarı, 1915 olaylarına ilişkin olarak içerdiği somut tarihi hataların yanı sıra, tamamen tek yanlı bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Türkiye, Birinci Dünya Savaşı sırasında Anadolu halkının tümünün yaşadığı acı olayların tarihçiler tarafından önyargısız biçimde ve bilimsel yöntemlerle, tarihi kaynak ve arşivlere dayanılarak incelenmesi gerektiğine inanmaktadır.

Siyasetçilerin tarihçilerin alanına yönelik müdahaleleri her zaman olumsuz etkiler yaratmıştır. Tasarının, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde kabulünün arzu edilmeyen sonuçlara yol açacağına esasen konuya ilişkin girişimlerimiz sırasında açıklıkla işaret edilmişti. Tüm uyarılarımıza rağmen Komite tarafından kabul edilen bu tasarının Türkiye-ABD ilişkilerine zarar vermesinden ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi yönündeki çabaları sekteye uğratacak olmasından ciddi kaygı duyuyoruz.

ABD ile geniş bir ortak gündem çerçevesinde yürüttüğümüz çalışmaları olumsuz etkileyebilecek bu karar maalesef bir stratejik vizyon eksikliğine de işaret etmektedir. Washington Büyükelçimiz Namık Tan bu gelişme çerçevesinde bu akşam istişareler için Ankara’ya çağırılmıştır."

1915 olaylarıyla ilgili olarak Osmanlı topraklarında yaşayan Ermenilerin soykırıma uğradığı iddialarını içeren kanun tasarısı dün Amerikan Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde görüşüldü. Toplantıdan önce Amerika Başkanı Barack Obama, komite üyelerine “Tasarıyı kabul etmeyin. Türkiye ile ilişkilerimiz bozulur” çağrısı yaptı.

KOMİTE BAŞKANINI ARADI

Amerika Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da toplantı öncesi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman’ı arayarak, tasarının geçmesi halinde Türkiye ile Ermenistan arasında başlayan normalleşme sürecinin sona ereceğini söyledi. Oylama öncesi tasarının açık farkla kabul edilmesi bekleniyordu. Tasarıya karşı çıkan milletvekilleri, Irak ve Afganistan konusunda Türkiye ile Amerika’nın yakın işbirliği içinde bulunduğunu, İran konusunda ise Türkiye’ye ihtiyaç olduğunu vurguladı. Komite Başkanı Howard Berman ise “Her ulus kendi tarihiyle hesaplaşmalı” dedi.

23 EL KRİZE KALKTI

Konuşmaların ardından oylamaya geçildi. 46 üyeli komitede nefes nefese geçen oylamada, son 3 üye oy kullanmadan önce ‘Hayır’ diyenlerin sayısı 22, ‘Evet’ diyenlerin sayısı 20 idi. 1 üye oylamaya katılmadı. Türk heyeti 3 üyenin salona girmemesi için çok uğraştı ancak bunların ‘Evet’ demesiyle tasarı 22’ye karşı 23 oyla geçti.

TÜRKİYE'DEN JET KINAMA

Türk hükümeti oylamanın ardından jet bir açıklama yaptı. Yazılı açıklamada, “Türk ulusunu işlemediği bir suçla itham eden bu tasarıyı kınıyoruz. Tüm uyarılarımıza rağmen kabul edilen bu tasarının Türkiye-Amerika ilişkilerine zarar vermesinden ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi yönündeki çabaları sekteye uğratacak olmasından ciddi kaygı duyuyoruz. Bu karar stratejik vizyon eksikliğine işaret etmektedir” denildi. Açıklamada, Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Namık Tan’ın istişareler için Ankara’ya çağrıldığı da duyuruldu. Cumhurbaşkanı Gül de “Bu kararı esefle karşılıyorum” açıklaması yaptı. Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan ise “Komitenin kararından büyük memnuniyet duyduk” dedi.

ŞİMDİ NE OLACAK?

Tasarının Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde kabul edilmesi Amerika’nın sözde Ermeni soykırımını tanıdığı anlamına gelmiyor. Amerika’da yasama organı iki kanattan oluşuyor. Bundan sonra tasarı 435 üyeli Temsilciler Meclisi Genel Kurulu’na gelecek. Tasarının burada kabul edilmesi bile yasalaşması anlamına gelmeyecek. Tasarıyı 100 üyeli Senato’nun da kabul etmesi gerekiyor. 2007’de de Ermeni soykırımı tasarısı Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde kabul edilmiş, ancak dönemin Amerika Başkanı Bush yönetiminin çabalarıyla, Temsilciler Meclisi Genel Kurulu tasarıyı gündemine almamıştı.

TÜRKİYE LOBİ İÇİN MİLYONLARCA DOLAR HARCADI

Amerikan Washington Post gazetesi, Ermeni soykırımı tasarısının görüşülmesinden önce Türk ve Ermeni taraflarının bir ‘lobi çılgınlığına’ girdiğini yazdı. “Türk hükümeti, Washington’daki lobi faaliyetleri için son 10 yılda milyonlarca dolar harcadı” diyen gazete, Türkiye’nin kendisi de eskiden Ermeni soykırımı tasarılarını destekleyen eski Temsilciler Meclisi üyesi Richard Gephardt’ın lobi şirketiyle anlaştığını ve bu şirkete ayda 70 bin dolar ödediğini belirtti. Türkiye’nin halkla ilişkiler şirketi Fleishman-Hillard ile de ayda 100 bin dolarlık bir lobicilik sözleşmesi bulunduğu kaydedildi.

Ermeniler daha az harcıyor

Ermeni Ulusal Komitesi ve Amerika Ermeni Meclisi de geçen yıl lobi faaliyetleri için 380 bin dolar harcadı. Ermeni gruplarının, 2007’den bu yana Kongre üyelerinin kampanyalarına 83 bin dolar katkıda bulunduğu, Türklerin ise bu dönemde 173 bin dolarlık bağış yaptığı belirtildi. Ermenilerin daha çok Demokratlara, Türklerin ise Cumhuriyetçilere bağış yaptığı vurgulandı.

TEMSİLCİLER MECLİSİ'Nİ TÜRK İMAM AÇTI

Sözde ‘Ermeni soykırımı’ tasarısının Amerika Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde oylanmasından bir gün önce Temsilciler Meclisi’nin önceki gün açılış duasını Türk imam Abdullah Antepli yaptı. Aynı zamanda Duke Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Abdullah Antepli duada, Kongre üyelerinden din, dil, ırk farkı gözetmeksizin ülkelerine en iyi şekilde hizmet etmelerini istedi. Abdullah Antepli, bugüne kadar Temsilciler Meclisi’nin açılış duasını yapan dördüncü Müslüman oldu.

'PROTOKOLLERİ ONAYLAYIN'

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül önceki gün Amerika Başkanı Obama’yı arayarak, Ermeni iddialarını içeren tasarının kabulünün, Türkiye ile Ermenistan arasındaki uzlaşma sürecine zarar vereceğini söylemişti. Obama’nın da Gül’e, “Ermenistan ile imzaladığınız protokolleri bir an önce Meclis’ten geçirin” dediği öğrenildi. Türkiye ile Ermenistan arasında Ekim 2009’da imzalanan iki protokolde, iki ülke arasındaki sınırın açılması ve diplomatik ilişkilerin başlatılması öngörülüyor.

19 ÜLKE KABUL ETTİ

Türkiye’nin itirazlarına karşın 19 ülke parlamentosu ‘Ermeni soykırımı’ iddialarını tanıdı. İşte o ülkeler ve soykırım iddiasını kabul etme yılları: Uruguay (1965, 2004, 2005); Kıbrıs Rum Kesimi (1982); Arjantin (1993, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007); Rusya (1995, 2005); Kanada (1996, 2000, 2004); Yunanistan (1996); Lübnan (1997, 2000); Belçika (1998); İtalya (2000); Vatikan (2000); Fransa (2001); İsviçre (2003); Slovakya (2004); Hollanda (2004); Polonya (2005); Almanya (2005); Venezüella (2005); Litvanya (2005); Şili (2007).