200 şehidin anısı Türkiye'ye döndü

Şans eseri bulundu

Yapımcılığını ve yönetmenliğini Erhan Cerrahoğlu’nun yaptığı ‘Çanakkale geçildi mi?’ adlı belgeselin çekimleri tarihideğeri olan için önemli bir eserin ortaya çıkmasına ve Türkiye’ye iade edilmesine aracılık etti.

1’inci. Dünya Savaşı’nda Osmanlı donanmasında görevli Halep Vapuru, Çanakkale’deki Akbaş Limanı’ndan hareket ettiği sırada İngiliz Denizaltısı E-11 tarafından batırılmıştı. Belgesel ekibi çekimler için denizaltının kaptanı Martin Nasmith’in İşkoçya’daki evini ziyaret etti.

Hikayeden etkilendiler

Belgeselde danışmanlık yapan Selçuk Kolay, E-11’in batırdığı Halep Vapuru’na ait armayı evde görünce çok şaşırdı. Tarihi önemi olan bu armanın yerinin İstanbul’daki Deniz Müzesi olması gerektiğini düşündü.

Selçuk Kolay, Halep Vapuru’nda şehit olan 200 askerimizin hikayesini kaptan Martin Nasmith’in oğlu ve torununa anlattı. Bu hikayeden çok etkilenen baba-oğul, armayı Deniz Müzesi’ne bağışlamak istediklerini söyledi.

Şehitliği ziyaret ettiler

Nasmith’ler İstanbul’a gelerek armayı Deniz Müzesi’ne teslim etti. Baba-oğul sonra Halep Vapuru’nda şehit düşen askerlerin yattığı Çanakkale’deki Akbaş Şehitliği’ni ziyaret etti. Onarılan arma Çanakkale Deniz Zaferi’nin yıldönümü olan 18 Mart’ta sergilenmeye başlandı.

HALEP VAPURU’NUN HÜZÜNLÜ HİKAYESİ

Birinci Dünya Savaşı’nın İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a ulaşmak istiyorlardı. Osmanlı İmparatorluğu savaş sırasında seferberlik ilan etmiş ve tüm deniz taşıtlarına el koymuştu.

Bunlar arasında o günkü adı Şirket-i Hayriye olan şehir hatları vapurları da vardı. 1881 yapımı 110 metre uzunluğundaki Halep Vapuru da Çanakkale’den İstanbul’a yaralı taşımak üzere kullanılıyordu. Çanakkale’deki direniş karşısında zorlanan İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı’nı geçmenin tek yolunun denizaltılar olduğunu düşündüler.

Çanakkale Boğazı’nı ilk geçen bir Avusturalya Denizaltısı olan ‘AE2’ oldu. Tek bir gemi batıramadan yakalandı ve batırıldı. Ancak ‘AE2’nin keşfettiği rota, Çanakkale Boğazı’nın nasıl geçileceğini İtilaf Kuvvetlerine göstermişti.

Yüzbaşı Martin Eric Dunbar Nasmith komutasındaki İngiliz ‘E-11’ denizaltısı bu yolu izleyerek Marmara Denizi’ne girdi. 7 ay Marmara Denizi’nde kalan denizaltı bu süre içinde 94 Türk gemisini batırdı.

5 Ağustos 1915’te de Halep Vapuru içinde cepheden gelen 200 yaralı askeri İstanbul’a götürmek üzere tam hareket etmişken İngiliz E-11 denizaltısı tarafından batırıldı. 200 askerimiz şehit oldu. Şehit askerler gemiden çıkarılarak Akbaş Limanı’nda toprağa verildi.