Giriş
Soru: 1 Aralık 1987’de SSK’lı oldum. 8 Nisan 1994’ten beri özel bir işyerinde çalışıyorum. İşyeri beni başka yere tayin etti. Ben de gitmek istemedim, kıdem tazminatımı istedim. Vermediler. Bir yazınızda ‘25 yılı doldurmasalar bile, primi dolduranların, SSK’dan yazı almak kaydı ile işyerinden kıdem tazminatı alabileceklerini’ belirtmiştiniz. 23 yıl sigorta süresinde 6000 gün prim ödedim. Primi doldurmama karşın 25 yılı dolduramadım. SSK’dan aldığım yazıda 23 yıl sigorta ve 6000 işgünü çalışmam olduğu yazıyor. Başka bir şey yazmıyor. 23 yıl sigorta ve 6000 gün primle işverenden tazminat talep etsem alabilir miyim? Mahkemelik olmam halinde kazanmam mümkün mü? Bir de 25 yılı doldurduğumda işyerinden kıdem tazminatı istediğimde hemen alabilir miyim? Rıdvan Cevap: Emekli olmak için aranan sigorta süresi ve prim ödeme şartını yerine getirenler, kıdem tazminatını alarak işlerinden ayrılabilir. Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartlarına tabisiniz. Bu şartları da yerine getirdiğinizden istediğiniz zaman kıdem tazminatınızı alarak işinizden ayrılabilirsiniz.
[[HAFTAYA]]
Bunun için yapmanız gereken bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik kurumu il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işverene ibraz etmekten ibarettir. İşveren kıdem tazminatınızı ödemiyorsa, mahkemeye vereceğiniz yönünde ihtar çekerek tazminatınızı isteyin. Vermezse, iş mahkemesine dava açarak faiziyle birlikte alırsınız.
İkinci doğum için borçlanma yapabilir, ilk doğumunuz için yapamazsınız
Soru: 2 Nisan 1967 doğumluyum. 1990’da SSK’lı oldum. 2 Kasım 1988 ve 24 Mart 1996’da doğum yaptım. 3094 günüm var. Doğum borçlanmasından yararlanabilir miyim? Ne zaman emekli olabilirim? Ayşe AKTUNÇ Cevap: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yasada hüküm olmamasına rağmen, sigorta başlangıç tarihinden önceki doğumlar için borçlanma yaptırmıyor. SGK ilk doğumunuzu borçlandırmaz. İlk doğum için iş mahkemesine dava açmanız gerekiyor. Ancak, başlangıç tarihinizden sonraki ikinci doğumunuzdan sonra iki yıl sigortalı çalışmanız yoksa, doğum borçlanması yaparak 720 gün süre kazanabilirsiniz. 720 gün için ödeyeceğiniz borçlanma bedeli 5841 liradır. Sigorta başlangıcınızı yıl olarak vermişsiniz. Sorunuzu 1 Temmuz 1990’da SSK’lı olduğunuz varsayımına göre cevaplandırıyoruz. 20 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 47 yaş şartlarına tabisiniz. 1636 gün daha prim ödeyerek, doğum borçlanmasıyla 3814 güne yükselen ödemenizi 5450 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. 54 yaşınızı doldurmanız gerek Soru: 15 Ağustos 1964 doğumluyum. Mayıs 1993’te Bağ-Kur’lu oldum. Ne zaman emekli olabilirim? Sevim Cevap: 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 54 yaş şartlarına tabisiniz. 1 Mayıs 2018’e kadar prim ödeyerek ödemenizi 25 yıla tamamlamanız şartıyla, 15 Ağustos 2018’de emekli olabilirsiniz.
Engelli tek arsası için Emlak Vergisi ödemek zorunda
Soru: Bir arsasından başka gayrimenkulü olmayan engelli birinin, Emlak Vergisi ödemesi gerekiyor mu? Z.TUNA Cevap: 200 metrekareyi aşmayan tek meskeni olan engelliler, Emlak Vergisi oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfıra indirildiğinden, bina vergisi ödemiyor. Ancak, arsalar bu kapsamda olmadığından tek arsası olan engellinin Emlak Vergisi ödemesi gerekiyor.
Asgari kazanç üstünden prim ödemek emekli aylığını artırmaz
Soru: 1990’da SSK’lı oldum. Asgari ücret üzerinden 6045 gün prim ödedim. 52 yaşında emekli olacağım. Bundan sonra prim yatırmama gerek var mı? Ne kadar daha prim yatırırsam maaşım artar? Secer YENİGÜN Cevap: Bugüne kadar prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret) üstünden prim ödemişseniz, bundan sonraki ödemeleriniz emekli aylığınızı yükseltmez. Emekli olacak kadar prim ödemeniz olduğundan prim ödemenize gerek yok. Askerliğinizi borçlanıp 820 gün de prim ödemelisiniz Soru: 15 Ocak 1962 doğumluyum. 11 Nisan 1985’te Bağ-Kur’lu oldum. 2 Mayıs 2006’ya kadar 21 yıl 21 gün prim ödedim. 2 Mayıs 2006’da esnaflığı bıraktığımdan dolayı Bağ-Kur’um silindi. Geriye dönük askerliğimi borçlansam ne zaman emekli olurum? 2 Mayıs 2006’dan bu zamana kadarki süreyi borçlansam kabul olur mu? İsmet KARATAŞ Cevap: Geriye doğru borçlanma yoluyla sigorta süresi kazanma usulü olmadığından, 2 Mayıs 2006’dan bugüne kadar olan süreyi borçlanarak kazanamazsınız. 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik sürenizi (20 ay kabul edilmiştir) borçlanmanız halinde, yaş şartı 47’ye düşer ve ödemeniz 22 yıl 8 ay 21 güne yükselir. İsteğe bağlı olarak 2 yıl 3 ay 10 gün (820 gün) prim ödeyerek, ödemenizi 25 yıla tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca, askerliğinizi borçlanmayıp bundan sonra prim ödemeseniz de 15 tam yıl prim ödeme şartlarına tabi olarak 58 yaşınızı dolduracağınız 15 Ocak 2020’de yaş haddinden emekli olabilirsiniz.
15 yıl ve 3600 gün şartlarının aynı işyerinde tamamlanması şart değil
Soru: Bir okura verdiğiniz cevapta 15 yıl sigorta ve 3600 gün primi olanın kendi isteğiyle işinden kıdem tazminatı alarak ayrılabileceğini ve 15 yıllık sürenin son işyerinde geçmesinin şart olmadığını yazmışsınız. 15 yıl süresi olan ve 3600 ya da daha fazla gün prim ödeyen sigortalı bir kimse, çalışmakta olduğu işyerinden kendi isteğiyle ayrılırken kıdem tazminatını talep ederse, kıdem tazminatı alabilir mi? Ne gibi işlem yapması gerekiyor? Deniz ELBİ Cevap: İlk defa sigortalı olduğunuz tarihin üstünden en az 15 yıl geçmişse ve bu süre içinde 3600 gün prim ödemişseniz, kendi isteğinizle ayrılsanız da kıdem tazminatı alabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işvereninize ibraz etmekten ibarettir. 15 yıllık sigorta süresini aynı işyerinde geçirmek gerekmediği gibi, 3600 gün primi de aynı işyerinde çalışarak ödemek gerekmiyor.
