Giriş
Soru: Öğretmenim. 3 Ocak 1989’da doğum yaptım. Çalışmakta olduğum KOSGEB Bursa şubesinden 30 Mayıs 1989’da ayrıldım. 14 Ocak 1994 yılına kadar çalışmadım. Çocuğum hayatta. Borçlanma yapabilir miyim? Vildan YENİGELEN
Cevap: Doğum borçlanmasından 4/a sigortalıları (SSK) yararlanıyor. KOSGEB’de sözleşmeli olarak çalıştığınızı tahmin ediyoruz. Tahmin ettiğimiz gibi 4/a sigortalısı olarak çalışmışsanız, doğum yaptığınız tarihten itibaren 2 yıl süresince sigortalı çalışmadığınız ve çocuğunuz yaşadığı için, doğum borçlanması yapabilirsiniz. Doğum borçlanması talebinde bulunup tebliğ edilen borçlanma bedelini bir ay içinde ödemeniz halinde, 720 gün sigorta süresi kazanabilirsiniz. Ancak KOSGEB’de 657’ye tabi olarak (memur) çalışanlar da bulunuyor. Memur olarak çalışmışsanız doğum borçlanması yapamazsınız. Varsa ücretsiz doğum izninizi borçlanabilirsiniz.
Değer artış kazancı hesabı yapmadan gayrimenkul satan yanar
Soru: Bir yıl önce satın almış olduğum daireyi satmak durumundayım. Herhangi bir vergi ve cezaya muhatap olmamak için nelere dikkat etmeliyim? Selim BARAN
Cevap: Öncelikle, değer artış kazancına dikkat etmeniz gerekir. 1 Ocak 2007’den itibaren satın alınan ve 5 yıl (1 Ocak 2007’den önce iktisap edilenler 4 yıl) içinde elden çıkarılan gayrimenkullerden elde edilen kazançlar, değer artış kazancı kapsamında Gelir Vergisi’ne tabi bulunuyor. Bugünkü koşullarda bir yıl önce satın aldığınız gayrimenkulü satmanızdan, bir kazanç elde edeceğinizi düşünmüyoruz. Ancak, bazen alışta, tapu işlemleri sırasında gayrimenkulün alım bedeli düşük gösteriliyor, satışta ise banka kredisi kullanma, alıcının titiz olması gibi nedenlerle gerçek satış bedeli gösteriliyor. Bu durumda satıcı gerçekte olmasa da tapu kayıtlarına göre kâğıt üstünde ciddi tutarda değer artış kazancı elde etmiş görünüyor. Satıcı, değer artış kazancı beyan ederek Gelir Vergisi ödeyeceğini bilmediğinden, vergi yükümlülüklerini yerine getirmiyor ve yıllar sonra ödeyemeyeceği tutarda ceza ve vergiye muhatap olabiliyor. Bu açıdan dairenin tapu kaydındaki alış bedelini dikkate alarak, satış işlemi tesis etmenizde yarar var. Bunun dışında tapu harcı emlak vergi değerinden az olmamak üzere gerçek satış değeri üstünden ödendiğinden harç ödeyeceğiniz bedeli tespit etmeye dikkat etmenizde, satıştan sonra bağlı olduğunuz belediyeye satışa ilişkin bir dilekçe vererek Emlak Vergisi kaydınızı kapatmayı atlamamanızda yarar var.
Yol izni için ücret ödenmez
Soru: Yıllık ücretli iznini işyerinin bulunduğu ilden başka bir ilde kullananlara 4 gün yol izni verildiğini yazılarınızdan öğrenmiş bulunuyorum. Bayramdan sonra kullanacağım yıllık iznim sırasında şirketten yol izni isteyeceğim. Şirketim yol izni verir mi, bilmiyorum. Şayet 4 gün yol izni verirlerse çalıştığım şirket 4 gün yol izni süresi için yıllık izinde olduğu gibi ücret ödeyecek mi? Cevdet TURNA
Cevap: Yıllık ücretli iznini işyerinin kurulu olduğu yer dışında başka bir yerde kullanacak olan kişiye, talepte bulunması ve belgelemesi şartıyla gidiş ve dönüşte yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam 4 güne kadar yol izni vermek zorundadır. Talep etmeniz halinde, çalıştığınız şirket 4 gün yol izni verir. Ancak yol izni ücretsiz izindir. 4 gün için şirketiniz ücret ödemez.
Doğum borçlanması annenizi emekli eder
Soru: Annem 1953 doğumlu. 1969’da SSK’lı oldu. 1531 gün prim ödemesi var. 1 Ekim 2008’den beri Bağ-Kur’a isteğe bağlı ödeme yapıyor. En avantajlı ödeme şekli nasıl ve ne zaman emekli olabilir? İşten ayrılış tarihi Nisan 1975. Annem Kasım 1976 ve Ocak 1983 tarihlerinde doğum yaptı. Doğum borçlanması yapabilir mi? Tolga İZMİRLİ
Cevap: Anneniz 8 Eylül 1999 itibarıyla 18 yıldan fazla süredir sigortalı olduğundan, eski yasa şartlarıyla emekli olacak. Eski yasaya göre 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabi. Anneniz 1309 gün daha prim ödeyerek, 2191 gün olan prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Bu durumda anneniz 2 doğumu için borçlanarak 1440 gün kazanmak suretiyle prim ödemesini 3600 güne tamamlayarak hemen emekli olabilir.
Çalışanın izni olmadan işveren yıllık izin süresini bölemez
Soru: Özel bir işyerinde çalışıyoruz. İşyeri ‘yıllık izinleri kışlık ve yazlık olarak böleceğiz’ diyor. Böyle bir hakları var mı? Kabul etmezsek tamamını kışın kullandırmakla tehdit ediyorlar. Biz işçilerin hakları nedir? İstediğimiz zaman tamamını kullanabilir miyiz? Rumuz: angel77
Cevap: Yıllık ücretli izin süresi işverence bölünemez. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53’üncü maddesi hükmünce belirlenen izin sürelerinin bölünmeden kullandırılması esastır. Ancak tarafların (işçi ve işverenin) anlaşması halinde, izin süresinin bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünerek kullandırılabilir. Sonuç olarak işveren izniniz olmadan yıllık ücretli izninizi bölemez. Yıllık ücretli iznin ne zaman kullanılacağını işveren belirlemekte. Ancak bu belirleme işverenin keyfiyetinden ziyade, işyerindeki işin özelliklerine göre belli kurallara bağlı olarak yapılmaktadır. İşveren izin kuruluna (100’den fazla işçi çalışan yerlerde kurulur), 100’den az kişi çalışan yerlerde işveren vekili ile işçilerin aralarından seçeceği kişinin oluşturduğu ikili kurula danışarak, işyerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin her yılın belli bir döneminde veya dönemlerinde verileceğini tayin edebilir. Bunu işyerinde ilan eder.
İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıl içinde dava açmanız gerekiyordu
Soru: 28 Ekim 1978 doğumluyum. Eylül 1996 ile Mayıs 1997 tarihleri arasında özel bir şirkette çalıştım. Sigortamı başlattıklarını söylemişlerdi. Fakat prim yatmamış. Ablam ve amcam da o tarihlerde aynı şirkette çalışıyorlardı. Şirketi mahkemeye verip, ablam ve amcamı şahit göstersem, sigortamın yatırılmasını sağlayabilir miyim? Bordrolar elimde bulunmuyor. Sigorta numaram 6 Ocak 1995’te okul stajı zamanında verildi. Fakat ilk sigorta prim yatma tarihi 5 Kasım 2003 görünüyor. Bu yüzden 4-5 yıl daha geç emekli olacağım. Murat ÇELİK
Cevap: Şirket giriş bildirgenizi de göndermediğinden, SSK’ya bildirilmeyen günlerinizi yargı yoluyla kazanmak için, işten ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıl içinde hizmet tespit davası açmanız gerekiyordu. 5 yıllık zamanaşımı süresini doldurduğunuzdan dava açarak gün kazanamazsınız.
Yılbaşında emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Ocak 1966 doğumluyum. 1 Ekim 1981’de SSK’lı oldum. 6100 gün primim var. Askerliğimi saydırmadım (18 ay). Ne zaman emekli olabilirim? İsmail TAY/Malatya
Cevap: 25 yıl sigorta, 5075 gün prim ve 45 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olup süre şartını da sağladığınızdan, bundan sonra prim ödemeseniz de 45 yaşınızı dolduracağınız 1 Ocak 2011’de emekli olabilirsiniz
