Eyüp oyuncakları hayat buldu

Şimdi atölyelerinde ‘Eyüp oyuncakları’nı aslına uygun tasarlıyorlar. Touch İstanbul dergisinden Neslihan Perker bu ayki sayıda yenilenen Eyüp oyuncaklarını anlattı...

Eyüp, Osmanlı’nın başkentinin oyuncak merkeziymiş. Günümüzde de sünnet merasimi için sık sık ziyaret edilen semt, o zaman da çocukların akınına uğruyormuş. Hatta Evliya Çelebi, 1635 yılında tarihi çarşının içinde bulunan 100 dükkanın olduğundan ve 105 kişinin oyuncak yaptığından bahseder. Oyuncakların yapımı için gerekli olan maddeler ise zamanında orada bulunan imalathanelerden artan malzemelerden temin edilirmiş. Tahta artıkları, deri ve çamur bu oyuncakların hammaddesini oluşturuyormuş. O zamanlar semte ait 28 farklı oyuncak varmış. Fakat Adnan Menderes’in başbakanlığı döneminde Eyüp Bulvarı’nın açılmasıyla Oyuncakçılar Çarşısı yok olmuş, Eyüp oyuncakçılığı da tarihe karışmış.

Eyüp, oyuncaklarına yeniden kavuştu

Geçmişte var olan ve uzun süre sessizliğe bürünen bu kültür 2005 yılında harekete geçirilen bir projeyle yeniden hayat buldu. Avrupa Birliği’nin Eyüp Oyuncakları Projesi ile bölgede yaşayan ev kadınlarına altı aylık kurs verildi. Eyüp oyuncakçılığı üzerine eğitim alan kadınlar, buraya ait oyuncakların nasıl yapıldığını öğrendiler. Tasarımlar yapılırken, geçmişteki malzemelerin aynısı olan deri, tahta ve çamur kullanıldı. Kursun tamamlanmasının ardından, Eyüp Belediyesi’nin de desteğiyle, 50 kadın oyuncak yapmayı sürdürdüler. 13 kişi kooperatif kurdu ama zamanla kişi sayısından fire verildi. Şimdi ise beş kişi ile devam eden oyuncak yapımı, büyük ilgi görüyor. Sonuç gerçekten de çok başarılı. Hatta yapılan oyuncaklar, ‘Eyüp Oyuncakçısı’ isimli dükkanda satılıyor. Geçmişten gelen 28 farklı oyuncaktan 20 tanesi yeniden aslına uygun tasarımlarıyla üretiliyor.

Kayıp olan 8 oyuncakla ilgili materyal olmadığı için, herhangi bir tasarım girişiminde bulunulmamış. Mesela bu kayıp oyuncaklardan birine bumbar derisinden düdüğü örnek olarak verebiliriz. Üzerine konuşuluyor ama nasıl bir oyuncak olduğu hakkında hiçbir bilgi yok. Eldeki bilgilerle ortaya çıkan oyuncakların gerek görüntüleri, gerek renkleri, gerekse işlevsellikleri çok güzel. Dikkatimizi ilk olarak renk renk testiler çekiyor ki, bunlara ‘düdüklü testi’ deniyor. Bu oyuncağa su koyduğunuzda kuş sesi elde ediyorsunuz.

En beğenilenler listesinde darbukaları ve el arabalarını da sayabiliriz. Tabii bu rengarenk dünyada gözümüze ilk çarpanlar arasında topaçı da söylemeden geçemeyiz. Cafer Paşa Kültür Merkezi’nin içinde bulunan tarihi atölyede Asuman Ustaoğlu, Şennur Ülker, Gönül Tütün, Süheyla Zuhal Solmaz ve Reyhan Kartal maharetlerini sergiliyorlar. Bu çalışkan kadınlar ellerindeki tahtaları makinalarda kesiyorlar, boyamaları yapıyorlar, derileri tasarımın gerekli yerlerine yerleştiriyorlar...

Anlayacağınız zevkle ve tam konsantre şekilde çalışıyorlar. Hatta kültür merkezinin içindeki çadıra haftada bir kere okullardan minik öğrenciler geliyor ve oyuncakların boyamalarını yapıyorlar. Sonra kendi yaptıkları oyuncakları satın alıyorlar. Eyüp oyuncakları çok beğeniliyor ve semtin simgelerinden biri gibi olmuş adeta. Çünkü bu oyuncaklar tamamen İstanbul’un geçmişini, kültürünü ve çocuklarının fantastik dünyasını anlatıyor...

Eyüp’ün oyuncakları

Aynalı araba, beşik, masa takımı, def, cambaz, şeytan minaresi, kuşlu araba, çekçek araba, kağnı, el cambazı, el arabası, trampet, kılıç, Karagöz, topaç, saplı davul, dönme dolap, çınçın, ayna, darbuka, tel dolap, kumbara, kaynana zırıltısı, saltanat kayığı, düdüklü testi, zilli def, su testisi. Eyüp Oyuncakları detaylı bilgi için: www.eyupoyuncaklari.com

(12.02.2012 tarihli Pazar Postası'ndan alınmıştır.)