Ağrı kesici de ağrı yapar!

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksel Siva sorularımızı yanıtladı:

Ağrı kesicilerle geçen ağrı önemsiz mi?
Prof. Dr. Aksel Siva: Ağrı sıklıklarına baktığımız zaman en çok karşılaşılan baş ağrısı gerilim baş ağrısı demiştik. Gerilim baş ağrıları da genellikle ağrı kesicilere iyi cevap verirler. Dolayısıyla evet, rakamsal olarak bakarsak ağrı kesicilere cevap veren ağrılar, çoğunlukla gerilim baş ağrılarıdır.
Bunun da altında bir şey yatmaz. Ama bunu kural gibi kabul etmek doğru değil. Çünkü birçok ciddi nedende de ilk başta ağrı kesicilere cevap alınabilir. Örneğin, beyin tümörüne bağlı bir baş ağrısı başlangıçta ağrı kesiciye yanıt verir.

Ağrı kesiciler kronik baş ağrısına yol açabilir mi?
Prof. Dr. Aksel Siva: Kişi ayda 15 günden daha fazla baş ağrısı çekiyorsa biz bunu kronik baş ağrısı olarak kabul ediyoruz. Kronik baş ağrısının da en önemli nedeni ağrı kesici kullanımıdır. Özellikle migreni biraz daha sık olanlar ‘Bugün ağrım gelmesin’, ‘Sabah iyiydim ama ağrım öğleden sonra tekrar başlayacak gibi’ gerekçelerle bir süre sonra her gün ağrı kesici kullanmaya başlıyor.
Hatta ‘Ergo’, ‘triptan’ grubu migren ilaçları günlük kullanılabiliyor. Öyle ki, günde 3-5, hatta 10 tane bile ağrı kesici alan hastalar var. Oysa ağrı kesiciler bir süre sonra ağrının tepkisel olarak sıklaşmasına neden oluyor. Çok basit bir tabirle vücut ağrı kesiciye alışıyor. Kişi ağrı kesiciyi alıyor, biraz rahatlıyor ama vücudu o ağrı kesiciye ihtiyaç duyduğu için bu ihtiyacı ağrıyı yeniden başlatarak gösteriyor.
Ondan sonra da tam bir kısırdöngü başlıyor. Bir yandan ağrı kesici kullanımı, bir yandan da ağrı artıyor. Bu nedenle kronik baş ağrısı çekenlere ilk şu soruları soruyoruz: ‘Ağrı kesici kullanıyor musunuz?’, ‘Ne kadar çok kullanıyorsunuz?’, ‘Hangilerini kullanıyorsunuz?’

Ağrı kesici kullanımı ne kadar olmalı?
Prof. Dr. Aksel Siva: Adet olarak ayda 10-12’yi geçmemeli. Ondan sonra iş kötüleşmeye başlıyor. İlk başta kişi bunu fark etmiyor ama bir süre sonra ağrı kesici sayısı 20-30’a çıkmaya başlıyor. Ağrının sıklaşması ve kötüleşmesi açısından geri dönüşü zor bir yola giriliyor.

Çocuklarda hangi tip baş ağrıları önemsenmeli?
Prof. Dr. Aksel Siva: Yakın zamanda, aniden ortaya çıkan, geçmeyen baş ağrılarında doktora gitmek gerekir. Çocuklarda çoğu zaman akut sinüzitler (ani başlangıçlı, 10 gün ila 4 hafta süren sünizit) şiddetli baş ağrılarıyla ilişkilidir.

Gerilim tipi baş ağrısının belirtileri neler?
Prof. Dr. Aksel Siva: Gerilim tipi baş ağrısı başka bir ciddi sebebe bağlı olmayan baş ağrısı tipidir. Genellikle saatlerce sürer, bazen yarım saat, bazen de bütün hafta sürebilir. Kişi ağrıyı başında bir basınç, ağırlık, sıkma tarzında tanımlar. Ağrı sırasında genellikle başın bütünü, tepesi, iki yanı birden etkilenir. Hafif ya da orta şiddetlidir. Ağrıya genellikle bulantı ve kusma eşlik etmez.

Migren ağrısı nasıldır?
Prof. Dr. Aksel Siva: Genellikle tek taraflı, yarım baş ağrısı şeklindedir. Zonklayıcıdır. Orta ya da çok şiddetlidir. Ağrının dışında bulantı kusma olur, ışık, gürültü ve koku rahatsız eder. Migren ağrısı sırasında kişi başını çok hareket ettiremez. Hareket ettirdikçe ağrısı daha da artar. Buna karşılık gerilim baş ağrısında bu çok söz konusu değildir.

Bilgisayar karşısında uzun süre oturmak baş ağrıtır mı?
Prof. Dr. Aksel Siva: Eğer masanız, sandalyeniz ergonomik değilse, oturma postürünüz nedeniyle baş-sırt ağrısıyla karşılaşabilirsiniz. Oturma pozisyonunuzu düzelttiğinizde, gün boyu ara ara kalkıp dolaştığınızda, belli egzersizleri yaptığınızda bu ağrıların geçtiğini görebilirsiniz.

Stres her zaman baş ağrısı yapar mı?
Prof. Dr. Aksel Siva: Her stresli kişinin ille de başı ağrıyacak diye bir koşul yok. Ama gerilim baş ağrısı olanların bir kısmında stres vardır.

Stres baş ağrısı nasıl tedavi edilir?
Prof. Dr. Aksel Siva: Stresi yaratan nedenlerin ortadan kaldırılması ya da kişinin stresle baş etme yöntemlerine başvurup stresiyle mücadele etmesi ile ağrı geçebilir. Başka bir yol da bu yönde kullanılan ilaçlardır.

Strese bağlı baş ağrısı migrene dönüşebilir mi?
Prof. Dr. Aksel Siva: Hayır. Stres sadece migrenin sıklaşmasına yol açabilir.

Baş ağrısı çekenler hangi uzmana başvurmalı?
Prof. Dr. Aksel Siva: Baş ağrısı çok yaygın bir sorun. Bu nedenle bence ilk başvurulması gereken kişi aile hekimi ya da pratisyen hekimdir. Eğer bu aşamada baş ağrısı çözülemiyor ya da ağrının daha karmaşık olduğu düşünülüyorsa bir nöroloğa (beyin ve sinir hastalıkları uzmanı) gitmek daha doğru. Nörolog da gerek görürse başka uzmanlara gönderebilir. Kimi zaman nörologlar için de zor vakalar var. Bu durumda hasta birçok üniversite ya da eğitim ve araştırma hastanesinde bulunan baş ağrısı polikliniklerine yönlendirilir. Bu merkezlerde uzmanlaşmış nörologlar bulunur.

Ağrı merkezleri doğru adres mi?
Prof. Dr. Aksel Siva: Hayır. Ağrı merkezleri genellikle anestezi uzmanları tarafından yürütülür. Üniversite ve eğitim araştırma hastanelerinde bulunur. Ağrı merkezlerinin ana hedefleri ameliyat sonrası ağrı ya da kanser ağrılarıyla baş etmektir.