Asit yağmurları uyarısı!

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, terör örgütü DEAŞ’ın geçen hafta ateşe verdiği Musul’un güneyindeki Mişrak Kükürt tesisinden yayılan zehirli gazların Türkiye’ye geldiğini gösteren harita yayınladı. DEAŞ’ın Musul operasyonuna katılan koalisyon güçlerinin hava saldırılarını engellemek için, Kayyara’ya 25 kilometre uzaklıktaki tesisi yakmasının ardından açığa çıkan zehirli gaz bulutu nedeniyle en az iki kişi hayatını kaybetmişti.

MARDİN, ŞIRNAK, HAKKÂRİ’DE ASİT YAĞMURU RİSKİ

NASA’nın sitesinden yayınlanan habere göre Terra ve Agua uyduları, Mişrak’taki yangını 20 Ekim’de belirledi, kükürt tesisinden yayılan beyaz duman bölgeyi kapladı ve birkaç gün içinde zehirli gazlar rüzgarın da yardımıyla atmosfere yayıldı. NASA’nın 24 Ekim’de yayınladığı haritada, tesisin yanmasının ardından açığa çıkan sülfür dioksitin, Tikrit ve başkent Bağdat’ın dışında Türkiye’nin güneydoğusuna da yayıldığı görülüyor.

ASİT YAĞMURU NASIL OLUŞUR?

Asit Yağmuru, insani faktörlerden dolayı ortaya çıkan zararlı emisyonların Dünya yüzeyine salınımından kaynaklanan bir çevre kirliliği çeşididir. Zararlı gazlar gibi, hava kirliliği de mutlak suretle Asit Yağmuru’na neden olur. Bunlar havada ayrıca nem ile birleşir ve Asit Yağmuru’na neden olan asit bulutları oluştururlar. Asit Yağmuru’na neden olan etmenler, Sülfür dioksit veya Nitrojen oksit gibi yakıtlar yakan; fabrikalar, araçlar, Elektrik Santralleri ve sanayilerdir.

Asit Yağmuru temel olarak; kar, yağmur, çiy veya sis şeklinde oluşan; asidik elementler çöküntüsüdür. Normalde yağmur da asit içerir, ama bu asitler yağmurun pH seviyesi gibi 7’den azdır; ancak kirliliğe neden olan maddelerin atmosferdeki yoğunluğu çoğaldığı zaman, pH seviyesi; bu zararlı maddelerin nem ile etkileşime geçmesi ve Sülfürik ve Nitrik Asit gibi güçlü asitlere dönüşmesi nedeniyle azalır.


Asit yağmurları geliyor!

ASİT YAĞMURUNUN ETKİLERİ NELERDİR?

Asit yağmuru, bitki yaşamının bozulması ve ekolojik dengenin sarsılması gibi sonuçlar doğuran, toprağın yapı değişimine uğramasına neden olur. Mevcut bitki yaşamı, topraktaki besleyici maddelerin kaybolmasına neden olan asit yağmurları oluşmaya başladığından bu yana sağlıklı gelişememe sorunu ile karşı karşıyadır. Bu zararlı elementler, ürün ekimine ve yetiştirilmesine uygun olmayan bir toprak yapısı oluşmasına neden olur.

Ayrıca su yaşamı da, yağmurdaki asit ve diğer zararlı maddelerin yarattığı yıkımla karşı karşıyadır. Suda çözülen bu maddeler su yaşamının yıkımına ve yok olmasına neden olmaktadır. Yok olmasa da, zehirlenebilme ihtimali çok fazladır ve bu zehirli sulardan yiyeceklere bulaşan maddeler, besin zincirindeki pek çok hayvanın ölmesine neden olabilir.

ASİT YAĞMURLARINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

Uzmanlar, yağışla meydana gelecek asit yağmurlarından korunmak için şu önerilerde bulundu:

-Yağmur suları kullanılmamalı. Su birikintilerinden faydalanmamalı.

-Çevrede yetişen sebze ve meyveler iyice temizlemeden yenmemeli.

- Kanserojen etki göstereceğinden deniz mahsullerinden uzak durmalı.

-Katı atık kirliliği yaşanıyor. Bu atıkların herhangi bir hastalığa neden olmaması için düzenli olarak kontrol edilmesi, bölgeden uzaklaştırılması gerekiyor. Doğru yerlere götürülüp doğru şekilde bertaraf edilmeli, düzenli depo alanları oluşturulup gerekirse üzerleri kireçle örtülmeli.

‘BİNALARDA AŞINMAYA NEDEN OLACAK’

Olayla ilgili görüşüne başvurduğumuz İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Mikdat Kadıoğlu, bu tür kimyasalların toz ve gaz şeklinde havaya karıştığını, yağmurla karşılaştığında oksijen ve hidrojenle birleşerek sülfürik asit, halk arasındaki adıyla ‘kezzap’ olarak yere indiğini söyledi. Prof. Kadıoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Cuma günü rüzgar güneyden kuzeye yani Türkiye’ye doğru esecek. Mardin, Şırnak ve Hakkâri civarında hafif yağış görülecek. Havadaki sülfür dioksitin, diğer adıyla asit yağmurunun cuma günü bu üç ilde yere inme ihtimali var. Ağaçlarda, bitkilerde sararmaya neden olacak, açık su alanlarını ve gölleri asitlendirecek. Balıkları, sudaki canlıları etkileyecek, binaların yüzeyinde aşınmalara neden olacak”.



(DEAŞ'ın ateşe verdiği kükürt madenlerinden bir fotoğraf)

‘BU DURUM İLK DEĞİL’

Bu durumun Türkiye’de ilk kez görülmediğine işaret eden Kadıoğlu şöyle devam etti: “Sürekli Avrupa sanayisinin sülfürik asidine maruz kalıyoruz. Katı yakıtların hepsinde kükürt var. Kışın kömür yakıldığında kükürt kokusunu alıyoruz. Termik santraller de asit yağmuruna neden oluyor. Esas problem, Musul civarında yaşayanlar için. Tuvalet, banyo gibi küçük bölümleri sığınağa dönüştürüp kapı ve camları koli bandıyla bantlamalı, dışardan gelen havayı solumamaları gerekiyor.”

CUMA GÜNÜ BUNLARA DİKKAT EDİN

Prof. Mikdat Kadıoğlu, cuma günü için bölgedeki vatandaşların dikkatli olması konusunda uyardı ve şunları söyledi:

-Yağmur altında kalmayın, dışarı çıkmayın.

-Yağmur suyunu kullanmayın.

-Özellikle ilk yarım saatte yağan bölümünü kullanmayın.

-Yağmur suyunu içmeyin, hayvanlara içirmeyin.

-Açık havada çalışmayın, spor yapmayın.

TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Köse; “Ülkemize asit yağmurları ilk defa yağmıyor. Halkın paniğe düşmesine gerek yok. Sadece yağmur yağdığı zaman ilk 15 dakika kapalı alanlarda olmaları gerekir” dedi.

‘GÖZE TEMAS EDERSE 15 DAKİKA YIKAYIN’

Asit yağmurlarının daha önce Türkiye’de yağdığını belirten Köse, insanların endişe etmemeleri gerektiğini açıkladı. Endişe duyulan noktanın asit yağışlarının sulak alanlara ve yeraltı sularına zarar verebileceği olduğunu söyleyen Köse, asit yağmurlarının Köse, Sanayi Devrimi’nden sonra sürekli yağdığını belirtti.

Köse şunları söyledi:“ Sülfürik asit dediğimiz hadise bir ülkenin kimya sektöründeki gelişmişliğin göstergesidir. Bu sülfür, sabundan mum yakımı, kozmetik, rafineriler gibi birçok sektörde kullanılan bir maddedir. Yakıldığı zaman tehlikeli bir gaz haline dönüşür.

Biliısından tehlike arz ediyor.

Örneğin göze temas ettiği zaman en az 15 dakika insanların gözlerini yıkamaları gerekir. Ancak baktığımız zaman buradaki sülfürik asit gazı havadan iki kat daha ağır bir gaz. Bunun anlamı, atmosferin çok yukarısına kadar çıkamıyor. Sis bulutunun yere çökmüş halidir. Bu da yer seviyesine yaklaşık 300-500 metre mesafeye kadar ancak yükselebiliyor.”

‘GECE YAĞIŞ BEKLİYORUZ’

Uydu görüntülerine bakıldığında Hakkari, Şırnak ve Mardin illerinde asit gazlarının bir miktar salındığı gözlemleniyor. Köse, bu gazın patladığı yerin coğrafi koşullarına bakıldığında engebeli ve dağlık bir alan olmamasının yağışları olumlu yönde engellediğini söyleyerek şöyle devam etti: “Uydu görüntülerine baktığımızda Hakkari, Şırnak ve Mardin illerimizde bu gazın bir miktar salındığını gözlemledik. Bu gece bu bölgelerde bir yağış bekliyoruz. Bu yağışla birlikte havadaki asidin yere düşeceğini tahmin ediyoruz.”

YAĞIŞLARA KARŞI UYARDI

Köse, sözlerine şöyle devam etti: “Vatandaşlara uyarımız şudur: Yağış ilk başladığı anda özellikle ilk 15 dakikalık dilimde mümkün mertebe kapalı alanlara girsinler. Aynı zamanda hayvanları varsa eğer bunları da ahırlara koysunlar. Çünkü ilk anda etkilenecekler. Ama bu insanların ölecekleri anlamına gelmiyor. Zaten patladığı ilk yere bakarsak iki kişi hayatını kaybetmiş. İnsanlarımızın sülfürik asidi anlaması için şunu söyleyebiliriz; kaplıcalara gittiğimiz zaman çürük yumurta kokusunu hissederiz. Ya da bundan 15 yıl öncesinde İstanbul’da kömür yakıldığı günlerde, göz gözü görmezdi.

İnsanlar ağır bir koku alırdı. İnsanların burada hissettikleri sülfürik asittir. Sülfürik asit özellikle tarihi yapıların en büyük düşmanıdır. Yapraklara da zarar verir. Şu an sonbaharda olduğumuz için ağaçlar yapraklarını döktü. Bizim şu an en büyük endişemiz; bu yağışlar sulak alanlar ve yeraltı sularına bir miktar zarar verebilir. Oradaki ilgili kurumlar, birkaç hafta sonra bunun etkisini ölçümlerle net bir şekilde ortaya çıkaracaklar.”

‘YAZ OLSAYDI FARKLI SONUÇLAR DOĞURACAKTI’

Köse, son olarak şunları söyledi: “Büyük ihtimalle hep birlikte asit yağmurlarının çok fazla etkili olmadığını göreceğiz. Bunu söylememizin sebebi İzlanda’da çok büyük volkanik dağ patlaması yaşanmıştı. Bu küller ülkemize kadar gelmişti. Musul bizim Güneydoğumuzda yer alıyor. Musul’un havası Türkiye’ye, genellikle yaz aylarında alçak basınç sistemiyle geliyor.

Basra Körfezi üzerinden gelen sıcak hava dalgası dediğimiz hadise, Musul üzerinden gelen alçak basıncın etkisiyle oluşur. Eğer bu durum yaz mevsiminde yaşanmış olsaydı Musul’daki havayı Rusya’ya kadar çıkarırdı. Ancak şu an böyle bir durum söz konusu değil. Sadece 3 tane ilimizin bazı bölgelerinde konsantrasyonun biraz daha fazla olacağını gözlemleyebiliriz.”




Musul'da DEAŞ'ın yaktığı kükürt madenleri Türkiye'yi tehdit ediyor