Buğdayın kaderi ABCD'de

Kuraklığın vurduğu Rusya, Ukrayna ve Kazakistan gibi büyük buğday üreticisi ülkelerde üretimin düşmesiyle ABD’li üreticilere ve küresel tarımsal emtia ticaretinin büyük oyuncularına gün doğdu. Financial Times gazetesine konuşan danışmanlık şirketi AgResource Başkanı Dan Basse, 2010 Haziran’ından itibaren bir yıllık sürede ABD’nin buğday, mısır ve soya fasulyesi ihracatının yüzde 15 artarak 4.3 milyar buşele yükseleceği öngörüsünde bulundu. Haberde, tahıl ticaretinin kare ası ve kısaca “ABCD” olarak anılan dört şirketin oynaklıktan büyük kazanç sağlayacağına dikkat çekildi. Söz konusu şirketler ABD’li Archer Daniels Midland (ADM), Bunge, Cargill ve Fransız Louis Dreyfus.

Üç seanstır düşen buğday fiyatları dünyanın en büyük ihracatçısı ABD buğdayına talebin Rusya ve Ukrayna’daki sıkıntıya bağlı artacağı beklentisiyle yeniden tırmandı. Aralık teslimli buğdayın buşel başına fiyatı yüzde 1.3 artarak 7.05 dolara yükseldi. Ay başından bu yana fiyatlardaki yükseliş yüzde 5.3’e ulaştı. Kriz hisselere de yaradı. ADM hisseleri Rusya’daki kuraklığın başladığı hazirandan bu yana yüzde 22 değer kazandı. Bunge ve Cargill’in de Rusya’nın pazarı olan Karadeniz havzasında liman ve terminallere yatırım yapmış olmaları, burada avantaj sağlayacakları beklentisini kuvvetlendiriyor.

Ukrayna ihracatı 1.5 milyon tona düşürecek

Dünyanın üçüncü büyük buğday ihracatçısı Rusya, 15 Ağustos-31 Aralık 2010 tarihleri arasında buğday ve un ihracatını yasaklama kararı almıştı. Ukrayna hükümeti ise dün yaptığı duyuruyla buğday ihracatini Eylül-Aralık döneminde 1.5 milyon tonla sınırlamayı planladığını bildirdi. Ukrayna Ekonomi Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan hükümet kararında ayrıca arpa ihracatının 1 milyon ton, çavdar satışının da 10 bin ton ile sınırlandırılacağı belirtildi.
ABD Tarım Bakanlığı, Dünya buğday üretiminin bu yıl daha önceki öngörüye kıyasla yüzde 2.3 azalarak 645.73 milyon ton olacağı öngörüyor. Bu yıl yaşanan zorluklara rağmen küresel buğday stokları 2007/08 döneminden yüzde 40, yani 49.9 milyon ton daha yüksek.
Haziran başından bu yana ABD’nin ihraç ettiği buğday miktarı 4.29 milyon tona ulaştı. Bu, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 33’lük artış anlamına geliyor.

‘Hareket spekülatif’

Vadeli işlemler uzmanı Ateşan Aybars, buğday fiyatlarındaki hareketliliği Milliyet’e değerlendirirken, küresel ölçekte arz sıkıntısı olmadığını, tırmanışın daha çok spekülatörlerden kaynaklandığını söyledi. Aybars, “Fiyatların çıkıp çıkmayacağı soru işareti. Ukrayna ve Rusya’yı bir arada alırsanız toplamda 10-15 milyon tonluk bir tahribat var. Toplamdaki 650 milyon tonda yüzdesi çok küçük. Spekülatörler daha büyükmüş gibi gösteriyor, dramatik bir şey yok” dedi.
Cargill, ADM gibi şirketlerin piyasayı her zaman kontrol ettiğini ve bir adım önde olduğunu belirten Aybars, “Bu şirketler dramatik fiyat hareketlerinden kârlı çıkar. Fonların devreye girmesinin de etkisi var” dedi. Aybars, dış piyasadaki gelişmelerin Türkiye’yi çok etkilemeyeceğini belirtirken, “Türkiye’nin alım kaynağı sadece bir ülke değil. Rusya kapısı kapanırsa, Kanada ve ABD’den alıyor. Hatta zamanında Arjantin’den bile almıştı” dedi. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker, önceki gün şu an Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) stoklarında 2.2 milyon ton buğday bulunduğunu, bu yılki üretimin de ihtiyaçtan fazla olduğunu söylemişti.

MİLLİYET