Çocuklara ölümü anlatmak

Son dönemlerde yaşanan terör olayları ile ne acıdır ki “ölüm” sözcüğünü daha sık duymaya ve telaffuz etmeye başladık.

Sokaktaki konuşmalar veya haberler sonucunda birçok çocuk “ölüm” sözcüğünün anlamını daha sık sormakta. Bu dönemde gelen “Anne-baba ölüm nedir?” sorusuna, çocuğun gelişim seviyesine uygun cevabı verebilmek, çocuğun duygusal ve sosyal gelişimi için önemlidir.

2-4 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR

Elbette çocuklar dünyaya ölümün ne demek olduğunu bilerek gelmezler. Kötü bir şey olduğu bellidir, fakat ölen kişiye ne olduğunu anlamak kolay değildir. 2-4 yaş arasındaki çocuklar, ölümün geçici ve geri döndürülebilir bir durum olduğunu düşünürler.

Aniden yere yığılıp ayaklanan çizgi film karakterleri ise bunu destekler niteliktedir. Bu yaş çocukları her canlının bir gün ölecek olduğunu bilmez ve bu nedenle hiç ölmeyeceklerini düşünürler. Ayrıca, ölen kişinin hayati fonksiyonlarının da sonlandığından habersizdirler. Bu kişilerin başka bir yerde aynı şekilde yaşamaya devam ettiklerini düşünebilirler.

5-8 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR

5-8 yaş arasındaki çocuklar, ölümün geri döndürülemez olduğunu ve ölen kişinin geri gelmeyeceğini anlayabilirler. Fakat ölüm, herkesin başına gelen bir olay değil, dilekler ve inançları ile engellenebilecek bir durum olarak görülür.

Bu dönemde kendi güçlerine olan bu inanç, ölen kişiye karşı suçluluk ve sorumluluk duymalarına sebebiyet verebilir. Daha küçük çocukların aksine, bu yaş çocukları, ölümün hayati fonksiyonların sonlanması demek olduğunu anlayabilirler.

9 YAŞ VE SONRASI

Çocuklar ancak 9 yaş ve sonrasında ölümü yetişkinler gibi anlamaya başlarlar. Bir çocuğun ölümü yetişkinler gibi anlayabilmesi için şu üç noktayı bilmesi gerekir: Ölümün hayatın sonu ve geri döndürülemez olduğu, her canlının bir gün öleceği ve ölen kişilerin bedensel fonksiyonlarının da sonlandığı.

ŞU AÇIKLAMAYI YAPABİLİRSİNİZ:

İşte bu nedenle çocuklara ölümden bahsederken, bu durumu anlayabilmeleri için gelişim seviyelerine göre bu üç nokta üstünde durmak gerekir. Buradan yola çıkarak, ölüme dair çok az bilgiye sahip olan bir okul öncesi çocuğuna ölümden bahsederken; “Senin de duyduğun gibi çok üzücü bir şey oldu.

Birileri öldü yani artık yaşamıyorlar. Ölen kişiler bizim yaptığımız gibi nefes almaz, yemek yemez ve oyun oynayamazlar” açıklamasını yapabilirsiniz. Çocukların ölümü bilmemeleri,yaşanan büyük üzüntüyü hissetmedikleri anlamına gelmez. İsmini koyamadıkları bu üzüntüyü en az ebeveynler kadar onlar da yaşarlar.

Aileler, özellikle çocuğun da tanıdığı bir yakının kaybedildiği durumlarda olayı yumuşatmak adına, “Tatile-uzağa gitti / Uykuya yattı / Gitti ama o bizi hep izleyecek” gibi kafa karıştırıcı açıklamalar yapmayı tercih ederler.

Bu gibi açıklamalarla karşılaşan çocuklar, uzağa gidecek kişiler için kaygılanmaya başlayabilir, yetişkinlerden ayrılırken eskiye oranda çok daha fazla zorlanabilir veya uykuya dalmaktan korkarak uyku sorunları yaşayabilirler.

ÖLÜM DUYGUSUNU TANITIN

Çocukları esas koruyacak olan yanlış bilgi vermek değil, anlamlandıramadığı bu güçlü duyguyu tanıtmak ve onun yanında olduğunuzu göstermektir. Bir yakının kaybedildiği durumlar daha hassas anlardır.

Çocuklar daha çok sorgular, korkar ve güvende olup olmadıklarını merak ederler. Bu durumlarda çocuklara durumla baş edebilmeleri için somut bilgiler vermek önemlidir.

“ONUN HAKKINDA KONUŞABİLİRİZ”

Örneğin; “Ölen kişileri bir daha göremeyiz, fakat onları sevmeye ve düşünmeye devam edebiliriz. Resimlerine bakabilir, birlikte yaşadıklarımızı düşünebilir ve onun hakkında konuşabiliriz” denilebilir.

Bu dönemde en önemli ve sık tekrarlanacak mesajlar, sizin sağlıklı şekilde onun yanında olduğunuz, olmaya devam edeceğiniz ve bu duruma üzülmenin normal olduğudur.

Elbette çocukların ölümle tanışmaları veya yakınlarını kaybetmeleri zorlu bir durumdur. Bu süreçte çocuklar yakından takip edilmelidir. Özellikle, uyku, yemek ve duygusal (kaygılanma, korkuların artması, sık ağlamalar vb.) süreçlerdeki bozulmalarda uzman yardımı alınmalıdır.

Instagram: cocuklar_buyurken