Çölyak; tehlikeli ve sinsi

Çölyak hastalığını, Çölyakla Yaşam Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özden ile konuştuk. Çölyak bir ince bağırsak alerjisidir. Bu alerji; buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahılların içinde bulunan gluten ismi verilen proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu sürecek bir hassasiyet göstermesidir.

Hastalık nasıl ortaya çıkar? Belirtileri nelerdir?

Küçük çocuklarda kusma, ishal, karın şişliği, iştahsızlık, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtileri vardır. Yetişkinlerde kansızlık, kemik zayıflığı, nedeni bilinemeyen karaciğer hastalıkları gibi çok değişik belirtilerle kendini gösterir.

Çölyak hastalığı hayatın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Bazen bir ameliyat, doğum, hamilelik, viral enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stresten sonra tetiklenip ortaya çıkabilir.

Görülme sıklığı nedir? Hastalık çok yaygın mıdır?

Avrupa ülkelerinde 100-150 kişide bir, Amerika’da 133 kişide bir görülmektedir. Bu oran ülkemizde 100-150 kişide bir olarak tahmin edilmektedir. Çölyakın en önemli özelliklerinden biri kişinin çölyak olmasına karşın hiçbir belirti vermeden sinsice kişiye zarar verebilmesidir.

Hastalık genetik midir?

Çölyak genetik bir hastalıktır. Yani bir kişde saptandığında ailenin öbür bireylerinde de bu olasılığın araştırılması gerekmektedir. Çölyak kesinlikle bulaşıcı bir hastalık değildir.

Nasıl teşhis edilir?

Yukarıda özetlenen belirtiler kişide mevcutsa mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır. Son zamanlarda ülkemizde ön tanı için kullanılan yepyeni bir çölyak testi var.

Bu yeni testle parmaktan alınan 3 damla kanla 5 dakikada ön tanı koymak mümkün oluyor. Test pozitif çıkarsa mutlaka bir gastroenteroloğa başvurmak gerekir. Çünkü kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konur.

Nasıl tedavi edilir?

Çölyak hastalığının tek tedavisi vardır: O da glutensiz diyettir. Yani çölyaklı kişi çölyak olduğunu öğrendikten sonra yiyeceği besinlerden buğday, arpa, çavdar ve yulafı kesinlikle çıkarmalıdır. Tükettiği her besin maddesini mutlaka sorgulayarak tüketmelidir.

Çölyaklı kişiler normal beyaz ekmek, makarna, pasta, börek, bisküvi ve benzeri çok sayıda gıdayı yememek durumundadır. Bunların yerine tamamen glutensiz undan yapılmış gıdaları tüketmelidir. Bu tip gıda maddelerinin bir kısmı yurt dışından ithal edilmektedir. Ancak bazı glutensiz ürünler ülkemizde de üretilmektedir.

Bu tip glutensiz ürünleri büyük zincir marketlerden temin etmek mümkündür. Ayrıca bazı glutensiz ürünler de hastaya heyet raporuyla reçete yazdırılarak da temin edilebilmektedir. Bu konuda çölyak dernekleri çölyaklılara yol göstermektedirler.

Tedavi ne kadar sürer?

Glutensiz diyet ömür boyu sürmelidir. Diyete başladıktan kısa bir süre sonra şikayetler azalır ve ortadan kalkar. Ancak kişi bu durumda tamamen iyileştiğini düşünüp asla diyetini bozmamalıdır. İyileşme ve sağlıklı olmak ancak bu diyetle yaşayarak mümkündür. Diyetteki tüm bu sınırlamalara rağmen çölyaklılar için iyi ayarlanmış bir diyetle çok çeşitli gıdalar yapılabilmektedir.

Buğday unu yerine glutensiz undan başka saf mısır unu, pirinç unu ya da soya unu kullanılabilinir. Çölyaklı kişiler gıda maddelerinin ambalajları üzerindeki bilgileri her zaman okumalılar, emin olmadıklarını direkt olarak üretici firmaya sormalıdırlar. Çünkü imalat aşamasında da bu ürünlerin hiçbir şekilde normal yani glutenli ürünlere bulaşmaması gerekmektedir.

Çölyakla Yaşam Derneği’nin amacı nedir?

Çölyakla Yaşam Derneği, 2002 yılında ülkemizin saygın doktorları ve birkaç çölyaklı tarafından kurulmuş bir sivil toplum örgütüdür. Dernek tamamen gönüllü çalışmalar yapmaktadır.

Derneğin amacı çölyaklıların yaşam kalitesini yükseltmek, glutensiz ürünlerin üretimi konusunda yerli firmalarla araştırmalar yapmak, bakanlıklarla çölyaklıların gereksinimlerini karşılamak amacıyla çalışmalar yapmak, sosyal aktiviteler düzenleyerek hastalara yalnız olmadıklarını hissettirmektir.

Ayrıca Çölyakla Yaşam Derneği yurt içi ve yurt dışındaki birçok kongreyi takip ederek her türlü gelişmeyi üyelerine aktarmakta, birçok TV ve radyo kanalı vasıtasıyla kamuoyunu bilgilendirmektedir. Derneğin yeni projeleri arasında bakanlıklardan gerekli izinleri alarak okullarda bilgilendirme ve çölyak taraması yapmak da bulunmaktadır.

Dernekle iletişime geçmek isteyenler, www.colyak.org.tr internet sayfasından, info@colyak.org.tr mail adresinden ve 0 216 388 38 02-07 numaralı telefonlardan bize ulaşabilirler.