Kaşmir ile ipeğin evliliği

Röportaj: Merve Özaytekin

mozaytekin@posta.com.tr

1937’de Amerikalı oyuncu Lana Turner’ı ‘They Won’t Forget’ adlı filmde dar kaşmir süveterlerle gördük ilk kez. Bu filmle ‘süveter kız’ lakabını alan Lara Turner sayesinde kaşmir en görkemli dönemini yaşamaya başladı.

Çin ve Moğolistan’da yaşayan kaşmir keçilerinin kıllarından titizlikle toplanan dünyanın bu en nadide ipliği 71 işlemden geçerek gardıroplarımıza yerleşiyor. Kaşmir gibi ipek de kadının vazgeçilmezi.

Yumuşak, asil ve şık görünümlü kaşmir ile ipek hakkında merak edilenleri Türk markası Silk&Cashmere’in baştasarımcısı Elzi Kalma’ya sorduk. Bu iki elyafın hikayesini, yılın trendlerini ve bakım sırlarını öğrendik.

Kaşmir nedir?

Kaşmir keçiden elde edilen bir elyaf. Kış aylarında belli bir yükseklikte ve belli ısının altındaki platolarda yaşayan kaşmir keçilerde, boyunlarından karınlarına kadar tüy olur. Çin ve Moğolistan’da yaşayan keçiler, bu tüy tabakasıyla soğuktan korunur. Baharda bu tüyler dökülür. Kaşmir elde etmek için tüyler henüz dökülmeden taranarak toplanır ve toplam 71 işlemden geçerek kıyafet haline getirilir. Bir keçiden bir yılda en fazla 30-70 gram kaşmir elde edilir.

Kaşmirin vücuda verdiği hissi nasıl tanımlarsınız? Yünden onu ayıran ne?

Keçinin tüyleri, yaşarken toplanır. Kaşmir yaşayan bir elyaf olduğu için hem çok hafiftir hem de insan vücuduna çok iyi adapte olur. Fazla ısıtmaz, asla terletmez. Yazın da kaşmir giyebilirsiniz, pişirmez.

Peki ipeğin hikayesi nasıl?

İpeğin bulunuşu M.Ö 2700’e dayanır. Çinli tarihçilere göre, Çin İmparatoru Huang Ti’nin gelini olan 14 yaşındaki Hsi Ling Shi, bir ipek böceği kozasından sarkan lifi tesadüf sonucu görür, ipek bulunmuş olur. Çok uzun zaman, çok az miktarda ipek ipliği sarayda sadece bu prensesin giysileri için üretilmiş. ‘İpek’ kelimesinin ilham kaynağının, bu prensesin ismi olduğu söylenir. İpek, M.Ö. 139’da ‘İpek Yolu’ olarak bilinen, Doğu Çin’den Akdeniz’e kadar uzanan, dünyanın en uzun ticaret yolunun en değerli ürünü olmuş. Yaklaşık 4 bin yıl sonra ipek üretimi, Avrupa ve Amerika’ya yayılmış. 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupalılar ipek üretiminde büyük adımlar atmış.

“Krallara layık”

İpek nasıl elde ediliyor? Ve birçok çeşidinden en değerlisi hangisi?

İpek böceği kozalarından elde ediliyor. Dut yapraklarından beslenen tırtıl, kelebek haline gelmeden kendi etrafında koza örer. İçerdeki tırtıl belli büyüklüğe ulaşmadan önce kozalar toplanır. Çünkü kelebek olup kozayı kırarsa bütün iplik delinir. Kozalar sıcak suya konur, ipler böylece çözünür. En değerlisi ve kalitelisi mağmaya, yani çekirdeğe en yakın olan kısmıdır. Buna ‘iç kısım’ diyoruz. Bizim kullandığımız da bu bölüm. İri kozalardan elde edilen ipek, keten görünümlüdür. Kozanın dışından elde edilen kısımsa kopuk bir görüntü verir.

Kaşmirle ipek neden bir arada kullanılıyor? İkisini birleştiren ne?

İkisi de ‘krallara layık’ diye adlandırılıyor. İkisi de çok değerli, nadide, doğal. Elyafın boyayı algılama şekilleri farklıdır. İki farklı elyafı büküp bir arada boyadığınızda büyük olasılıkla kırçıllı bir görünüm elde edersiniz. Halbuki ipekle kaşmiri bir araya getirip büküp boyadığınızda aynı renk tonunu tutturabilirsiniz. Ayrıca iki elyaf boyandığında tek bir elyafmış gibi sonuç verir. O yüzden ipekle kaşmirin uyumu mükemmel. Genelde yüzde 70 ipek, yüzde 30 kaşmir olan kuyafetler çok beğeniliyor. Bu kıyafetlerin yumuşacık, temiz, dümdüz görüntüsü oluyor.

Kaşmirin modası var mı?

Elbette var ama ne yazık ki keçinin inadı kaşmire geçmiş. Bu yüzden her istediğinizi kaşmirden yapamıyorsunuz. Modanın her adımına uyamıyor. Kaşmirin istediğini yapmadığınız zaman kıyafet kötü duruyor.

Kaşmirden neler yapılabiliyor?

Kaşmirin içli-dışlı seti olmazsa olmaz. Uzun ya da kısa kollu balıkçı yaka üstler, herkesin dolabında olmalı. Ama yenilikçi modeller de var. Örneğin kaşmirden eşofman tunik en yeni model.

Narin kumaşlar nasıl yıkanır?

Kaşmir ve ipek ürünleri nasıl yıkayacağız?

İpeği de kaşmiri de yün şampuanıyla yıkamalı. Diğer deterjanlar kaşmiri bozar. İki kumaş da saça çok benzer. Yıkandıkça canlanır, kendine gelir. Yıkama suyu ılık olmalı. Soğuk ve sıcak su, bu elyafları sertleştirir. Kaşmiri temiz olarak dolaba koyun. Kirli bırakırsak güvelerin favori yiyeceği olur.

Kaşmiri güveden korumak için ne yapabiliriz?

Pek çok kişi naftalini tercih eder. Ama naftalin kokusu günlerce kıyafetten çıkmaz. Onun yerine kokusuz güvesavar tabletleri öneriyorum. Ya da sedir ağacından yapılmış dolap için özel tabletler olabilir. Bir de arada kaşmiri havalandırmak gerek. Asla naylon poşetin içinde saklamamalı. Hava alan bir tülbent, naylondan daha iyidir.

‘Yılın kaşmir renkleri mavi, pembe, yeşil’

Kaşmir renklerde de inatçı mı?

Evet. Gri, ekru, mavi, açık mavi, kırmızı, açık pembe, bebek pembe, pudra pembesi, açık mavi ısrarlı olduğu renkler.

Kaşmirde bu sene hangi modeller öne çıkıyor?

Kaşmir tek başına kendi modellerini çıkarmaktan çok, tamamlayıcı modellerle öne çıkıyor. Kaşmir her kıyafetle kombinlenir. Mesela takım elbiseyle... Marka bir ceketin içine kaşmir balıkçı hoş olur. Sezona uygun tunik, yarasa kollu kaşmir de modaya uyar. Kaşmir, tüm dünya markalarının moda kesim ceketlerini, pantolonlarını çok iyi tamamlıyor.

Bu sezon ipeği nasıl kullanacağız?

İpek deyince akla fular ve eşarp geliyor. Ama çantada süs, saçta toka ve bant, espadril tamamlayıcı, bilekte aksesuar olarak da ipek görülüyor. Ayrıca uzun ipek şallar moda.

İpek ve kaşmirde sezonun öne çıkan renkleri ne?

Gri, begonya, bulut mavi, bebek mavi, pudra pembe, yeşil.

(Bu yazı 27.11.2010 tarihli Cumartesi Postası'ndan alınmıştır.)