Giriş
Unutulmaması gereken, en önemli gerçek, dürüstlük veya yalan, her ikisi de ailede öğrenilir. Düşünsenize sizin için son derece masum, hatta çocuğunuzu üzmemek için söylediğiniz beyaz yalanları.
Akşam giyinip, süslenmişsiniz arkadaşlarınızla yemeğe çıkacaksınız ve çocuğunuzun ebeveyn veya bakıcısı ile evde kalması gerekiyor.
Gün boyu arkadaşlarınızla telefonla da konuşmuş programı yaparken çocuğunuz da konuşulanlara şahit olmuş ve siz kapıdan çıkarken doktora gittiğinizi söylüyorsunuz.
Ne kadar inandırıcı değil mi? Ya da komşudan gelen ve gitmek istemediği daveti, sırf komşusu kırılmasın diye, hastayım ben gelemeyeceğim diyen annesinin sağlıklı olduğunu gören çocuk bunu yalan olarak değil de, normal bir davranış olduğunu mu düşünecek?
Yaş grupları ve yalan
İlk üç yaşta yalan yoktur.
Dört, beş yaşlarına kadar olan çocukların gerçek ve fantezi arasındaki ayrımı bulanık olabilir. Sıklıkla, onlarla birlikte hayal dünyası yaratılabilir, iştahsız çocuğa yemek yedirmek için yaratılan kahramanları, çocuklar et ve kemiğe büründürüp kullanabilirler. Örneğin, ağzı, burnu çukulata olan çocuğa, annesi çikolata mı yedin diye sorduğunda, hayır ben yemedim, diş perisi yedi diyebilir.
Gördüğü veya yaşadığını iyi değerlendirememesi sonucu anlatırken abartılı olarak, hayal dünyasında süsleyebilir ya da korkularını ortadan kaldırmak için küçük yalanların arkasına sığınabilir. Tuvalete tek başına gitmek istemiyorsa tuvalette canavar olduğunu söyleyebilir.
İlgiyi üzerinde toplamak için masum yalanları olabilir
Beş, yedi yaş arasındaki çocuklar yalanın anlamını öğrenmeye başlarlar. Arkadaşlarının yalanlarını fark ettiklerinde, ‘’yalancı, yalancı, sana kimse inanmaz’’ diye tempo tutmaya başlarlar.
Beklentileri karşılayamayan çocuk, ana okulundaki faaliyette birinci olduğunu rahatlıkla söyleyebilir.
Sık sık eleştirilip, ceza verilen çocuk kendisini savunmak için yalanın arkasına sığınabilir. Vazoyu kırdığı halde, suçu başkasına atabilir.
Yedi yaşın üzerindeki çocuk artık her yalanın farkındadır.
Aşırı disiplin ve korku yalanı beraberinde getirir.
Sosyal ilişki gereği yalan olabilir. Arkadaşının verdiği hediyeyi beğenmese bile çok beğendiğini söyleyebilir.
Büyüdüğünü ispat için yalan söyleyebilir. Arkadaşına ben akşamları dışarıya çıkıyorum demekle kendisine statü kazandırdığını düşünebilir. Aslında kapının önüne bile çıkmasına izin verilmemektedir. Bunun bir diğer sonucu da, kapının önüne çıkamayan çocuk, ders çalışmak için arkadaşına gittiğini söyleyerek ailesini aldatmaya başlayabilir.
Anne, baba ayrılığı yaşayan çocuk, arkadaşlarından gizlemek için ailesinin çok mutlu olduğunu söyleyebilir. Tüm bu örneklerin dışında çok daha önemli olan bir yalan nedeni de çocukta davranış bozukluğunun olmasıdır ki, bu durumda mutlak surette çocuk psikiyatristi tarafından uygun tedavi verilmesi gerekmektedir.
