Giriş
Hiçbir anne baba davranış bozukluğu içinde olan çocuk yetiştirmek istemez. Ancak birçok toplumsal olaya neden olan kişilerin de bir zamanlar çocuk olduğu unutulmamalı.
Bu durumda toplumun en küçük birimi olan ailenin ne kadar önemli olduğunun bir kez daha altı çizilmeli.
Saldırgan çocuklarımız için neler yapabileceğimizle birlikte geçen hafta yazdığım çocuklarda davranış bozukluğuna yol açabilecek yalanın nasıl önüne geçeceğimizi anlatayım.
Isırma
Herkeste saldırgan duygular vardır. Ancak yetişkinler bu duyguları nasıl kontrol edeceğini öğrenir. Çocuklarda ilk yaştan itibaren vurma, kırma, ısırma gibi kavga davranışları görülebilir.
Bazı ısırmalar normal gelişimde olabilirken, kalıcı ısırma çocuğun duygusal ve davranışsal sorunlarının işareti olabilir. Birçok çocukta 1-3 yaş arasında saldırgan özellikli ısırmalar başlayabilir.
Bu, gücünü test etmek ya da dikkat çekme amaçlı olabilirken, mutsuzluğunun, endişe ya da kıskançlığının da göstergesi sayılabilir.
Ne yapalım?
Sakin ama sert ve onaylamayan ses tonuyla hemen ‘’hayır’’ demeyi öğrenin.
1-2 yaşındaki çocuğu sıkıca tutun.
2 -3 yaşındaki çocuğa ısırmanın can yaktığını söyleyin.
Nasıl acıttığını göstermek için çocuğu ısırmayın.
Isırma eylemi tekrarladığında veya kalıcı olduğunda kısa süreli cezalar verebilirsiniz. Mesela beş dakika, başka çocuklarla oynamasını yasaklayın.
Vurma
Okul öncesi çocuklar oyuncak kavgası başlatabilir. Çocuk diğerine saldırıp oyuncağı alırsa zafer hissi duyabilir.
Çözümü:
Eylem başlamadan müdahale edilmesi en etkili yöntem olacaktır.
Küçük çocukların kavgası daha yakından denetlenmeli.
Çocuk, başka çocuğa vurursa ayırıp mağdur olana destek verilmeli.
Yürümeye başlayan çocuk için ‘’Vurmak yok, vurunca acıyor’’ demeli.
Eylem sempatik gelse de gülmemeli.
2-3 yaşındakilere ‘’Kızgın olduğunu biliyorum, ama vurmamalısın’’ demeli.
Vuran çocuğa el kaldırılmamalı.
Kardeşler arasındaki kavga “Normaldir” diyerek hoş görülmemeli.
Araştırmalar, küçükken saldırgan olan çocukların büyüdüklerinde de aynı davranışı sürdürdüğünü gösteriyor. TV, film ve dijital oyunlarda şiddet, kavga, saldırı ağırlıklı oyunların çocuklarda davranış bozukluklarına neden olacağı da önemli bir gerçek.
Çocuklarda yalanın önüne nasıl geçilir?
Her zaman söylediğimiz gibi sizler rol modelsiniz. Masum bile olsa yalan söylemezseniz çocuğunuz da yalanla tanışmayacaktır.
Yalanı yüze vurmamak gerekir. Ancak bu demek değildir ki, yalanı görmezden gelin. Uygun bir dille, bağırmadan, şiddet kullanmadan, sabırla anlatın, tekrarlaması durumunda uygun cezalar verin.
Aşırı tepki yeni yalanları doğuracaktır, unutmayın.
Çocuğunuzun yeteneklerini, kapasitesini iyi belirleyin. Yerine getiremeyeceği hedefler koyarak beklentinizi yükseltmeyin.
Çocuğunuz yalan söylediğinde, onu yalana iten nedenleri bulmaya çalışın.
Yargılamayın, özellikle ‘yalancı’ sıfatını hiçbir zaman kullanmayın.
Uyamayacağı kurallar koymayın. Koyduğunuz kurallarda da kararlı olun.
Yalan söylemeye neden olacak sorular sormayın. “Dersini çalıştın mı?” sorusu yerine “Neler çalıştığını birlikte gözden geçirelim” demek daha uygun bir yaklaşım olacaktır.
