Pazar Postası Daktilonun tıkırtısı sonsuza dek kesildi
Paylaş
Daktilonun tıkırtısı sonsuza dek kesildi

Daktilo 20. yüzyılın en yaygın aracıydı, 1950'lerde altın çağını yaşamış kadınları iş hayatına sokmuştu. Ancak Hindistan'daki son üretici de kapılarını kapatınca 20. yüzyılın en yaygın yazı aracı tarih oldu. NTV Tarih Dergisi haziran sayısında daktilonun tarihine yer verdi...

Dünyada daktilo üreten son şirket olarak bilinen Hindistan Mumbai’deki (Bombay) Godrej ve Boyce firması, geçen ay kapılarını kapattı. Şirketin genel müdürü Milind Dukle, İndia’s Business Standard gazetesine yaptığı açıklamada "2009’a kadar yılda 10-12 bin makine üretiyorduk. Ama şimdi bilgisayarlar piyasaya tamamen egemen oldu" dedi. Bu şirket, üretime, 1950’lerde Başbakan Nehru’nun daktiloyu "Bağımsız Hindistan’ın kuruluşunun ve sanayileşmesinin bir sembolü olarak nitelediği sırada başlamıştı.

Ülkenin aradan geçen 60 yılda daktiloyu bırakıp bilgisayarda öne çıkması ise iletişimdeki hızlı değişimin bir başka sembolü. Şirketin kararı, bu önemli yazı aracının tarihe karıştığı anlamına geliyor. Daktilo, altın çağını 1950’lerde yaşamıştı. Örneğin ABD’de Smith- Corona şirketi 1953’ün sadece ilk çeyreğinde 12 milyon makine satmıştı. Kişiler için bir yazı makinesi geliştirme fikri, İngiliz Henry Mill’e aitti (1714).

Yaptığı makine için bir patent de almıştı, ancak ne makinenin ne de bununla yazılmış bir yazının örneği bugüne kaldı. 1829’da Amerikalı William Burt bir ‘tipografi makinesi’ geliştirdi fakat kullanılması zordu. Başka ülkelerde de benzer girişimler oldu. 19. yüzyılda her yeni icatta adına rastladığımız Thomas Edison’un da 1872’de bir elektrikli daktilo geliştirdiği biliniyor ama bu araç tutmadı. 1868’de 70265 patent numarasıyla pratik daktilo yapmaya başlayan Amerikalı Christopher Latham Sholes silah üreticisi Remington&Sons şirketiyle anlaştı.

Dünyanın en ünlü daktilosu olarak bilinen Remington’un ilk örneği 1873’te piyasaya çıktı. Mürekkepli bir şeride basılıp kağıda iz bırakmak suretiyle çalışan sistem, matbaa örnek alınarak yapılmıştı. Christopher Sholes, QWERTY diye başlayan klavyeyi de geliştirdi. Daktilonun, 20. yüzyıl başında, kadınların hayatında oynadığı rol unutulmaz: Açılan daktilo kursları sayesinde kadınlar sekreter olarak çalışmaya başladılar. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra, dünyada Japon Brother, İtalyan Olivetti, Amerikalı Smith Corona ve IBM gibi büyük daktilo üreticileri çok karlı yıllar geçirdi.

Harf devrimine kadar Türkiye’de Arap harfli Türkçe alfabeye uygun klavyesiyle daktilo kullanıldı. Harf devriminden sonra daktilolar da değişti. 1940’larda, Türkçe’ye uygun bir daktilo klavyesi geliştirme fikri oraya atıldı. Daktilo öğretmeni İhsan Yener, ‘Fklavye’ diye anılan, FGĞIO ile başlayan bir klavye tasarladı ve bu 20 Ekim 1955’te Bakanlıklararası Standardizasyon Komitesi’nce onaylandı. Ancak F klavye, kişisel bilgisayarın Türkiye’ye de yayılmasıyla birlikte neredeyse tarih olmakta...

Haberin Devamı

( 12.06.2011 tarihli Pazar Postası'ndan alınmıştır. )