Dolar neden yükseliyor?

POSTA.COM.TR ÖZEL - Yaşar CAN

Dolar fren tutmuyor. 2.600 TL seviyesini de gören doların; üretime, ihracata ağır hasarlar vermesinden endişe ediliyor. Uzmanlar dolardaki keskin yükselişin yurt dışı değil yurt içi kaynaklı olduğuna dikkat çekiyor. Hemen hemen herkesin üzerinde ortaklaştığı nokta ise Merkez Bankası üzerindeki baskı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan ve Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'ya yönelik sert faiz eleştirisi doları uçurdu. Piyasalardaki güvensizlik atmosferine 7 Haziran'daki genel seçimlerin de eklenmesiyle dolardaki tırmanışın önlenemediğini kaydeden Kapalıçarşı'daki 'Ayaklı Borsa uzmanları' şu kritik değerlendirmeleri yapıyor:

SEÇİM ÖNCESİ GÜVENSİZLİK YÜKSELDİ

"Yabancılar artık Türkiye piyasasına güvenmiyor çünkü ne olacağını kestiremiyor. Önümüzde bir de seçim var. Sıkıntı burada. Önümüzdeki günlerde Merkez Bankası Başkanı'nın istifa edebileceği ya da görevden alınabilir endişesi var. Bir ihtimal de olsa konuşuluyor. Amerika'nın faiz arttırımından dolayı tüm diğer para birimleri bir değer kaybı yaşıyor ama bizim yaşadığımız değer kaybı çok yüksek. Dolar 2. 5990 TL'yi gördü. Hatta bir süre 2.6000 TL'yi de gördü tekrar geri çekildi. Bu yükseliş 2.6100 TL'ye kadar çıkabilir. Bu noktadan da biraz geriye gelebilir ama bu aralıkta sürecek. Dolarda düşüş ihtimali zayıf. Bu belirsizlik ortamında gerileme biraz zor"

Global Menkul Değerler Kıdemli Müdürü Gökhan Uskuay, dolardaki yükselişin tek başına değerlendirilmesinin yanlış olduğuna dikkat çekerek, Merkez Bankası'nın rahat bırakılması gerektiğini savunuyor. Dolar kurundaki yükselişin ekonomideki üretim, istihdam ve ihracat dengelerini de alt üst ettiğine dikkat çeken Uskuay, 'Burada önemli olan kurun nereye çıktığı değil, önemli olan yaratacağı tahribat. Bu tahribatı ortadan kaldırmak için hala vakit var. Henüz geç değil' dedi.

İşte Uskuay'ın dolar kurundaki yükselişle ilgili o çarpıcı değerlendirmeleri:

KURDAKİ ARTIŞ YURT İÇİ KAYNAKLI

Türkiye'de faizi indirirseniz kriz mi olur yoksa enflasyon mu düşer? Türkiye bu durumu yaşıyor. Türkiye'de faiz koridorunun düşmesinden sonra devam eden bir süreç var. Merkez Bankası'nın hala müdahale etmediği bir gelişme var. Dünyadaki para birimleri arasında en fazla değer kaybeden para Türk Lirası. Türk Lirası 1.28 değer kaybetti. Yurt dışındaki hareket öncesinde de Türk Lirası değer kaybediyordu. Şu andaki yükselişin yurt dışındaki gelişmeler neticesinde yaşandığını söyleyemeyiz. Demekki olay yurt dışı kaynaklı değil.

MB üst koridoru düşürdükten sonra, enflasyona karşı sıkı duruşunu bıraktıktan sonra bu süreçte başlayan bir yükseliş hareketi var. Olağanüstü toplantı yapacağım dediğinde kur 2.36 TL'ydi. Şu anki gelinen seviye 2.60 TL. MB'nin enflasyondan sonraki faiz indirimi kuru yükselten ana sebepi. Olay tamamen yurt içi kaynaklı.

MERKEZ ENFLASYONU DÜŞÜRMEK İSTERSE DOLAR YÜKSELİR

Şu anda piyasa ucuz şekilde fonlanıyor. Yani Merkez Bankası 7.80 yerine piyasayı 10.75'ten fonlasa Türk Lirası tekrar değer kazanır. Hatta 10 gün için 10.75 seviyesinden fonlayacağını söylerse piyasa burada ikna olur. Enflasyonu düşürme gibi bir derdi varsa kurdaki yükseliş devam eder.

ŞU ANDA HASAR GİDERİLEBİLİR DURUMDA

16 Mart'ta Merkez Bankası faiz indirimi yaparsa 17 Mart'ta Fed daha aşağıda bir sunum yaparsa kur daha fazla yükselir. Şu anda hala kısa vadede dalgalanmalar içindeyiz. Şu anda hasar giderilebilir durumda. Tahribat giderilebilir durumda. Ama siz gidermediğiniz sürece bunun üzerine bir faiz indirimi yaptığınız zaman ilk önce üretimi durdurursunuz. Çünkü hiç bir üretici kurdaki yükseliş devam ederken hammadde ithal etmez. Üretimi tamamen durdurursunuz. Bu durumda üretici üç vardiyayı 2 vardiyaya indirecek ve bu istihdama da yansıyacak. Üretimi durdurursanız nakit akışı kesilir ve kimse alacaklarını tahsil edemez. Büyümede yavaşlama sinyaline gidiliyor ama şimdi bir müdahale söz konusu değil. Burada dikkat edilmesi gereken kur yükseldikten sonra ekonomiye vereceği tahribat.

CUMA GÜNÜ VE 18 MART ÖNEMLİ

Hala müdahale için geç değil. Burada artık bir söylem değişikliğine gitmek gerekiyor. Hareket yurt dışı merkezli bir hareket değil. Yurt dışı da bu sürecin işine girerse durum daha tehlikeli bir hal alabilir. Cuma günü Tarım Dışı İstihdam rakamları, artı 18'indeki FED toplantısı da işin içine girerse olayı çevirmek daha da zor olacak. Faiz arttırmak zorunda kalırsınız. Bu noktada faiz arttırmadan süreci tersine çevirmek mümkün.

MERKEZ NE YAPMALI?

Dolar sattıkça dolara alıcı gelir. Merkez Bankası'nın daha önce olağanüstü gün ilan ettiği günler vardı. Aynısı yapması lazım. Merkez Bankası'nı rahat bırakırlarsa yapılabilir. Merkez Bankası şu anda görevini yapamıyor. Daha çok izlemede kalıyor.

DOLAR NE OLUR?

Doların varacağı noktayla ilgili rakam ifade etmek şu an için doğru değil. 3 de olur 4 de olur. Asıl tehlike kurun nereye gittiği değil. Kurun yükseldiği bir dönemde ihracat yüzde12 düştü. Burada önemli olan kurun seviyesi değil, kurun vereceği tahribat.