Rusya, İran'a uygulanacak yaptırımlara karşı

Interfax ajansının bildirdiğine göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Gennadi Gatilov, "İran’a karşı ilave yaptırımlar uluslararası toplumda Tahran’daki rejimi değiştirmek için bir araç olarak yorumlanıyor. Böyle bir yaklaşım kabul edilmez ve Rus tarafı bu yöndeki önerileri değerlendirmeyecek" dedi.

ÇİN'DEN ESNEKLİK ÇAĞRISI

Çin de İran’dan, nükleer programından "ciddi endişe" duyduğunu açıklayan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile ilişkilerinde esnek ve samimi olmasını istedi.

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü yaptığı açıklamada, Tahran’ın UAEK’ya karşı esnek ve samimi olması gerektiğini belirterek, Çin’in İran’ın nükleer sorununun "diyalog ve işbirliği" yoluyla çözülmesi yönündeki resmi tutumunu tekrar etti.

Bu arada, ulaşan bilgilere göre, BM’ye bağlı UAEK’nın nükleer müfettişleri raporda, İran’ın kendi balistik füzelerinin tepesine yerleştirmek üzere Pakistan’a ait bir savaş başlığı tasarımını küçültme çabaları dahil, en azından geçen yıla kadar nükleer silahlar üzerinde çalıştığını belirttiler.

8 yıldır topladığı bilgileri raporlaştıran UAEK, İran’ın bazı şirket ve denizaşırı uzmanları kullanarak Pakistan’ın bir nükleer silahını yeniden tasarlamak ve minyatürleştirmek için çalıştığını belirterek, böyle bir savaş başlığının İran’ın İsrail’i vuracak menzile sahip Şahab-3 füzesine takılabileceğinin altını çiziyor.

Uluslararası uzmanlar da İran’ın yüksek güçlü patlayıcılar ve nükleer zincir reaksiyonunu başlatacak bir bombanın parçası olan bir nötron jeneratörünün geliştirilmesi üzerinde çalıştığını kaydettiler.

İRAN'IN 8 NÜKLEER TESİSİ VAR

Öte yandan, İran’ın tartışmalı nükleer programı çerçevesinde kullandığı veya kullanmakta olduğu 8 belli başlı tesis bulunuyor. Bunlardan, 2002’de ortaya çıkarılan ülkenin orta kesimlerinde Natanz uranyum zenginleştirme fabrikası İran’ın şüphesiz en iyi bilinen nükleer tesisi. UAEK müfettişlerinin gözetiminde bulunan bu merkezde, 9 binden fazla santrifüj ve 50 binine de ev sahipliği yapma kapasitesi bulunuyor.

Tahran ile yine orta kesimlerdeki Kum kenti arasındaki Fordo’da BM kararlarını ihlal ederek inşa edilmekte olan yeraltı uranyum zenginleştirme fabrikası İran tarafından 21 Eylül 2009’da UAEK’na bildirilmiş ve Güvenlik Konseyi’nin büyük güçleri ile bir krize neden olmuştu. Hava saldırısından korunması için tesisi dağlık bir bölgede ve bir askeri üssün yakınına inşa ettiğini bildiren Tahran, uranyum zenginleştirme kapasitesinin yüzde 20’sini buraya aktarmak istediğini açıkladı.

İlk santrifüjlerin geçen yaz yerleştirildiği ve henüz faaliyete geçmeyen tesisin 3 bin santrifüj kapasitesi bulunuyor.

İran’ın yine orta kesimlerdeki İsfahan’da bulunan dönüşüm tesisi, 2004’ten beri İran çöllerindeki madenlerden çıkarılan uranyum mineral tozu "yellowcake"i önce uranyum tetraflorür sonra da uranyum hekzaflorüre (UF4 ve UF6) dönüştürüyor. UAEK’nın denetimindeki bu tesiste üretilen bu gazlar daha sonra zenginleştirilmiş uranyum elde etmek için santrifüjlere konuyor. İsfahan’da ayrıca bir de nükleer yakıt üretim tesisi bulunuyor.
Ülkenin batısındaki Arak’ta bulunan ağır su araştırma reaktörünün inşası gecikti ve 2013’ten önce açılması beklenmiyor. UAEK’nın denetimine açılan 40 Mgw gücündeki bu reaktör resmi olarak tıbbi araştırma amaçlı plütonyum üretiminde kullanılıyor. Tesiste ayrıca UAEK’nın kontrolünde bulunmayan bir ağır su üretim fabrikası da yer alıyor.

Güneyde bulunan ve Rusya tarafından inşa edilen Buşehr nükleer santrali yakıtını kendisi sağlıyor. Eylül ayında faaliyete geçen ve yüzde 40 kapasiteyle üretime başlayan tesis kapasitesini aşamalı olarak arttıracak ve mart ayında elektrik şebekesine dahil olacak. UAEK kontrolündeki bin Mgw gücündeki nükleer santralin inşasına 1979’daki İslam devriminde önce Almanlar başlamış, 1995’te Ruslar inşaatı sürdürmüştü.

UAEK denetimindeki 1979’dan önce Amerikalılar tarafından kurulan 5 Mgw gücündeki Tahran nükleer araştırma merkezi özellikle tıbbi izotop üretiminde kullanılıyor.

İran’ın orta kesimlerindeki Sagand’da bulunan ve 3 bin ila 5 bin ton uranyum oksit rezerve sahip bulunduğu tahmin edilen uranyum madeni, İsfahan’daki tesiste kullanılan "yellowcake" üretimini sağlıyor.

UAEK’nın elde ettiği Tahran’ın dışındaki Parşin’deki askeri üssün uydu fotoğrafları, burada nükleer füzyon patlamalarının simülasyonunun yapılmasına hizmet edebilecek ve bildirimi yapılmayan bir nükleer tesisin bulunduğunu gösteriyor.

UAEK’nın tahminlerine göre, İran şimdiden yüzde 5 zenginleştirilmiş 4 bin 900, yüzde 20 zenginleştirilmiş en az 73 kilo uranyum üretti. Yüzde 5’ten az zenginleştirilmiş uranyum nükleer santrallerde yakıt olarak kullanılırken, yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyumdan araştırma reaktörlerinde faydalanılıyor. Yüzde 90 ve daha fazla zenginleştirilirse, atom silahı üretiminde kullanılabiliyor.

A.A.