Giriş
Soru: Ben 16 yıldır sigortalı olarak çalışmaktayım. Bugüne kadar 4724 gün oldu. Şu anki özel şirkette 7 yıldır çalışıyorum. Ayrılmak istiyorum ama ayrılırsam tazminat almam mümkün değil biliyorum. Bir şey duydum. 15 yıl süre ve 3600 gün prim gününü tamamlayıp kendi isteğiyle ayrılan tazminat alabiliyormuş. Bu doğru mu? Ne gibi işlem yapmam, nerelere bildirmem gerekiyor? Deniz DENİZ Cevap: Sigorta süresi ve prim ödeme şartını yerine getirenler ancak aylık bağlanması için yaş haddini doldurmayanlardan isteyenler, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabilir. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olduğunuzdan yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ödeme ve doğum tarihinize göre, 58-60 yaş şartlarına tabisiniz. 15 yıldan fazla sigorta süreniz, 3600 günden fazla prim ödemeniz olduğundan kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken, bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünden alacağınız ‘Kıdem tazminatı alabilir’ yazısını işverene ibraz etmekten ibarettir. Ancak burada ince bir nokta var, o da şu: Bu uygulama, 8 Eylül 1999 itibarıyla yürürlüğe konan ve emekli olmak için aranan süre ve prim ödeme şartının yanına üçüncü bir şart olarak yaş şartını getiren, emekli olmayı oldukça zorlaştırdığından toplumda ‘mezarda emeklilik’ yasası olarak adlandırılan 4447 sayılı yasa ile getirildi.
[[HAFTAYA]]
Kanun koyucunun amacı, eski yasaya göre emekli olmak için aranan şartları (süre ve prim ödeme) yerine getirenler ve işten ayrılarak çalışmak istemeyenlerin, yeni getirilen yaş haddinden dolayı işinden ayrılmalarına ve kıdem tazminatı almalarına mani olmamak. Bu açıdan kıdem tazminatı alarak işten ayrıldığı sırada sigortalının, emekli olacağı yaşı çalışmadan bekleme iradesinin olması gerekiyor. Bundan dolayı işten kıdem tazminatı alarak ayrılıp, ertesi gün veya birkaç gün sonra başka bir işyerinde çalışmaya başlama çok doğru değil. Bu durumda işveren dava açarak kıdem tazminatının faiziyle birlikte iadesini isteyebilir. Nitekim bu konuda verilmiş mahkeme kararları da bulunuyor. Ancak, işten ayrıldıktan birkaç ay sonra, ekonomik şartlar nedeniyle kişinin iradesi değişebilir. Tekrar çalışmaya karar verir ve çalışmaya başlar. Burada bir sıkıntı olmaz. Sonuç olarak kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Emekli olacağınız yaşı çalışmadan bekleyecekseniz sorun yok. Fakat çalışmayı düşünürseniz belirttiğimiz çerçevede dikkatli olmakta yarar var.
Bağ-Kur’dan emekli olmanız avantajlı
Soru: 7 Aralık 1968 doğumluyum. 1 Aralık 1998’de sigortalı olarak işe başladım. Çıkış tarihim 5 Temmuz 2002 olup toplam 799 gün ödemem var. 13 Ocak 2003’te Bağ-Kur’a geçtim. 8 yıl 7 ay 11 gün prim ödedim. Hâlâ da devam ediyorum. 81/C bana uyuyor mu? Kaç yaşında emekli olabilirim? Ayşegül KAHYA Cevap: Bağ-Kur’da yaş haddinden emekli olmak için, 15 tam yıl prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. Toplam prim ödemenizi 15 tam yıla tamamlamanız şartıyla, 56 yaşınızı dolduracağınız 7 Aralık 2024’te emekli olabilirsiniz. 81/C’ye tabi olmak için, sigortalı bir işte çalışarak 1260 gün prim ödemeniz gerekiyor. 1260 gün prim ödemeniz halinde, SSK’da yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ödeme ve 58 yaş şartlarına tabi olursunuz. 1260 günden sonra prim ödemeseniz de, 58 yaşınızı dolduracağınız 7 Aralık 2026’da emekli olabilirsiniz. Bağ-Kur’dan emekli olmanız daha avantajlı.
Emekli aylığı için 59 yaşı da doldurmanız gerek
Soru: 30 Ocak 1956 doğumluyum. Sosyal sigorta girişim 1 Eylül 1996. 3614 gün prim ödedim. Yaş haddinden ne zaman emekli olabilirim? Özcan GÜNDOĞDU Cevap: Yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ödeme ve 59 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, 59 yaşınızı dolduracağınız 30 Ocak 2015’te emekli olabilirsiniz.
Babanızın 290 gün prim ödeyip 55 yaşı doldurması gerek
Soru: Babam 51 yaşında. 1994’ten 2007’ye kadar çiftçi Bağ-Kur’luydu. Daha sonra 2007’de bir yerde SSK’lı olarak çalışmaya başladı. 970 gün de SSK’ya prim yatırıldı. Babam en erken ne zaman emekli olabilir? Mehmet YILMAZ/İSKENDERUN Cevap: Babanız sigortalı çalışarak 290 gün daha prim ödeyerek, 970 gün olan prim ödemesini 1260 güne tamamlaması halinde SSK’da emekli olmak için 25 yıl sigorta süresi, 5750 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabi olur. Çiftçi Bağ-Kur’una 13 yıl prim ödemesi varsa, 1260 günle birlikte prim ödeme şartını sağlayacağından, 290 günden sonra prim ödemese de 55 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Çiftçi Bağ-Kur’una 13 yıl prim ödemesi yoksa, toplam prim ödemesini 5750 güne tamamlaması şartıyla, 55 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir.
Emekli olabileceğiniz tarih 2 Ocak 2013
Soru: 2 Ocak 1964 doğumluyum. Askerliğimi 3 Temmuz 1984’te yaptım. İlk sigorta başlangıcım 4 Temmuz 1987 olup, 20 Eylül 1989’dan beri aynı işyerinde çalışmaktayım. 550 gün olan askerlik süremi borçlandım ve bedelini ödedim. Ne zaman emekli olabilirim? Hayati KARAKÖY Cevap: Başlangıç tarihinden önce askerlik süresi borçlanması, sigorta başlangıcınızı 550 gün geri götürerek emekli olmak için, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaşa tabi olmanızı sağlar. Prim ödemeniz yeterli olduğundan sonrasında prim ödemeseniz de, 49 yaşınızı dolduracağınız Ocak 2013’te emekli olabilirsiniz.
9 Mayıs 2013’te emekli olabilirsiniz
Soru: 9 Mayıs 1964 doğumluyum. 3 Mart 1984 ile 5 Kasım 1985 arasında 20 ay askerlik yaptım. İşe girişim 23 Haziran 1987 ve halen çalışıyorum. Askerliğimi borçlandım. Ne zaman emekli olabilirim? Osman DEMİRBAŞ Cevap: Başlangıç tarihinden önce yaptığınız askerliğinizi borçlanmanız, sigorta başlangıç tarihinizi 20 ay geri götürerek emekli olmak için, 25 yıl sigorta süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. Sorunuzdan 5300 gün prim ödemeniz olduğu anlaşılıyor. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 49 yaşınızı dolduracağınız 9 Mayıs 2013’te emekli olabilirsiniz.
