Giriş
Dış görünüşe karşı oluşan önyargının önüne hiçbir şey geçemez. Evet ama ‘iyi gözükmek’ için de bir ton para harcamaya gerek var mı?
Bütün Çinliler birbirine benzer...
Üniforma otoriteyi temsil eder....
Takım elbise saygınlık uyandırır...
Marka ayakkabı giymişse zengin demektir...
Bu tür basmakalıp önyargılar sürer gider...
[[HAFTAYA]]
Einstein “Bir yargıyı parçalamak bir atomu parçalamaktan daha zor” demiş. Algı stratejisti ve akademisyen Semih Yalman 3-4 gün sakallarını kesmediğinde çevresinden gelen yorumlardan yola çıkarak kendi üzerinde bir deney yapmış.
Tam 10 ay boyunca saçını ve sakalını kesmemiş. Çevresindekilerle konuşmuş, o notlarını almış. Hem saç sakal uzamış, hem notlar birikmiş ve sonunda ‘Sakal’ adlı kitap ortaya çıkmış. Kitabını ötekileştirmeye ve önyargıya maruz kalanlara adamış.
10 ay beni konuştular
Semih Yalman bu 10 ay boyunca birbirinden ilginç olaylara şahit olmuş. Mesela yurt dışında bir araba galerisine gittiğinde “Size satacak malımız yok” diyerek dükkandan dışarı çıkarmışlar.
Aynı deneyi Türkiye’de yaptığında ise “Senin gibi adamlar da pahalı arabalara binmeye başladılar” tepkisini almış. Ya da “Paradan puldan feragat ettin artık böyle bir hayatı mı yaşıyorsun?” demişler.
Yakıştırmaların bini bir para. Herkes sakal üzerine kendi önyargısına göre düşünmüş. “Sakala çıplakken bir yargımız olabilir ama bir atkıyla eşleşince filozof olursunuz” diyen Yalman, kıyafetin sakaldan bağımsız aksesuarla beraber bir yargı oluşturduğunu tespit etmiş...
Sizin algınız ne?
Algı, en az üç perspektifin birbirine uyumundan ortaya çıkar.
1- Kendimizle ilgili düşüncemiz,
2- Başkasının bizimle ilgili düşüncesi ve
3- Bizim, başkasının bizimle ilgili düşüncesi ile ilgili önyargımız (kesin beni sevmiyor gibi düşünceler). Bu üç halka birbirinden ne kadar farklı ise algı da o denli çoğul olacaktır. Halkaları birleştiren ise sizin özünüz ile barışarak oluşturacağınız hikayeniz olacaktır.
Alarak olunmaz, önce ‘olmak’ lazım
Marka kıyafet konusu hep tartışılır. Hatta kimilerinde bu hastalık derecesine gelmiştir. Marka uzmanı Semih Yalman’a göre önemli olan o markanın tercih nedeni. Eğer o markayı bir takım fonksiyonları için alıyorsanız ve bütçeniz de uygunsa sorun yok. Ama ‘o markayı giyiyorum onun gibi oldum’ demek yanlış.
Alman asıllı Amerikalı ünlü psikanalist ve sosyolog Erich Fromm’un bu konuda bir kitabı var: ‘Sahip Olmak ya da Olmak’. Alarak olunmaz, önce ‘olmak’ lazım diyor.
Ama insanlar marka satın alarak ‘olmaya’ çalıştıkları için bütçelerini aşıyor, borçlanıyor ve aldıklarının çoğunu kullanmıyorlar. Yine de tatmin olmuyorlar. Sonuç: İsraf.
KARAR
Başkaları sizin için ‘Vallahi başarmış, o da zengin olmuş’ desin diye ya da tanımadığınız insanları etkilemek için bütçenizde olmayan paraları harcamaya, borçlanmaya değer mi? Karar sizin.
RİSKİ DAĞITMAK GEREK
Soru: Borsada 20 bin lira civarında hisse senedim vardı. Düşüşten panikledim. ‘Satma’ dediler ama sattım, hepsiyle döviz aldım. Biraz zarar ettim. Bankada kasamda duruyor. Hepsini dövizde de bırakmak istemiyorum. En güvenilir olarak neyle yatırım yapsam?
Bülent (42)
Cevap: Sana birkaç tavsiye;
-Panikle kalkan zararla oturur, sakin ol.
-Sürü ne yapıyorsa onu yapan her zaman kaybeder. En iyi yatırım herkes satarken almak, herkes alırken satmaktır.
-Tüm paranı tek bir yatırım aracına koyma. Bir tek altın, bir tek dolar, bir tek hisse senedi olmaz. Riski dağıtmak lazım. Biri düşerse öbürü çıksın.
-Alma ya da satma kararını zamana yayabilirsin. Hepsini aynı anda yapmana gerek yok.
-Bankacına danış, sana alternatifler sunsun. Ama son kararı sen ver.
-Bilmediğin yatırıma girme. Huzurlu bir uyku en önemlisi.
EVDEN İŞ YAPABİLİRSİN
Soru: Lise mezunuyum hiç çalışmadım. Eşim taksi şoförü. Çalışmamı istemiyor “Sen çocuklara bak” diyor. Ama çocuklarım 16 ve 18 yaşında. Üniversiteye gidecekler. Evden el işi örgü gibi şeyler yapıp satanlar varmış. Ben de böyle bir şey yapmak istiyorum, eşimle konuştum. Öyle olur dedi. Bana yol gösterir misiniz?
Fatma (38)
Cevap: Betül şahanesin. Hep diyorum, tatlı dil ile her şey çözülür. birperimasali.com internet sitesinden kadınların girişimcilik hikayelerini oku. Neye becerin olduğunu ortaya çıkar.
Belediyenin ücretsiz meslek kursları var. Oradan eğitim alabilirsin. Komşularınla konuş. Senin gibi evden iş yapmak isteyen becerikli 4-5 kadın daha bulursan ‘mikrokredi’ye başvurabilirsiniz. Hem evde size eğitim veriyorlar hem de yönlendiriyorlar. Telefon numarası: (0312) 436 90 90
‘Para Adamı’ ne diyor?
Amerika’nın para adamı kişisel finans uzmanı Jordan Goodman’dan para yönetiminde altın tavsiyeler:
-Emeklilik için yıllık maaşınızın 7 katı kadar birikime ihtiyacınız var. Bu miktar uzun süre yaşamanıza yeter.
-Gençler paranızı az da olsa biriktirin. Banka mevduatı güvenli ama 40 yıl sonrasını düşünürseniz paranızı büyütecek yer hisse senetleri.
-Evli çiftler para konusunu dürüstçe konuşun.
-Kredi kartı kullanırken disiplinli olun. Kartınızın limitini değil, kendi koyduğunuz limiti kullanın.
-Çocuklara para kıymetini öğretin.
-Düzenli ve otomatik birikim sistemi oluşturun
-Kredi notunuzu koruyun.
-Paranızı çalıştırın. Ne kadar çok çalışırsa o kadar bağımsız olursunuz
