Köy senedi geçerliydi

Üvey babam 1995’te köy senedi ile torununa tarlaları satmış. Sonra 2008’de yılında köyden kadastro geçmiş, torun da tarlaları kendi adına tescil ettirmiş. Şimdi bunların geri alınması için dava açabilir miyiz? A.S.

Önce ‘köy senedi’ni açıklayayım. Hukukta ‘köy senedi’ diye bir senet yoktur. Kadastro geçmiş yerlerde gayrimenkullerin alım ve satımı mutlaka tapu dairesinde yapılır. Tapu dairesi dışında bir satış söz konusu değildir. Ancak yıllarca kadastro görmemiş araziler vardı. Kadastro geçmemiş yerlerdeki arazilerin tapu kaydı yoktur. Bu nedenle de alım satım işlemleri tapu dairesinde yapılamaz.

Bu durumda hukuken menkul mal gibi alım satımının yapılması gerekir. Yani alıcı parayı verir satıcı da malı teslim eder, satış işlemi tamamlanır. Ancak köylük yerlerde su alım satım işlerini muhtarlar iki satır yazıya döküp altına da mühür bastıkları için bu tür satışlara halk arasında ‘köy senedi ya da ‘muhtar senedi’ ile satış denilmiş. Hukuki bir sistem değildir halk arasında yayılmıştır. Muhtarlar da bunun yayılmasına öncülük etmişlerdir. Zira onlar da bu sözleşmeye mühür bastığı için bir miktar para almışlardır.

Bu iş onların da işine gelmiştir. Bazı muhtarlar da kendiliklerinden bu gayrimenkullerin tedavül kaydını tutmuştur. Yoksa kadastro geçmeyen yerlerde satış muhtar mühürü olmadan da yapılır. Bu anlatımdan da anlaşılacağı gibi kadastro geçmeden önce bu şekilde yapılan satış geçerlidir. Sonra kadastro çalışması yapılırken, heyet, gayrimenkulün malikini belirlerken yerel halktan veya muhtardan bilgi alır ve bu bilgi çerçevesinde tapu tescilini yapar. Sizinki de öyle olmuş. Kadastro çalışması sonucu tescile itiraz mümkün olduğu gibi dava açmak da mümkündür ama dava açma süresi 10 yıldır. Yani öyle görüyorum ki sizin için başvuru süreleri geçmiş.