Giriş
Soru: 1989’da memur olarak göreve başladım. 1995’te müstafi (istifa etmiş) sayıldım. 2003’te tekrar atandım ve halen devam etmekteyim. 1995-2003 arası geçen sürelerimi borçlanmak suretiyle ödeyebilir miyim? * İbrahim ELBASAN
[[HAFTAYA]]
Cevap: Gerek 5434 sayılı kanunda gerekse 5510 sayılı kanunda memurların çalışılmadan, açıkta, yani boştayken geçen sürelerinin borçlandırılmasına dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle müstafi sayılarak memuriyetten ayrıldığınız ve yeniden memuriyete başladığınız tarihler arasında, boşta geçen sürelerinizin borçlandırılması mümkün değildir.
Emekli aylıklarının geneli düşük
Soru: Annem 1 Ocak 1966 doğumlu. 1982’de sigorta başlangıcı var. O zamanlar mevsimlik çalışmış. Fazla primi yok. 2003’ten bu yana da sigorta başlangıcı var. Üç ay önce 6500 TL doğum borçlanması yaptık. Primini de 5000 güne tamamladık. 2009’dan bu yana engelli kızından da yararlandı. 26 Ocak’ta emekli aylığını alacak. Aylığı 728 TL. Bu maaşta yanlışlık var mı? SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu) dilekçe verelim mi? * Adnan OKAN
Cevap: Maalesef emekli aylıklarının geneli düşük. Emekli aylığını, üstünden prim ödenen kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı birlikte belirliyor. Tabii prim ödenen dönemler de çok önemli. Çünkü 2000’den önce, 1 Ocak 2000 ile 1 Ekim 2008 arası ve 1 Ekim 2008’den emekli olunan tarihe kadar ödenen primler emekli aylığını farklı ağırlıkta etkiliyor. Annenizin primlerinin büyük bölümü 2003’ten sonra olduğundan aylığı düşük. Oysa primini 2000’den önce ödemiş olsa, 1000 TL’nin üstünde aylık alabilirdi. Bugün 630-640 lira aylık bağlananlar var. Bize göre; annenizin emekli aylığında yanlışlık yok. Ancak şüpheniz varsa SGK’ya yazılı olarak başvurup aylık hesabında yanlışlık olup olmadığını sorduğunuzda, gerekli kontrol yapılır ve sonucu annenize bildirilir.
İstediğiniz zaman emekli olabilirsiniz
Soru: 15 Mayıs 1995 sigorta girişliyim. 19 yıl 5784 gün prim ödemem bulunuyor. Yüzde 50 engelli raporum var ve çalışmış olduğum işyerimin bağlı bulunduğu vergi dairesinden vergi indiriminden yararlanıyorum. Önümüzdeki aylarda vergi indiriminden emekli olmak için başvuru yapacağım. SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından herhangi bir sorun çıkar mı? * Serkan GÖKÇE
Cevap: Sorun çıkmaz. Çünkü engelli hakkıyla emekli olmak için; 17 yıl sigorta ve 3920 gün prim şartına tabisiniz. Aranan şartları sağladığınızdan istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz.
Kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz
Soru: 1982 doğumluyum. 1997’de sigortalı oldum. 3600 gün prim ve 15 yıl süre ile kıdem tazminatı alarak işimden ayrılabilir miyim? * Şaban KARAOĞLU
Cevap: Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanlar kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabiliyor. Yaş haddinden emekli olmak için yaş dışında 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartına tabisiniz. Bu şartları sağlıyorsanız kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz.
Hükümlü olarak geçen süreleri borçlanamazsınız
Soru: 4 yıldır cezaevindeyim. Biraz daha cezam var. İş kazasından dolayı malulen emekliyim. Cezaevinde yattığım süreyi askerlik borçlanması gibi ödersem, yani borçlanırsam, mahkumlara yönelik malulen emekli maaşımın yükselmesine etkisi olur mu? Mahkumlar cezaevindeki süreyi prim ödemesi yaparak borçlanabilir mi? * Süleyman AYDIN/BALIKESİR
Cevap: Sigortalıyken herhangi bir suçtan dolayı tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin, tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri borçlanılabiliyor. Bunun dışında cezaevinde hükümlü olarak geçen süreler borçlanılamıyor. Hükümlü olarak geçen süreleri borçlanamazsınız. Emekli olmayanlar cezaevinden isteğe bağlı olarak Bağ-Kur’a prim ödeyebiliyor. Ayrıca malul emeklisi olduğunuzdan aylığınız ödediğiniz prime göre zaten fazla bağlanmıştır. Bulunduğunuz şartlar da göz önüne alınırsa aylık yükseltmek kolay değil.
Haklı nedenle de olsa kendi isteği ile işinden ayrılan ihbar tazminatı alamaz
Soru: İşten çıkışı haklı nedenle olduğunun avukat tarafından noterden tebligatı çekilip bildirilen bir çalışan için noterden tebliğin çekildiği tarih işten çıkış günü olarak verilip ihbar tazminatı hesaplanır mı? * Şenay AYDIN
Cevap: İşten haklı nedenle ayrılınsa da ihbar tazminatı alınamaz. Çünkü ihbar tazminatı almak için işverenin haksız yere iş akdini feshetmesi gerekir. Haklı nedenle de olsa kendi isteği ile işinden ayrılan ihbar tazminatı alamaz.
