Giriş
Soru: Yurtdışı borçlanması olanlar emekli olduktan sonra çalışamıyor. Bu yasanın iptalinin söz konusu olduğunu yazmıştınız. Biraz daha aydınlatabilir misiniz? Durmuş KIRIT Cevap: Emekli aylıkları düşük olduğundan, emeklilerin çoğu emeklilik döneminde çalışıyor. Emeklilerin yaygın olarak çalıştığını gören yetkililer, 8 Eylül 1999’da yürürlüğe konan ve emekli olmayı zorlaştırdığından, kamuoyunda ‘mezarda emeklilik’ yasası olarak adlandırılan 4447 sayılı Yasa ile emekli olup, faaliyetine devam eden Bağ-Kur’lulara, Sosyal Güvenlik Destek primi ödeme zorunluluğu getirildi. 8 Eylül 1999’dan itibaren emekli aylığı kestirmeden faaliyetine devam eden Bağ-Kur emeklilerinin aylığından, emekli aylıklarının yüzde 10’u oranında destek primi kesilmeye başlandı. Diğer sosyal güvenlik kurumlarından (SSK, Emekli Sandığı ve özel vakıf emekli sandıklarından) emekli olup, kendi nam ve hesabına çalışmaya başlayanlara da 2 Ağustos 2003’ten itibaren Bağ-Kur 12’nci Gelir basamağının yüzde 10’u kadar destek primi ödeme zorunluluğu getirildi. Bu uygulamadan yurtdışı hizmet sürelerini borçlanarak emekli olanlar da yeni yasanın yürürlüğe girdiği 8 Mayıs 2008’e kadar yararlandı. Ancak yeni sosyal güvenlik yasası ile bu tarihten itibaren yurtdışı hizmet süresini borçlanarak emekli olanların, destek primi ödeyerek çalışmaları yasaklandı. Bu tarihten itibaren yurtdışı çalışma sürelerini borçlanarak emekli olanlar, emekli aylıklarını kestirmeden çalışamıyor. Bu durum pek çok kişinin de mağduriyetine yol açtı. Eşit ve adil olmayan bu durum, TBMM’de görüşülmekte olan ve akşam sabah yasalaşmasını beklediğimiz, Kahramanmaraş Milletvekili Veysi Kaynak ve arkadaşlarının hazırladığı Kanun teklifi ile düzeltiliyor. Kanun teklifinin yasalaşmasından sonra, yurtdışı çalışma sürelerini borçlanarak emekli olanlar da diğer emekliler gibi, emekli aylığını kestirmeden destek primi ödeyerek çalışabilecekler.
2011’den itibaren Emlak Vergisi ödemezsiniz
Soru: Şubat 2010’da emekli oldum. Tek evim ve gelir olarak da sadece emekli maaşım var. Beşiktaş Belediyesi, ‘Yasa sizin için 2011’de geçerli çünkü 2010 başında emekli olmuşsunuz, 2010 Emlak Vergisi’ni yatırmanız gerekir’ diyor. Siz ne dersiniz? Ayşegül Alp Cevap: Emlak Vergisi dört yılda bir defa olmak üzere, emlak vergi değerlerinin yeniden belirlendiği yılı takip eden yılın ocak, şubat aylarında, takip eden yıllarda da bütçe yılının ilk günü tahakkuk etmiş sayılıyor (Emlak Vergisi Kanunu Madde 11, Madde 29). Dört yıl dolduğundan 2010 yılında ödenecek Emlak Vergisi’ne esas vergi değerleri, 2009’da yeniden tespit edildi. Dolayısıyla 2010 Emlak Vergisi ocak ve şubatta, 1 Ocak 2010 itibarıyla tarh ve tahakkuk ettirildi. Emlak Vergisi’nde yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hale gelen veya vergiye tabiyken muaflık şartlarını kazanan binalardan dolayı mükellefiyet, bu olayların meydana geldiği tarihi takip eden taksitten itibaren sona erer. Bunun dışındaki mükellefiyet değişiklikleri, takip eden bütçe yılı başından itibaren başlar. Şubat 2010’da emekli olduğunuzdan, 1 Ocak 2010’da tarh ve tahakkuk eden 2010 yılı vergisini ödemeniz gerekir. Emekli olduğunuz tarihi takip eden bütçe yılının ilk günü olan 1 Ocak 2011’den itibaren de sıfır oranlı Emlak Vergisi’nden yararlanır ve vergi ödemezsiniz.
Emekli aylığını sadece prim günü belirlemiyor
Soru: 5400 gün üzerinden 2 yıllık emekliyim ve 690 lira alıyorum. Fakat başka bir tanıdığım, yine 5400 gün üzerinden bu yıl emekli olmasına rağmen 800 liranın üzerinde para aldığını söyledi. Bu nasıl mümkün olabilir? Can YURTSEVER Cevap: Mümkün olabilir. Çünkü, emekli aylığını sadece prim gün sayısı belirlemiyor. Prim gün sayısının yanında, üstünden prim ödediği kazanç tutarı da emekli aylığının belirlenmesinde önemli rol oynuyor. Tanıdığınızın prim günü sizinle aynı olmasına karşın üstünden prim ödediği kazanç tutarı sizden fazladır.
Babanız kıdem tazminatını işverenin keyfiyetine bırakmış
Soru: 1977 tarihinde işe başladığı şirketten 2000 yılında emekli oldu. Tüm kanuni hakları (kıdem tazminatı dahil) saklı kalmak kaydı ile destek primi ödeyerek aynı işyerinde çalışmaya devam ediyor. Babam şu anda 66 yaşında, işten ayrılmak istiyor. Ancak işveren biz işten ne zaman çıkarırsak o zaman kıdem tazimatını öderiz diyor. Çok tedirginiz, ne yapacağımızı bilmiyoruz. Bizi aydınlatmanızı rica ediyoruz. Cafer BİLGİN Cevap: Emekli olup, aylığını kestirmeden destek primi ödeyerek çalışanlar, tekrar emekli olmayacağından kıdem tazminatı alabilmeleri için, iş akdini işverenin haksız yere veya emeklinin haklı bir nedenle feshetmesi gerekir. Bunun dışında emekli olduktan sonraki dönem için kıdem tazminatı alması mümkün değil. Babanız 2000 yılında emekli olduğunda kıdem tazminatını almalıydı. İşverenle arasında kıdem tazminatının ödenmesi yönünde bir sözleşme veya işverenden aldığı bir taahhütname yoksa, işi işverenin keyfine bırakmış demektir. Bir an önce kıdem tazminatını talep etsin. Ödenmemesi halinde iş mahkemesine dava açsın.
Askerlik borçlanması emekli olacağınız tarihi değiştirmiyor
Soru: 14 Aralık 1966 doğumluyum. 1 Ağustos 1985’te sigortalı oldum. 5144 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Askerlik borçlanması yaparsam erken emekli olma şansım var mı? Onur ÇAYLAK Cevap: 25 yıl sigorta, 5300 gün prim ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. 145 gün daha prim ödeyerek, ödemenizi 5300 güne tamamlamanız şartıyla, 14 Aralık 2015’te emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden sonra yaptığınızdan, borçlanma emekli olacağınız tarihi değiştirmez, sadece prim gün sayınızı artırır. Askerlik borçlanmasına gerek yok.
Yetim aylığında çocuğun malı ve gelirinin önemi yok
Soru: Anne ve babasından yetim aylığı alan bir kişinin üzerine daire ve dükkân gelirinin olması mevzuat bakımından doğru mu? Murat EMEKSİZ Cevap: 18 yaşını dolduran malul ve muhtaç erkek çocuk dışında, yetim aylığı alan çocuğun malının, kira gelirinin olması önemi değil. Yetim aylığı alabilir
