Zaman-ı rücu!

Geçenlerde gelinlik almak için mağazaya girdik. Beğendiğimiz bir gelinlik için pazarlık ile fiyatı indirttik ve 200 TL kaparo bıraktık. Ancak fiyat indirildikten ve kaparo bırakıldıktan sonra satış elemanı bize öyle kötü davrandı ki gelinliği almaktan vaz geçtik. Şimdi verdiğimiz 200 TL kaparoyu geri alabilecek miyiz? H.K.

Okuyucum farkında olmadan öyle bir soru sormuş ki anlatmak da anlamak da zor. Zira bu husus Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş bir husustur ve birbirinin ikizi gibi iki kavramdır. Birine ‘kaparo’ veya ‘bağlanma parası’, diğerine ‘zaman-ı rücu’ veya ‘cayma parası’ denilir.

Okuyucumun verdiği para kaparo olarak da verilmiş olabilir zaman-ı rücu olarak da. Peki bunlar ne demek? Kaparo yani bağlanma parası olarak verilmiş ise ve alıcı almaktan vaz geçmiş ise satıcı parayı iade eder.

Zaman-ı rücu veya cayma parası olarak vermiş ise alıcı vaz geçerse satıcı parayı iade etmez, satıcı vaz geçerse aldığının iki katını iade eder. Geliyorum asıl soruya.

Okuyucumun verdiği para bunlardan hangisi? İşte bunun net ayrımı yok. Mevzuatta, “Sözleşme incelenir, hangisine işaret edilmişse o uygulanır” deniliyor. İyi ama dükkandan alışveriş sırasında kim yazılı sözleşme yapıyor ki? Bu gibi hallerde geriye kalıyor adete bakmak. Bu tür dükkan alışverişlerinde verilen para, kaparo yani bağlanma parası olarak verildiği kabul edilir ve cayma halinde paranın iadesi gerekir.

Ancak yukarıda anlattığım gibi ayırım kolay değildir. Kavram da karışıktır, birbirinden ayırmak da. Bunların tarifi ve uygulamaları için uzun uzun makaleler yazmak gerekmiştir.