Giriş
Soru: Babamız 8 Ocak 2007’de vefat etti. Emekli aylığı olmadığı için, annem babasından dolayı Emekli Sandığı’ndan aylık almaya başladı. Daha sonra araştırmalarımız sonucunda babamızın sigortadaki günleri ile annemize ölüm aylığı bağlanılabileceğini öğrendik. 1) Anneme babamdan dolayı aylık bağlandığı takdirde, dedemden aldığı aylık kesilecek mi? 2) Babamızdan dolayı aylık başvurumuzu SSK’ya Mart 2009’da yaptık. Sigortadan maaş bağlandığı takdirde geriye dönük toplu para almamız söz konusu mu? Bunun için ölçüt ölüm tarihi midir? Yoksa sigortaya başvuru tarihi mi? HAMDİ KAÇAN Cevap: 1) Anneniz babanızdan dolayı SSK’dan dul aylığı, dedenizden dolayı da Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alabilir. Dul aylığı bağlandığında yetim aylığı kesilmez. Her iki aylığı birlikte alması mümkün. 2) Anneniz babanızdan dolayı ölüm tarihini takip eden ay başından itibaren aylık bağlatabilir. Geriye dönük aylıkların tamamını alabilir.
Yaşı doldurduğu halde primi emekli olmasına yetmeyen, ödediği primi geri alabilir
Soru: 28 Ocak 1956 doğumluyum. 13 Nisan 1998’de isteğe bağlı Bağ-Kur’a kaydoldum. 6 yıl 5 ay 7 gün hizmetim bulunuyor. Şu anda durumum el vermediği için primlerimi yatıramıyorum. Emeklilik hakkımdan da vazgeçip ödemiş olduğum primlerin tarafıma ödenmesi için başvurdum. Ancak paramın tarafıma ödenmesi için 56 yaşımı doldurmam gerektiğini bildiren bir yazı gönderdiler. Ne yapmalıyım? Güner SELVİ Cevap: Sosyal Güvenlik Kurumu, primlerinizi ödememekte haklı. Çünkü, toptan ödeme adı altında ödenen primlerin sigortalıya iade edilebilmesi için, sigortalının emekli olmak için aranan yaş haddini doldurduğu halde, emekli aylığı bağlanacak kadar prim ödemesinin olmaması gerekiyor. Emekli olmak için, 15 tam yıl (5400 gün) prim ve 55 yaş şartlarına tabisiniz. 55 yaşınızı dolduracağınız 18 Ocak 2012’de, emekli olacak kadar prim ödemeniz olmayacağından, talebiniz üzerine ödediğiniz primler tarafınıza iade edilir. 1 Ekim 2008’den, ödemenin yapılacağı tarihe kadar geçen süre için primlerinize güncelleme katsayısı oranında faiz işletilir. Primlerinizi de faiziyle birlikte alırsınız.
17 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 1977 doğumluyum. Küçük yaşta geçirmiş olduğum çocuk felci sebebiyle yüzde 40 engelli raporum var. 1996’da SSK’lı oldum. Ancak, yüzde 40 engelli raporumu 1999’da aldım ve bu raporla 2000 yılında kamu kurumunda engelli kadrosunda göreve başladım. Bakmış olduğum kanun maddelerinden, 2 ayrı paragraf dikkatimi çekti. Fakat beni çelişkiye düşürdü. 1’inci paragraf, ilk defa sigortalı olarak işe başlamış olduğu tarihten önce yüzde 40 engelli raporunu belgeleyenler 15 yıl, 3600 gün prim şartı ile emekli olur derken, 2’nci paragraf ise birinci, ikinci ve üçüncü dereceler için kademeli olarak emekliliği vergi indiriminden yararlanma şartına bağlamış. Bu durumda ne zaman emekliliği hak edebilirim? Tarık BAYINDIR Cevap: 6 Ağustos 2003 itibarıyla 12 yıldan fazla süredir sigortalı olan vergi indirim hakkı almış engelliler, 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim ödeme şartlarıyla emekli olabiliyor. Bu tarih itibarıyla 12 yıldan az sigorta süresi olanların emekli olma şartları, süre ve engel derecesine göre değişiyor. Sizin gibi 6 Ağustos 2003 itibarıyla 6 yıldan fazla, 9 yıldan az süredir sigortalı olan ve vergi indirim hakkı almış 3’ncü derece engelliler, 17 yıl sigorta ve 3920 gün prim şartına tabi bulunuyor. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 2013’te, 17 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlıya 41 aydan fazla prim ödemeyen sorun yaşamaz
Soru: Eşim SSK’ya isteğe bağlı prim ödüyordu. Yeni kanuna göre, Bağ-Kur’a aktarmışlar. Şimdi Bağ-Kur şartlarıyla emekli olacakmış. Eşimin tekrar SSK’ya prim ödemesi ve SSK’dan emekli olma şansı var mı? Selim Cevap: SSK’ya isteğe bağlı prim ödeyenler, yeni yasanın yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den itibaren 4/b sigortalısı (Bağ-Kur) sayıldı. Bu tarihten itibaren isteğe bağlı olarak 42 ay ve daha fazla prim ödeyenler, 4/b şartlarına tabi oluyor. Ancak 42 aydan (1260 gün) az prim ödeyenler, SSK şartlarıyla emekli olabiliyor. 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlı olarak 42 ay ve daha fazla prim ödeyenler, 4/b’yi kapattıktan sonra, sigortalı bir işte çalışarak 1260 gün veya daha fazla prim ödediklerinde, tekrar SSK şartlarıyla emekli olma hakkı elde ediyorlar. Eşiniz 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlıya 41 aydan fazla prim ödemediği sürece, Bağ-Kur şartlarına tabi olmaz. Ayrıca, istediği zaman isteğe bağlı sigortasını kapatarak, 4/a’lı (SSK) olarak çalışmaya başlayabilir.
Babadan kalan daire için kız çocuğunun birkaç vergi yönünden yükümlülüğü var
Soru: Babasından kalan tek daire için kız çocuğunun vergi ödemesi gerekiyor mu? Serap Cevap: Babadan kalan daire için kız çocuğunun birkaç vergi yönünden yükümlülüğü var. Öncelikle daireyi, emlak vergi değeri üstünden Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi ile vergi dairesine beyan edecek. Beyan ettiği değerden 109 bin 971 lira istisna düşecek (2010 yılına ilişkin had). Beyan ettiği dairenin Emlak Vergisi değeri 109 bin 971 lirayı aşmıyorsa, Veraset ve İntikal Vergisi ödemeyecek. Aşıyorsa, aşan tutar üstünden vergi ödeyecek. (160 bin liraya kadar yüzde 1, sonraki 350 bin lira için yüzde 3 oranında) Daireyi tapuda kendi adına tescil ettirirken Tapu Harcı ödemeyecek. Dairenin brüt alanı 200 metrekareyi aşmıyor ve kız çocuğunun başka gayrimenkulü bulunmuyor, geliri de yoksa Emlak Vergisi de ödemeyecek. Dairede kendisi oturuyorsa Gelir Vergisi yönünden yapacağı bir işlem yok. Ancak, daire mesken olarak kirada ise 2010’da elde ettiği kira tutarı 2600 lirayı aşıyorsa, kira gelirini beyan edecek ve 2600 liralık istisnayı aşan kısmı üstünden Gelir Vergisi ödeyecek. Şayet daire işyeri olarak kirada ise yıllık kira tutarı 22 bin lirayı aşıyorsa, kirasını beyan edecek. Aşmıyorsa beyan etmeyecek. Dairesi kirada ise Emlak Vergisi de ödeyecek.
