Giriş
Dünkü yazımda Anayasa Mahkemesi’nin Harçlar Kanunu ile ilgili bir maddesinden söz etmiştim. Anayasa Mahkemesi’nin, mahkeme kararlarının alınabilmesi için ilam harcı yatırma mecburiyetini hüküm altına alan kanun maddesini iptal ettiğini ama halen Resmi Gazete’de yayımlanmadığı için yürürlüğe girmediğini yazmış, çok önemli bu kararın zaman geçirmeden ilanının gerektiğini ifade etmiştim. Evet karar ilan olundu ve yürürlüğe girdi. Ben yazımı hazırlarken kararın öneminden söz etmiştim, yayınlanan kararda da anayasal bir hak olan hak arama özgürlüğünün önünde bir engel olarak görüldüğü için, harç ödenmeden kararın verilmemesi hükmünün iptal edildiği ifade ediliyor. Açıklamada, harcı davayı kaybeden tarafın ödemesinin kural olduğundan, ancak önce kazanandan almak sureti ile dava kazananı mükellefiyet altına sokmakla haklara erişmenin önüne engel konulduğundan, oysa bu harcın kaybedenden tahsilinin doğru olduğu ifade ediliyor ki son derece mantıklı ve adil bir karardır. Cebinde parası olmadığı için kazandığı davanın kararını alamayan insanlar vardır ve parasızlıktan hakettiğini alamamaktadır. Şimdi doğrudan doğruya maliyenin takibi ile ödemesi gerekenden harç alınacaktır. Yani davayı kazanan maliye namına vergi takipçiliği yapmayacaktır. Doğrusu budur.
Çalıştırmayan parasını öder
Bir işyerinde çalışıyorken işyerinin el değiştireceği, isteyenin ayrılabileceği, ayrılanlara ihbar sürelerini doldurduktan sonra kıdem tazminatı verileceği, isteyenlerin de işe devam edeceği söylendi. Ben işe devam etmek isteyenlerdenim. İhbar hakkımı kaybeder miyim? Bizde prim sistemi var. Kıdem tazminatında hangi hesap yapılır? O.K.
İhbar tazminatı demek, kıdem tazminatı gibi her işten ayrılana verilen bir tazminat değildir. İhbar tazminatı bir telafi bedelidir. Şöyle: İşine son verilen işçinin bir süre daha o işyerinde çalışmaya devam etmesi, ondan sonra işi bırakması gerekir. Kıdemine göre hesaplanan bu sürede işçi çalıştığında elbette ücret hakeder. Ancak bazen işveren işçiye bu süreyi kullandırmaz ama çalışmış gibi parasını öder. İhbar tazminatı budur. İşveren işçiye ihbar tazminatını ödemez ama yasada belirtilen sürede çalıştırırsa bu halde de ücretini öder. Çalıştırmaz ise ücretin karşılığıdır. Dolayısı ile ihbar hakkının kaybı diye bir şey söz konusu değildir. Kıdem tazminatına gelince. Kıdem tazminatı çalıştırılan her bir yıl için brüt ücret ve parayla ölçülebilen hakların sağladığı imkanların bir aya tekabül eden kısmının, çalışılan yıllarla çarpımı ile bulunan rakamın işçiye ödenmesidir. Ortalama olarak on iki aylık brüt ücret bir kağıda yazılır, altına bir yıl içinde ödenmesi gereken ikramiyeler yazılır, altına yemek parası veya bazı işyerlerinde verilen kıyafet parası yazılır, şayet yıl içinde sağlanacak parayla ölçülen ve mutad olan haklar varsa bunların da parasal değeri yazılır, bunlar toplanır ve on ikiye bölünür. Çıkan rakam çalışılan yıl ile çarpılır ve böylece kıdem tazminatı rakamına ulaşılır. İşyerinizde patron değişse bile ilk çalışmaya başladığınız yıldan itibaren kıdem tazminatı hesaplanır.
