Giriş
Soru: 1) 6111 Sayılı Yasa’dan önce şirket ortağı olup bu yüzden Bağ-Kur’lu olan kişi bu yasa yürürlüğe girdikten sonra şirket ortaklığı devam ederken başka bir yerde sigortalı olarak çalışmaya başlarsa bu kişinin Bağ-Kur’luluğu devam eder mi? İsterse bu kişi SSK’lı olur mu? Not: 3 buçuk yıl SSK’ya prim yatırırsa SSK’dan emekli olacak. 2) Vergi dairesine 1 Ekim 2008 tarihinden önce kaydı olup, Bağ-Kur’a kayıt yaptırmayanlar, bu yasa çıktıktan sonra Bağ-Kur’a kayıt yaptırsalar, Bağ-Kur sigortalılığı 1 Ekim 2008 tarihinden önce başlar mı? 3) 6111 Sayılı Yasa’da işsizlik sigortasından faydalanma şartı olan son 3 yılda 600 günlük şartı kaldırılmadı mı?
[[HAFTAYA]]
SSK’lı olan biri 8 Mart 2011 tarihinde işveren tarafından işten çıkarılıyor. Kendisi işsizlik maaşı için İş-Kur’a müracaat ediyor. Fakat başvurusunu son 3 yılda 600 günü olmadığı gerekçesiyle kabul etmiyorlar. Bu konularda açıklama yapar mısınız? Cevap: 1) Şirket ortağı, başka bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başladığında 4/a sigortalısı (eski adıyla SSK’lı) olur. Bağ-Kur sigortalılığı, sigortalı çalışmaya başladığı tarihten bir gün önceki tarih itibarıyla sona erer. Ancak bu kişi yazılı talepte bulunarak aynı süre için 4/b sigortasına (eski adıyla Bağ-Kur’a) da prim ödeyebilir. Bu durumda, 4/b sigortasına ödediği prime esas kazancı üst sınırı aşmamak üzere uzun vadeli sigorta kolları açısında 4/a sigortasında birleşir. Prim ödeme gün sayısı 30 gün olarak dikkate alınır. İş kazası ve meslek hastalığı sigortaları hakkından 4/b sigortasından yararlanır. Diğer haklar yönünden ise 4/a sigortasından yararlanır. 2) Bağ-Kur’a süresi içinde kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğü 1 Ekim 2008’den itibaren başlatılıyor. Bu tarihten önceki bir tarihte Bağ-Kur’a kayıt mümkün değil. 3) İşsizlik sigortasından yararlanma şartları kaldırılmadı. Ve değiştirilmedi. Torba Yasa ile 4447 sayılı yasada 50 ve 51’inci maddelerde mükerrer olarak yer alan şartlardan 51’inci maddede yer alan şartlar kaldırılarak, kanun tekniği açısından bir düzeltme yapıldı. Aynı şartlar 50’nci maddede yer alıyor. Yani değişen bir şey yok. Sorunuzda belirttiğiniz kişinin, son 120 günü kesintisiz olmak üzere son üç yılda toplam 600 gün prim ödemesi yoksa işsizlik ödeneği alamaz.
Destek primi Bağ-Kur dışındaki emeklilere 2 Ağustos 2003’te getirildi
Soru: Mükellef 30 Kasım 1997 tarihinde işe başlamış ve SGK’ya hiçbir Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödememiştir. Prim başlangıç tarihi ne olacaktır? CEMİLE Cevap: Destek primi Bağ-Kur emeklilerine 8 Eylül 1999’dan, diğer kurumlardan emekli olanlara 2 Ağustos 2003’ten itibaren getirildi. Sorunuzdaki kişi Bağ-Kur emeklisi ise 1 Ekim 1999’dan, diğer sosyal güvenlik kurumlarından emekli ise 1 Eylül 2003 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Destek Primi ödemesi gerekiyor. Bağ-Kur’luların SSK’lı çalışmalarında sakınca yok Soru: Limited şirketi müdür ya da şahsi işyeri olanların 4/a’lı olarak çalışmasında bir sakınca var mı (normal şartlarda kendi işyerinde bulunması gereken birisi başka bir işyerinde çalışması düşünülemez)? Dede AKPINAR Cevap: Torba Yasa ile limited şirket ortakları ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlara, 1 Mart 2011 tarihinden itibaren sigortalı çalışarak 4/a sigortasına (eski adıyla SSK’ya) prim ödeme hakkı getirildi. 1 Mart 2011 tarihinden itibaren şirket ortakları ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, 4/a sigortalısı olarak çalışabilecekler. 4/a sigortalısı olduğu tarihten bir gün önce 4/b sigortalılıkları sonlandırılacak. 4/b sigortalılarının 1 Mart 2011 tarihinden itibaren 4/a sigortalısı olarak çalışmalarında bir sakınca bulunmuyor.
Torba Yasa’da Bağ-Kur kaydına ilişkin düzenleme yok
Soru: 1 Ekim 2008 tarihinden önce vergi mükellefi olup Bağ-Kur’a kaydı olmayan kişilerin durumu nedir? Torba Yasa’dan nasıl yararlanacaklar? İhsan UZUN Cevap: Bağ-Kur’a süresi içinde kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğü 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren başlatılıyor. Torba Yasa’da bu durumda olanlar için bir düzenleme bulunmuyor.
Anneniz doğum borçlanması yapabilirse hemen emekli olabilir
Soru: 1955 doğumlu annemin SSK başlangıcı 1968. 1951 iş günü prim ödemesi var. En son Bağ-Kur’lu olarak 660 gün prim ödedi. Babam Şubat ayında vefat etti. Emekli maaşı anneme kesintili olarak bağlandı. Sigortadan emekli olabilir mi? Aydın GÜRSOY Cevap: Anneniz 8 Eylül 1999 tarihi itibarıyla 18 yıldan fazla süredir sigortalı olduğundan, eski yasa hükümlerine göre emekli olacak. Eski yasaya göre yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabi. Anneniz sigortalı çalışarak 989 gün daha prim ödeyerek, 2611 gün olan prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Annenizin sigortalı çalışmadığı dönemde aralarında iki yıl olan iki doğumu varsa, başka bir ifade ile doğum tarihlerinden sonra sigortalı çalışmadığı en az 989 günü varsa, iki doğumu için 989 gün borçlanma yaparak, prim ödemesini 3600 güne tamamlayıp hemen de emekli olabilir. Anneniz emekli olduğunda hem kendi aylığını hem de babanızdan dul aylığını birlikte alabilir.
İşveren işçinin görevini istediği gibi değiştiremez
Soru: İşyerime yeni bir muhasebe müdürü aldım. Eski muhasebe müdürümü şef yaptım. Şef yaptığım muhasebe müdürü ‘Görev değişikliği yapamazsın’ dedi ve ayrılıp gitti. Dava açtı ve davayı kazandı. İşveren olarak tazminat ödedim. Bir işveren istediği çalışanını istediği görevde çalıştıramaz mı? Böyle bir kanun ve kural mı var? Kemal AYDIN Cevap: 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işveren, işçilerin görevlerini ancak işçi kabul ederse değiştirebilir. Başka türlü değiştiremez. Bu nedenle muhasebe müdürünüzün onayını almadan görev değişikliği yaptığınızdan, davayı kaybederek tazminat ödemişsiniz. Bu, yasadan kaynaklanan doğru bir uygulama. Görev ve unvan değişikliğinin birçok usulü var. Bu konularda geniş bilgi edinmek istiyorsanız, ‘Yaklaşım Yayıncılık’tan yeni çıkan, Baş İş Müfettişi Arif Temir, tarafından kaleme alınan ‘İşçinin Geçerli ve Haklı Nedenlerle-Tazminatlı ve Tazminatsız-İşten Çıkarılması’ adlı kitabı www.yaklasim.com’dan edinebilirsiniz. Bu konularda kitapta ayrıntılı açıklamalar mevcut.
