Giriş
Soru: 15 yıl ve 3600 günüm doldu. Kıdem tazminatı alıp başka işyerinde çalışabilir miyim? Emekli olunca bu kıdemi aldığım için maaşta sorun olur mu? Seval IRMAK YİĞİTER Cevap: 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim ödemenizi doldurduğunuzdan kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. Bu uygulama emekli olmayı zorlaştırdığından toplumda ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırılan 4447 sayılı Yasa ile 8 Eylül 1999’dan itibaren getirildi. Bu yasayla emekli olunacak prim ödeme sayısı 5000 günden 7000 güne çıkarıldı. Ayrıca kadına 58, erkeğe 60 yaş şartı getirildi. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların sisteme geçişi de kademeli olarak sağlandı. Sigorta süresine göre erkekte 44-58 arası yaş ve 5000-5975 arasında prim ödeme, kadında 40-56 arası yaş ve 5000-5975 gün arasında prim ödeme şartı getirildi. Kanun koyucu getirilen şartlarla, emekli olacağı tarih uzatılan sigortalılardan çalışmak istemeyenlerin, kıdem tazminatı alma hakkı da uzamasın diye, sigorta süresi ve prim ödeme şartını sağlayana, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılma hakkı getirdi. Burada işten kıdem tazminatı alarak ayrılma tarihinde, emekli olunacak yaş dolana kadar çalışmama iradesinin olması gerekiyor. Dolayısıyla kıdem tazminatını alarak ayrılıp, ertesi gün veya kısa bir süre sonra başka bir işyerinde çalışmaya başlanması halinde, işveren ödediği kıdem tazminatının iadesini isteyebilir. Bunun önüne geçmek için; kıdem tazminatını alıp ayrıldıktan makul bir süre sonra, örneğin 4-6 ay gibi bir süre sonra çalışmaya başlanması halinde, işveren kıdem tazminatını isteyemez. Çünkü ayrılırken çalışmama iradesi olan bir kişinin 4-6 ay sonra oturmaktan sıkılarak iradesi tekrar çalışmak yönünde değişebilir. Sonuç olarak, kıdem tazminatını alıp hemen ertesi gün çalışmak yerine, makul bir süre sonra çalışmaya başlamanızda yarar var.
Genel sağlık sigortasına 16 günlük prim borcunuz var
[[HAFTAYA]]
Soru: Genel sağlık sigortası (GSS) için gelir tespiti yaptırmadım. 17 Ocak 2012’de de 5510 sayılı Kanun’un ek 5’inci maddesine göre; tarım sigortalısı oldum. Genel sağlık sigortasından herhangi bir borç gelmedi. Bir ödeme yapacak mıyım? Osman ÖZOĞOR Cevap: Genel sağlık sigortası 1 Ocak 2012’den itibaren her vatandaş için zorunlu hale geldi. Tarım sigortalısı olduğunuz 17 Ocak 2012’ye kadar genel sağlık sigortalısınız. 16 günlük prim borcunuz var. Ödeyeceğiniz primin tutarı gelir testinden çıkacak aile içindeki kişi başına düşen ortalama gelirin aylık tutarına göre değişiyor. Gelir testi yaptırmanız için bir yazı tebliğ edilmesi gerekiyordu. Sorunuzdan böyle bir yazı almadığınız anlaşılıyor. Bulunduğunuz yerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurarak gelir testi yaptırın. 16 günlük genel sağlık sigortası primi, test sonucuna göre hesaplanır. Aile içinde kişi başına düşen aylık gelirin ortalama tutarı; - 295.50 liradan az çıkarsa, prim ödemezsiniz. - 886.50 lira çıkarsa aylık 35.46 TL üstünden 16 gün için 19 TL, - 1773 lira çıkarsa, aylık 106.38 TL üstünden 16 gün için 57 TL prim ödersiniz. - Daha fazla çıkarsa veya gelir testine girmezseniz 16 günlük prim, 1773 lira üstünden hesaplanır. Yaklaşık 114 lira prim ödemek zorunda kalırsınız.
Kurumdan hizmetlerinizin birleştirilmesini talep edin
Soru: 2008-2009 arası Bağ-Kur’um bulunuyor. Bu 1 yılı SSK’ya nasıl ve ne şekilde aktarabilirim? Hakan KARAOĞLU Cevap: Emekli olacağınız tarihe kadar hizmet birleşmesi yapabilirsiniz. Ancak, kurum gereksiz iş yükü oluşmaması için emekliliğe iki yıl kala hizmet birleşmesi yapılmasını istiyor. Bulunduğunuz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğüne başvurarak, Bağ-Kur ile SSK hizmetlerinizi birleştirmenizi talep ettiğinizde, hizmetleriniz birleştirilir.
İşten ayrılmadan kıdem tazminatı alamazsınız
Soru: Kıdem tazminatını hak edip işlemleri başlattığım halde, işverenle tekrar anlaşıp işe devam ediyorum. Hak talep edebilir miyim? İbrahim OKAN Cevap: İşverenle anlaşıp işinize devam ettiğinize göre talep edeceğiniz bir hakkınız bulunmuyor. Çünkü, mevcut işinize devam ediyorsunuz. İşten ayrılmadan kıdem tazminatı alamazsınız
Asgariden prim ödemişseniz fazla prim ödeme emekli aylığında düşmeye yol açar
Soru: Sigorta günlerim doldu. Üç yıldır çalışmaya devam ediyorum. Emekli olmak için yaşı bekliyorum. Fazla prim ödemem emekli maaşımı yükseltir mi? Rafet BAŞARAN Cevap: Fazla prim ödemenizin emekliği aylığını yükseltip yükseltmeyeceği, çalışma hayatınız boyunca üstünden prim ödediğiniz kazanç tutarına bağlı. Şayet çalışma hayatınız boyunca prime esas kazancın üst sınırından (6113,25 lira) veya üst sınıra yakın bir kazanç tutarı üstünden prim ödemişseniz, aynı şekilde yani üst sınırdan prim ödemeniz emekli aylığınızı yükseltir. Prime esas kazancın alt sınırından (940.50 lira) prim ödemişseniz, fazla prim ödemeniz emekli aylığınızda az da olsa düşmeye yol açar.
Sağlık harcamasının Türkiye’de anlaşmalı hastaneye ödenen kadarını alabilirsiniz
Soru: Türkiye’de sigortalı olan bir çalışanın eşi Kuzey Kıbrıs’a tatile gidiyor ve burada rahatsızlanıp hastaneye yatıyor. Maalesef tüm müdahalelere rağmen yaşamını yitiriyor. Burada yapılan hastane ve cenaze masrafları için sigortalı yaklaşık 15 bin lira masraf yapıyor. Yapılan bu masrafların tamamının veya bir kısmının alınabilme sansı var mı? Hüseyin KESİN Cevap: Sorunuzdan acil bir durum olduğu anlaşılıyor. Yapmış olduğunuz masraflara ilişkin belgeleri Kıbrıs’ta bulunan Türk konsolosluğu’na tasdik ettirmeniz halinde, masraflarınızın, yapılan tedaviler için Türkiye’de anlaşmalı hastanelere ödenen kadar olan kısmını Sosyal Güvenlik Kurumun’dan alabilirsiniz
