Giriş
Parayı kazanmak için harcadığınız emeğin onda birini onu yönetmek için kullanın. Atacağınız birkaç ufak adımla elinizdekinin kıymetini artırabilirsiniz. Bana
[[HAFTAYA]]
sormaya çekinmeyin, hiçbir zaman geç değil
Ev peşinatı nakit olmalı
SORU: Ev almak için uzun süredir birikim yapıyoruz. Aklımızdaki peşinat rakamına ulaştık, gerisini kredi çekeceğiz. Geçenlerde ev bakmaya çıktık. Beğendiğimiz evin değeri tahmin ettiğimizden fazla, peşinatımız yetmiyor. Daha fazla peşinat için elden borç mu alsak?
* Aydan CEVAP: Hayır. Ev peşinatı, aslanlar gibi nakit para olmalı. Borç olmamalı. Hem peşinat için aldığın borcu ödemek hem de ev için aldığın konut kredisinin aylık ödemeleri para durumunu zorlar.
* Evet, borç yiğidin kamçısıdır. Ama ‘bu ev kaçabilir’ diye deve yüküyle borca girip sonra uykularını kaçırma!
* İki şansın var: Birincisi; pazarlık yap ve ev fiyatını düşürmeye çalış. Kaybedecek neyin var? İkincisi; 10 km içinde başka bir ev bakın.
* Her şartta, ev kredisi ödediğini farz et ve her ay ev için yüksek bir miktar biriktirmeye başla. Bu, konut kredisi kullanmadan önce bir deneyim olur.
* Kenarda zor durumlar için paranı hazırla. Konut kredisinde iki ay üst üste ödeme yapamadığında banka hukuki süreci başlatıp evine el koyabilir
Gelirin artmadıysa önlem al
SORU: Haberleri izleyince tedirgin oldum, ‘açlık sınırı artıyor’ diyorlar. Evin ihtiyacı olan iki üç şey alıyorum, eve bir geliyorum, verdiğim paraya şaşırıyorum doğrusu. Her şey ateş pahası. Açlık sınırının artması benim mutfak harcamamı etkiler mi? Yoksa geliri daha düşük kesime mi hitap ediyor?
* Şehnaz CEVAP: Gıda fiyatları ne yazık ki artıyor. TÜRK-İŞ verilerine göre, dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması son bir ayda 17 TL yükseldi, sene başından beri de 129 TL arttı. Kira, temizlik diğer giderleri de içeren yoksulluk sınırı rakamı ise 420 TL yükseldi. Yani aynı şeyleri alarak, aynı miktarda yiyerek daha fazla para ödüyorsun.
* Gelirin geçen yıla göre 420 lira arttıysa sorun yok. Ama artmadıysa önlem al. Sonra sürekli borçlanarak geçinmek zorunda kalma.
* Giderlerini kes. ‘Boğazımdan kesemem’ diyorsan diğer harcamalarına bir bak. Mesela kişisel bakım. Ya da araban varsa toplu taşımayı tercih edip benzin masrafını düşürmeyi dene.
* Çalışıyorsan, “Ek sorumluluk alarak gelirini artırabilir misin?” diye bir düşün ve plan yap
İki koldan birikim
Soru: Annemin benim için biriktirdiği 2000 dolar varmış. Şimdi bu parayı bana verdi. Ben de kendime BES hesabı açmaya karar verdim. Yalnız dolar daha yükselecekmiş gibi. O yüzden bozdurmak istemiyorum. Siz ne önerirsiniz? Biraz daha beklemeli miyim? Aslı
CEVAP: Dolar hesabı aç bu paranı oraya koy. Ayrıca BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) hesabı da aç, her ay 100 lira BES’e yatır. 30 lira yani 10 dolar civarı da yeni dolar hesabına. Mis gibi iki koldan birikim olur.
kart borcunun asgarisi ödenmeli
SORU: Kredi kartımı 3 dönemdir asgarisinden az yatırıyorum. Limiti 2000 lira. Geçen ATM, kredi kartıma el koydu. Geri istedim. ‘Borcunuzun tamamını yatırırsanız kartınızı yenileriz’ diyorlar. Böyle bir hakları var mı? Cevat
CEVAP: Kredi kartı için en az mimimumu ödemen şart. Eğer asgarisinden az ödediysen banka, evet, kredi kartına el koyabilir. Sana imzalattıkları kredi kartı sözleşmesinde de bu madde var.
Sana önerim borcunun tamamını ödeyip limitini düşür. Kredi kartı ile ilgili kanunlara göre; bir takvim yılı içinde asgari ödeme tutarı; toplam üç kez ödenmeyen kredi kartları nakit kullanımına, üst üste üç kez ödenmeyen kredi kartları nakit kullanımı ile mal ve hizmet alımına kapatılır. Söz konusu kredi kartlarının limitleri dönem borcunun tamamının ödenmesine kadar artırılamaz ve bu tür kartlar nakit kullanımına veya kullanıma kapalı tutulur.
sabır gerek
SORU: 9 aydır ödediğim 2 ayrı Bireysel Emeklilik (BES) poliçem var. Her ikisine de ayrı ayrı aylık 300 TL yatırıyorum. Fon tercihlerini belirlemede tecrübesizim. Hangi fonları tercih edeyim? Yılın son 3-4 ayı için öneriniz ne olur? Mehmet Ali
CEVAP: Bireysel emeklilik yaptırırken sana risk profili testi yaptılar mı? Bu analizle ne kadar risk alabileceğini tespit edip sana uygun fonlar önermeliler. Müşteri temsilcini ara. Çek iskemleni karşısına, 1 saat ayır, konuş. Onların -bu dönemdesenin için ne önerdiklerini öğren.
Sonunda da ‘O dedi’ diye değil, içine sinen şeyi yap. 2 ayrı BES yaptırdığına göre farklı fon çeşitleri tercih edebilirsin. Fonların getirisini üç ayda bir sorgula ama sürekli de değiştirmeye çalışma, bunlar uzun vadeli yatırım. Sabır gere
