Kitap okuma cezası

Gazete veya televizyon haberlerinde suç işleyenlere verilen cezalar arasında ‘yerleri süpürme’, ‘okul boyama’, ‘kitap okuma’ gibi cezaların olduğunu duyuyorum. Bunların sadece yurtdışında olduğunu sanırdım ama bizde de olduğu söyleniyor. Bunlar doğru mu? Bu cezalar hangi suçlara veriliyor? M.Y.

Okuduğunuz haberler doğru, bu cezalar bizde de var. Aslında cezaların neler olacağı, hangi suça ne ceza verileceği kanunlarda yazar. Kanunda yazmayan fiil suç teşkil etmez, işlenen suça da kanunda yazmayan ceza verilmez. Bu ceza hukukunun prensiplerindendir. Ancak o zaman soracaksınız (nitekim sormuşsunuz) hangi suça kitap okuma cezası verilecek? Bu suçlar sayılmış değil, bu husus ayrı düzenlenmiş. Düzenleme şöyle. Kanun diyor ki: “Kısa süreli hapis cezası (bir yıldan az), suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre;

[[HAFTAYA]]

- Adli para cezasına,
- En az iki yıl süre ile bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye,
- Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya,
- Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşulu ile kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya çevrilebilir.

Kanunda başka tedbirler de öngörülmüş ama okuyucumun sorusunun karşılığı bunlar. Görüldüğü gibi bazı yerlerden mahrum kalma veya bazı yerlerde çalışma belli suçların karşılığı değil. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar. Dolayısı ile herhangi bir yerde ‘Hırsızlık suçunu işleyene üç kitap okuma cezası verilir’ diye yazmaz. Hakim önce cezayı verir sonra şartlarına bakar. Şartları varsa bunu kanunda sayılan seçeneklerden birine çevirir. Bunu yaparken sanığın sosyal ve ekonomik durumunu göz önüne alır. Burada ‘Kitap okumak bir ceza mıdır? diye sorulabilir. Bazısı için ödüldür. Ama hayatında kitap okumak nedir bilmeyenler var. Onlara ceza diye verir mecbur ederseniz ya bir şeyler öğrenmesine vesile olursunuz ya da bir ihtimal kitabı sevmesene neden olursunuz. Bu da sosyal bir olaydır. Bir davada hakim sanığın sosyal durumunu göz önüne alarak belli süre sinemaya gitmeme yaptırımı öngörmüşü. Hayatında sinemaya gitmemiş birine bunu ceza diye söylerseniz adam güler, ancak sosyal hayatın içinden biri için ceza olarak görünür. Sonuç olarak bizde de düğüne gitmeme, sinemaya gitmeme, yerleri süpürme, okul boyama gibi cezalar vardır.

Gelir yoksa vergi de yok

Annemin bir dairesi var. Bu daire kirada ama bir yıldır kiracıdan tek kuruş kira alamadı. Şimdi icralık durumdayız. Bu durumda annem kira geliri nedeni ile vergi ödeyecek mi? E.B.

Annenizin Gelir Vergisi ödemesi için önce geliri elde etmesi lazım. Gelir elde edildiği dönemde vergisi ödenir. Gelir elde edilmediği dönemde vergi ödenmez. Anlaşıldığı kadarı ile anneniz geçen dönem kira alamamış, bu halde de gelir yoktur ve dolayısı ile vergisi de yoktur. Ancak icrada bir takip dosyası var. Bu dosyaya ödeme yapıldığında, o zaman vergisini ödeyecek.