Giriş
Soru: 23 yıl ve 9 ay primim var. 20 ay askerliği borçlanıp bedelini ödedim. 4 Aralık 2009’da emekli oldum. Maaşım 596 lira. Bir işyeri çalıştırmaktayım. Aylığım çok düşük. Benden önce emekli olanlar 780 lira aylık alıyor. Benim aylığım neden düşük? Mehmet Ali ZEREN Cevap: Emekli aylığını, ortalama aylık kazanç tutarı ve aylık bağlama oranı belirliyor. Ortalama aylık kazanç tutarı 1000 lira, aylık bağlama oranı yüzde 60 olan sigortalıya 600 lira aylık bağlanıyor. Çalışma hayatı boyunca SSK’ya bildirilen ve üstünden prim ödenen prime esas kazanç tutarı, emekli aylığı bağlanmasına esas ortalama aylık kazanç tutarını belirliyor. Prim gün sayısı da aylık bağlama oranını belirliyor. Dolayısıyla, çalışma hayatı boyunca üstünden prim ödenen kazanç tutarı ne kadar yüksek olursa ve ne kadar çok prim gününüz olursa, emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Sizden önce emekli olup, sizden fazla emekli aylığı alan olması normal. Çünkü sizden daha çok primi olabilir. SSK’ya bildirilen kazanç tutarları sizden fazla olabilir. Taban aylık uygulaması nedeniyle prim gün sayısı sizden az olsa da aynı tutarda aylık alabilirsiniz. Ayrıca son yıllarda sürekli emekli aylıklarını düşürecek yönde çıkarılan yasalardan dolayı, aynı şartlarda olsanız da sizden önce emekli olduğundan sizden fazla emekli aylığı alabilir. Bu durum, adil ve hukuki değil ama maalesef kanuni. Çünkü, şikayet ettiğiniz husus yasalarla belirlenen sistemden kaynaklanıyor. Emekli aylıkları arasındaki şikayet ettiğiniz farkı gidermek için çalışma başlatıldığı biliniyor. Nitekim ilgili bakan bu tür bir yasanın bütçeye 8 milyar lira yük getireceğini açıkladı. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi’ne emekli aylıkları hesaplanmasına ilişkin yasa maddelerinin iptali için görüşülen bir dava var. Mahkemeden çıkacak karara göre, aylıklarda bir iyileştirme ve uyumlaştırma yapılacağı ve en azından eşitsizliklerin giderileceği anlaşılıyor.
375 gün askerlik borçlanması yeterli
Soru: Eşim 1 Ocak 1964 doğumlu. 5 Haziran 1989’da SSK’lı oldu. 5450 gün prim ödedi. 18 ay askerlik yaptı. Askerliğini yatırırsa ne zaman emekli olabilir? Selma AKÇADAĞ Cevap: Eşinizin askerlik yaptığı tarihi belirtmemişsiniz. Sorunuzu eşinizin askerliğini sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığı varsayımına göre cevaplandırıyoruz. Eşinizin, askerliğinin tamamını borçlanmasına gerek yok. 375 günü borçlanması halinde, sigorta başlangıç tarihi 375 gün geri gider ve 25 yıl sigorta, 5375 gün prim ile 50 yaş şartlarına tabi olur. Prim ödemesi yeterli olduğundan, borçlanmadan sonra prim ödemese de 50 yaşını dolduracağı 1 Ocak 2014’te emekli olabilir.
Askerliğinizi borçlandıktan sonra 1015 gün prim ödemelisiniz
Soru: 15 Ağustos 1966 doğumluyum. 8 Mart 1994’te SSK’lı oldum. 4120 gün primim var. Askerlikten sonra sigortalı oldum. Askerliğimi saydırırsam ne zaman emekli olurum? Ali DOĞAN Cevap: Sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız askerlik sürenizi borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz askerlik süreniz kadar (18 ay kabul edilmiştir) geri gider ve 25 yıl sigorta, 5675 gün prim ile 54 yaş şartlarına tabi olursunuz. Askerlik borçlanmasından sonra 1015 gün daha prim ödeyerek, ödemenizi 5675 güne tamamlamanız şartıyla, 15 Ağustos 2020’de emekli olabilirsiniz.
Engelliler belli şartlarda erken emekli olabiliyor
Soru: Yüzde 40 raporluyum. Vergiden yararlanamıyorum. Emekli olabilir miyim? Turgay Cevap: Engellilere erken emekli olmaları açısından bazı avantajlar sağlanıyor. Sağlanan avantajlar 6 Ağustos 2003 itibarıyla sigorta süresine ve vergi indirim hakkı alıp alınmadığına göre değişiyor. Örneğin, 6 Ağustos 2003 itibarıyla 12 yıldan fazla süredir sigortalı olan, yüzde 40 oranında işgücü kaybı raporu ve vergi indirim hakkı olan sigortalı, 15 yıl süre ve 3600 gün prim şartlarıyla emekli olabiliyor. Sigorta başlangıç tarihinizi ve prim sayınızı bildirdiğinizde daha detaylı bilgi verebiliriz.
Tek dairesi kirada olan ev hanımı Emlak Vergisi ödemek zorunda
Soru: Ev hanımıyım. Herhangi bir işte çalışmıyorum. Sosyal güvencem de yok. Babamdan kalma 90 metrekarelik dairem var. Eşimin evinde oturduğum için daireyi 300 liraya kiraya verdim. Bu daire için vergi ödemem gerekiyor mu? Aliye Cevap: Türkiye sınırları içinde brüt alanı 200 metrekareyi aşmayan tek dairesi olan ve emekli aylığından başka geliri olmayan emekliler, şehitlerin dul ve yetimleri, gaziler, engelliler ve geliri olmayan işsizlerin Emlak Vergisi oranı, Bakanlar Kurulu’nca sıfıra indirildiğinden, bu kişiler Emlak Vergisi ödemiyor. Bu uygulamadan yararlanmayı gerektiren şartlara sahipsiniz. Ancak dairenizi kiraya verdiğinizden, kira geliri elde ediyorsunuz. Gelir elde etmek de sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanılmasına engel. Kira geliri elde ettiğinizden, sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanamazsınız. Maalesef Emlak Vergisi ödemek zorundasınız.
Eşiniz hizmetlerini birleştirmek için SGK’ya başvuracak
Soru: Eşim 9 Ocak 1973 doğumlu. Mart 1995’te SSK’lı oldu. 360 gün prim ödedi. 12 yıl özel bir bankada çalıştı. Burada çalışırken özel sandığa bağlıydı ve işten çıkarıldı. 1- Emekli olabilmesi için ne kadar gün prim yatırması gerekli? 2- İki ayrı kurumun hizmet birleşmesi nasıl yaptırılacak? Ne zaman yaptırırsa avantajlı olur? İsmet GÜLER Cevap: 1) Eşiniz bir işte çalışarak 1260 gün prim ödemesi halinde 4/a’da (SSK) emekli olmak için 20 yıl sigorta, 5750 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabi olur. 1260 günden sonra prim ödemese de 9 Ocak 2024’te emekli olabilir. 2) SGK’dan hizmetlerin birleştirilmesini talep edeceksiniz. Talep tarihinin yarattığı bir avantaj yok. Ancak emeklilik işlemlerinin uzamaması için emekli olunacak tarihten bir yıl önce hizmetleri birleştirmekte yarar var.
4080 gün prim ödemesini ve 18 yılı doldurmanız gerek
Soru: 9 Mayıs 1981 doğumluyum. 13 Haziran 2000’de SSK’lı oldum. 2003’te yüzde 40 engelli rapor aldım. Maliye’den onaylı vergi indiriminden yararlanıyorum. 2007’de raporum yüzde 46’ya yükseldi. 1666 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Sinan ŞENKAYA Cevap: 6 Ağustos 2003’te sizin gibi 3 yıldan fazla, 6 yıldan az süredir sigortalı olan vergi indirim hakkı almış olan 3’üncü derece engelliler, 18 yıl sigorta ve 4080 gün prim şartlarına tabidir. 2414 gün daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 4080 güne tamamlamanız şartıyla, 18 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 13 Haziran 2018’de emekli olabilirsiniz.
