Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenleme yapılacak mı? Son gelişmeler

Hükümetin çıkardığı yasayla yaşa takılanlar seslerini sosyal medyadan duyurup bir düzenleme gelmesini istiyor. Seçimlere iki ay kala büyük bir umut içerisinde olan EYT'liler özellikle Twitter'dan birleşip konuyu gündeme taşıyorlar. Her gün tweet atan vatandaşlar son gelişmeleri ise merak ediyorlar.

EYT'DE DÜZENLEME YAPILACAK MI?

Vtandaşlar taleplerini iletiyor iletmesine ama hükümetten henüz konuya ilişkin herhangi bir açıklama yapmadı.

10 YIL İÇİNDE EMEKLİLİK

Bir işte bir süre çalıştıktan sonra hastalanan ya da sakat kalan binlerce kişi var. Bu kişilerden yüzde 60 oranında işgücü kaybı olanlarla sürekli başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar yaşı beklemeden erken emekli olabiliyor. Bunun için 10 yıl sigorta, 1800 gün prim ve en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybı şartı aranıyor. İşgücü kaybının yüzde 60’ı aştığı ve malullüğü SGK Sağlık Kurulu tarafından onaylanan kişilere 971 lira maaş bağlanıyor. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan anneler erken emekli olabiliyor. Örneğin, 2008’den sonra 1000 gün primi bulunan bir anne bin 250 gün prim ödemiş sayılıyor. 250 günlük süre yaştan düşüyor. Bu haktan SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı’na tabi olan anneler yararlanıyor.

2 BİN 160 GÜN KAZANÇ

Doğum borçlanması, emekli olmak için diğer koşulları sağlayıp prim gün sayısı eksik olan kadınların erken emekli olmasını sağlıyor. Doğumdan önce sigortası yapılan, adına prim ödenen ve çocuğu yaşayan tüm kadınlar doğum borçlanması yapabiliyor. En fazla 3 çocuk için geçerli oluyor. Her çocukta 2 yıl olan bu hak, kadınların çocukları üzerinden 2 bin 160 gün prim kazanmayı sağlıyor.

5 YIL DAHA ERKEN

Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan işçi ve memura ilave prim hakkı veriliyor. Böylece, prim sayısı artarken emeklilik yaşı öne çekilmiş oluyor. Örneğin, 20 yıl çalışan bir kişi yıpranmayla 25 yıl çalışmış sayılarak 5 yıl erken emekli olma hakkı elde edebiliyor. Çalışılan işin bu kapsamda değerlendirilip değerlendirilmediğini SGK’ya sorup öğrenmek gerekiyor.

Bu tarihlere dikkat

KADINLAR: İlk işe giriş tarihi 01.04.1981 öncesi olan kadınların emeklilik için beklemeleri gereken yaş şartı olmadığından eğer 5000 gün ödenmiş sigorta primleri varsa SSK'dan hemen emekli olabilirler. Emeklilik için 20 yıllık sigortalılık süresi + 5000 gün şartlarına tabiler.

ERKEKLER: İlk işe giriş tarihi 08.09.1976 tarihi ve öncesi olan erkeklerin emeklilik için beklemeleri gereken yaş şartı olmadığından eğer 5000 gün ödenmiş sigorta primleri mevcutsa SSK'dan hemen emekli olabilirler. Emeklilik için 25 yıllık sigortalılık süresi + 5000 gün şartlarına tabiler.

7 yıl kuralı kazandırır

Emeklilikte, aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun belirlenmesinde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son 7 yıllık fiili hizmet (360 x 7 = 2520 gün) süresi esas alınıyor. Bu kural sadece SSK’lı çalışanları değil, tüm çalışanları ilgilendiriyor. Sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa, yani sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 261 prim ödeme günü hangi statüde geçmişse, o statü şartlarıyla emekli olunuyor.

ÇOĞU KİŞİ BİLMİYOR

Son 7 yıl hizmet süresi eşitse en son tabi olunan statüye göre emeklilik aylığı bağlanıyor. Örneğin, sigortalının hem SSK, hem Bağ-Kur prim ödemesi varsa, son 7 yıllık fiili prim ödeme süresi içinde en fazla SSK statüsünden prim ödemişse SSK’dan, en fazla Bağ-Kur statüsünden prim ödemesi varsa Bağ-Kur’dan emekli aylığı bağlanıyor. Primler eşitse son sigortalılığı hangi statüde ise o statüden emekli aylığı bağlanıyor.

2008’DEN SONRA DEĞİŞTİ

1 Ekim 2008 tarihinden sonra, yani yeni sosyal güvenlik uygulamalarının başladığı tarihten sonra bu kuralda değişiklik oldu.Buna göre, 1 Ekim 2008 sonrasında ilk kez sigortalı olanlar için son yedi yıl sigorta primleri değil, çalışma hayatının tümünde ödenen sigorta primlerine bakılarak en fazla hangi statüye göre prim ödenmiş ise o statüye göre emeklilik şartları belirlenecek.

STAJ HESABINA DİKKAT!

Staj başlangıç tarihi emeklilikte dikkate alınmıyorancak kadınlara özel bir avantaj sağlıyor. Staja başladıktan sonra doğum yapan kadınlar, doğum borçlanması yapıp, çocuk sayısına göre 6 yıla kadar primlerini toplu ödeyebiliyor. Böylece eksik primlerini kapatabiliyorlar. Normalde SSK’lı işe başlayanlar bu hakka sahip. Staj yapmış ancak emekliklik sigortası yatmadığı için mağdur olan bu kişiler, avukatlar gibi stajda oldukları sürenin emeklilik hesabına dahil edilmesini bekliyor. Bu konuda yapılacak yasal bir düzenlemeyle staj sırasında ilk sigorta kaydı oluşanlara da destek olacaktır.

Hangi süreler borçlanılır

- Tıpta uzmanlık ve doktora öğreniminde geçen süreler.

- Tıp doktorlarının asistanlıkta geçen süreleri.

- Yevmiyeli, geçici, kadrolu, sözleşmeli, saat ücretli geçen hizmetler.

- Avukatlık stajında geçen süreler.

- Serbest avukatlık ve noterlikte geçen süreler.

- Muvazzaf ve ihtiyati askerlikte er olarak geçen süreler.

- Askerliğini yedek subay olarak yapanların 1 Ocak 1950’den sonra yedek subay okulunda öğrenci olarak geçirdiği süreler.

- Sağlık Bakanlığı teşkilatında çalışan, sağlık personelinin mesleklerini serbest olarak icra ettikleri süreler.

- Seçim Kanunu nedeniyle istifa edenlerin açıkta geçirdikleri süreler.

- Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler.

- Çarşı ve mahalle bekçiliğinde geçen süreler.

- Astsubayların 1 Ağustos 1978’den önce astsubay sınıf okullarında geçen öğrenim süreleri.

1800 gün yeter

1999’dan önce işe başlayanlar için belli şartlarda 3600 günle emeklilik hakkı var. Bu, halk arasında erken emeklilik olarak biliniyor. Ancak ülkemizde hem engelli hem de hastalık nedeniyle işgücü kaybına uğramış milyonlarca kişi var. İşte bu kişiler daha düşük primle emekli olabiliyor. Buna malulen emeklik deniyor. Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekiyor. Yani SGK’nın sevki şart. Sevkin SGK üzerinden yapılmasının nedeni, yalnızca sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasıdır. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1800 gün prim ödemesi gerekiyor. Malul kişinin en az 10 yıl sigortalı olması da aranan şartlardan. Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değil.

Askerliği borçlanan 2 yıl erkene çeker

- 400 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse 8 bin 652,00 TL ödeyecek.
- 540 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse 11 bin 680,2 TL ödeyecek.
- 600 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik sürelerinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse bu yıl bitmeden 12 bin 978,00 TL ödeyecek.
- 720 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse bu yıl bitmeden 15 bin 573,06 TL ödeyecek.

Çalışan anne 6 yıl kazanır

Yapılan düzenlemeyle doğum nedeniyle iş hayatından uzaklaşan kadın çalışanlara doğum borçlanması hakkı tanınıyor. 2014 itibarıyla sigortadan sonra doğum yapan tüm kadınlara borçlanma hakkı tanındı. Yani SSK’lı, Bağ-Kur'lu ve Emekli Sandığı mensubu bütün kadın sigortalılar bu hakka sahip. Borçlanma doğumdan sonraki en fazla 2 yıllık süre için yapılabilir. Her doğumda en fazla 720 günlük süre borçlanılabilir. Dolayısıyla, her doğum sonrasında kadın sigortalı 720 gün borçlanma hakkına sahiptir. 3 çocukta bu süre 2160 gün (6 yıl) olur.

Günlük 21.64 lİra

Asgari ücretteki artışla birlikte doğum borçlanması tutarı da arttı. Günlük en düşük borçlanma tutarı 18.96 liradan 21.64 liraya çıktı. Bu yıl tabandan borçlanması yapacak bir anne tek çocuk için (720 gün) en az 15 bin 580 lira, 2 çoçuk için (1440 gün) 31 bin 162 lira, 3 çoçuk için (2160 gün) 43 bin 6742 lira ödeyecek.

EYT İÇİN FORMÜL MECLİSE SUNULACAK

Emeklilikte Yaşa Takılanlar için meclise sunulmaya hazırlanan yasada 15 maddenin oluşacağı açıklandı. Yeni yasaya göre, emekli olmak isteyen vatandaşlar, emekliliği için gerekli yılları her ay maaşının yüzde 5 daha az almayı kabul ederek emekliliğini tamamlayacak. EYT yüzde 5 formülünü maaşında kestirmek şartıyla kabul edenler hemen emekli olacak. Bu formülün gereken prim gününü dolduran ve emeklilik için yaşa takılan kişiler için kurtarıcı olması bekleniyor. Bu günlerde meclise gelmesi beklenen bu taslak 15 maddeden oluşuyor. Bu emekli adaylarının erken emekli edilmeleri halinde, hazineye ne kadarlık bir maliyet yansıyacağı hesaplarını ise Maliye Bakanlığı yürütüyor. Bu tasarı taslağına göre emekli adayları, emeklilik yaşına kadar geçen süre içinde belli oranda eksik maaş alacak, emeklilik yaşları geldiğinde ise normal maaş almaya başlayacaklar.

Bu taslağa göre;

Emekliliğine yaş itibariyle 1 yıl kalanlar % 4

Emekliliğine yaş itibariyle 2 yıl kalanlar % 5

Emekliliğine yaş itibariyle 3 yıl kalanlar % 6

Emekliliğine yaş itibariyle 4 yıl kalanlar % 7

Emekliliğine yaş itibariyle 5 yıl kalanlar % 8

Emekliliğine yaş itibariyle 6 yıl kalanlar % 9

Emekliliğine yaş itibariyle 7 yıl kalanlar % 10

oranında düşük maaş ile, kalan süreler boyunca yaşlılık aylığı alabilecekler.

ERKEN EMEKLİLİK İÇİN BEŞ FORMÜL VAR

Uzun yıllar çalışma hayatında olan ve bir süre sonra emekli olma hayalini kuran çalışanlar için çok mühim olan bu meselede kesin bir çözüm bulunmuş değildir. Ancak ufak tefek durumlardan feragat ederek ya da sunulan formüllere kulak verilerek emekliliği öne çekmek de mümkün. İşte, erken emelilik için sunulan 5 formül;

Yıpranma payı olan meslek grupları;

Bazı meslekler için erken emeklilik imkanı sunuluyor. 'Yıpranma', 'Fiili Hizmet Süresi Zammı' denilen bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek erken emekliliğin yolunu açıyor. Yani 12 ay çalışmış kişi 15 ay çalışmış sayılıp, işe girişi 3 ay geri çekiliyor.

Askerliğini işe girmeden evvel yapan erkekler;

Erkeklerde erken emekliliğin yolu askerlik borçlanmasından geçiyor. Askerliğini işe girmeden önce yapan çalışanlar, borçlanma ile hem prim şartını azaltıyor hem de 1-2 yıl kazanabiliyor. Yaşı erkene çekmek için askerliği işe girmeden önce yapmış olmak gerekiyor. İşe girilen tarih borçlanma süresini belirliyor.

Doğum borçlanması ile erken emekli olan kadınlar;

Doğum borçlanmasıyla erken emeklilik, eksik primlerin tamamlanması ile oluyor. Yıl ve yaş şartını tamamlamış bir annenin eğer primi eksikse bunları tamamlamak için beklemesi gerekmiyor. 3 çocuğa kadar borçlanma yaparak, 6 yıl kazanılabiliyor. Evlat edinen annelerin de doğum borçlanması hakkı bulunuyor. Ancak evlat edinilen çocukların 2 yaşını doldurmamış olması koşulu bulunuyor. Doğum borçlanması ile erken emekli olmak isteyenleri için şartlar şu şekildedir;

Doğumdan önce SSK tescili,

Doğumun gerçekleştiği tarihten sonraki iki yıl içinde adına herhangi bir prim yatmamış olmak (Bazı bölümlerinde prim yatmışsa yine aynı süre içinde prim yatmayan süreler borçlanılır.),

Doğumdan sonra iki yıl içinde çocuğun sağ olması.

9 Eylül 1999 yılı öncesinde emekli olanlar;

15 yıl sigortalılık süresi, 3 bin 600 prim günü olanlar, emekli olabiliyor. Bu formülle emeklilik için öncelikle 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olmak ve yaş şartını tamamlamak gerekiyor.

Bakıma muhtaç çocuğu olan kadınlar için;

Sürekli bakıma muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların, 2008'den sonra prim ödeme gün sayılarının 4'te 1'i, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve bu süreler yaştan düşüyor.

ERKEN EMEKLİLİK NEDİR?

En çok bilinen sigorta kurumları SSK ve Bağ-Kur' dur bu iki sigorta kurumları kişinin emekli olabilmesi için birçok düzenlemeye imza atar. SSK ' lı olmak isteyen bir kişinin bir kurum ya da kuruluşta işe başlaması ve iş verenini kendi adına bu primlerinin ödemesi gerekir. Primler düzenli bir şekilde ödenen çalışan bu şekilde hizmet yılını doldurarak emekli olabilir. Bağ-Kur ise kişi öncelikle bir kurum ya da kuruluş açmalıdır. Ve burada hizmet vermeye başladıktan sonra kendi adına yatırdığı primlerle emekli olabilme imkanı kazanır. Bu kurulardan erken emekli olabilmek için ise ortak bir kriterleri vardır. Bu kriter ise kişinin bir an önce sigortasının başlatılmış olması gerekmektedir. İş hayatına ne kadar erken atılırsa kişi o kadar erken emekli olabilme imkanına sahip olabilir. Son kararlara göre, belirlenen prim günlerini doldursa dahi kişinin emeklilikte yaş akdini doldurması gerekmektedir. Uzun yıllar çalışan ve prim günlerini dolduran vatandaşların yaş şartını yerine getirmeden emekli olmak istemeleri de erken emeklilik anlamına gelir.