Giriş
Soru: Eşim 1959 doğumlu. 1973’te SSK’lı oldu. 1979’da evlendi ve işi bıraktı. 1980 ve 1985’te iki çocuğumuz oldu. Daha sonra 2000’de tekrar çalışmaya başladı. 2440 günü var. Doğum borçlanması yapabilir mi? Ne zaman ve nasıl emekli olabilir? Talat ONAY Cevap: Eşiniz yasaya göre doğum borçlanması yapabilir. Çünkü yasa, sigortaya tescil, doğumdan sonra sigortalı olarak çalışmamak, çocuğun hayatta olması ve borçlanma bedelinin bir ay içinde ödenmesi şartlarını arıyor. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu doğum borçlanması için, işten ayrılma tarihinden itibaren 300 gün içinde doğum şartı arıyor. Oysa yasada böyle bir şart öngörülmemiş. SGK, yasada olmayan şartı tebliğle ya da genelgeyle getiremez. Aksini kabul etmek, TBMM’nin yasa yapma yetkisinin SGK’ya verilmesi anlamına gelir ki hukuk devletinde bu tür bir uygulama olmaz. Olamaz. Eşiniz yasaya göre iki doğumu için borçlanma yaparak 1440 gün kazanabilir. SGK’nın tebliğ ve genelgesine göre doğum borçlanması yapamaz. SGK’ya doğum borçlanması için başvuru yapıp reddettiklerinde, iş mahkemesinde dava açmanız halinde, eşinizin yargı yoluyla doğum borçlanması yapabileceği kanısındayız. Eşiniz 8 Eylül 1999 itibarıyla 18 yıldan fazla süredir sigortalı olduğundan, bu tarihte yürürlüğe konan ve emekli olmayı zorlaştıran 4447 sayılı yasaya tabi olmadan, eski kanun şartlarıyla emekli olacak. Eski yasaya göre, eşiniz emekli olmak için, 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabi. Eşiniz ya doğum borçlanması yaparak ya da 1160 gün daha prim ödeyerek, 2440 gün olan prim ödemesini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir.
Anneniz 50 yaşını dolduruyorsa emekli olabilir
Soru: Annem 1 Nisan 1977-11 Ocak 1983 tarihleri arasında çalışarak SSK’ya prim ödemiş. 1 Nisan 2006’dan bu yana isteğe bağlı sigorta kapsamında prim ödemekteyiz. Annem ne zaman emekli olabilir? Ayrıca, 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren yeni yasa, annemin emeklilik durumunda bir değişiklik yaratacak mı? Ayşe ÖZTÜRK Cevap: Anneniz 8 Eylül 1999 itibarıyla 18 yıldan fazla süredir sigortalı olduğundan, bu tarihte yürürlüğe konan ve emekli olmayı zorlaştıran kanuna tabi olmadan eski yasa şartlarıyla emekli olacak. Eski yasaya göre yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabi. Annenizin doğum tarihini bildirmemişsiniz. Süre ve prim şartını sağladığından, bundan sonra prim ödemese de 50 yaşını dolduruyorsa emekli olabilir. Doldurmuyorsa, 50 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Yeni yasanın yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008’den itibaren isteğe bağlı prim ödemeleri 4/b sigortasına (eski adıyla Bağ-Kur) sayılıyor. Bu tarihten itibaren isteğe bağlıya 1260 gün (42 ay) ve daha fazla prim ödeyenler 4/b sigortası (Bağ-Kur) şartlarıyla emekli olmak zorunda kalacaklar. Anneniz prim ödemesini doldurmuş olduğundan, bundan sonra da prim ödemezse (ki ödemesine gerek yok) SSK’dan emekli olmasında sorun yok.
Askerliğinizin bir yılını borçlanarak bir yıl erken emekli olabilirsiniz
Soru: 30 Mayıs 1962 doğumluyum. İşe giriş tarihim 20 Mayıs 1987. Sigorta başlangıcından önce 20 ay askerlik yaptım. 5477 gün prim ödemem var. Ne zaman emekli olabilirim? Cemal GÜNGÖR Cevap: Emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 50 yaşınızı dolduracağınız 30 Mayıs 2021’de emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizin bir yılını borçlanmanız halinde, başlangıç tarihiniz 12 ay geri gider ve emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan 49 yaşınızı dolduracağınız 30 Mayıs 2011’de emekli olabilirsiniz.
Bağ-Kur’a 1998’den kayıt mümkün değil
Soru: 1967 doğumluyum. 1982’den itibaren SSK’ya tabi bir işyerinde üç yıl süre ile çalıştım. 1998-1999 arasında da kendi adıma bir işyeri açtım. Yani iki yıllık bir esnaflığım var. Ancak bu işyerinde Bağ-Kur’a üye olup olmadığımı, primimin ödenip ödenmediğini bilmiyorum. Öğrenmek istediğim 1) Şayet Bağ-Kur primim ödenmişse sonraki yılların ödemesini toptan yapabilir miyim? 2) Bağ-Kur’a kayıt olmamışsam, primim ödenmemişse, o yıllardaki esnaflığımı belgeleyerek, cezalı da olsa prim ödemesi yapmamın mümkün olup olmadığı? Sevgi GİDER Cevap: 1) Şayet Bağ-Kur’a kayıt yaptırmışsanız, vergi kaydınızı kapatıp, faaliyetinize son verdiğiniz tarih sonrası için, geriye yönelik borçlanma yaparak gün kazanmanız mümkün de değil. (Bağ-Kur kaydınızın olup olmadığını SGK’nın www.sgk.gov.tr sitesinin ‘çalışanlar’ bölümünden ‘E-Hizmet’ kısmından sorgulayarak öğrenebilirsiniz) 2) Bağ-Kur’a süresi içinde kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülükleri, 1 Ekim 2010’dan itibaren başlatıldığından, 1998’den Bağ-Kur kaydı yaptırmanız da mümkün değil.
Borsada elde edilen kazanç beyan edilmiyor
Soru: Borsa kazançları beyan ediliyor mu? 2009’da borsadan günlük alım satım yaparak 17 bin TL kazanan birinin kazanç beyan zorunluluğu var mı? ZEKİ Cevap: Borsada işlem gören hisse senetlerinin bir yıl elde tutulduktan sonra elden çıkartılmasından sağlanan kazanç, Gelir Vergisi stopajına tabi olmadığı gibi beyana da tabi değil. Borsada kayıtlı hisse senetlerinin edinme tarihinden itibaren bir yıl içinde elden çıkartılmasından sağlanan kazanç, Gelir Vergisi stopajına tabi olduğundan (14 Kasım 2008’e kadar yüzde 10, bu tarihten itibaren yüzde 0 oranında) bu kazançlar da beyan edilmiyor.
Askerliğinizin 40 gününü borçlanmanız yeterli
Soru: 3 Mart 1964 doğumluyum. 18 ay askerliğimi yaptıktan sonra, 1 Ocak 1987’de SSK’lı olarak işe girdim. Şu ana kadar 5168 gün prim ödemem var. Sigorta günümü doldurunca, askerlik borçlanması yapıp (5-6 ay gibi) ödesem, hangi tarihte emekli olabilirim? Sadettin DEMİRAL Cevap: Sigorta başlangıç tarihinden önce yaptığınız askerliğinizin tamamını borçlanmanıza gerek yok. 40 gününü borçlanmanız halinde, emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Borçlanmadan sonra 92 gün daha prim ödeyerek, prim ödemenizi 5300 güne tamamlamanız şartıyla, 49 yaşınızı dolduracağınız 3 Mart 2013’de emekli olabilirsiniz.
