Kerem Akça, !f İstanbul’da beğendiği iki filmi analiz etti.
KEREM AKÇA / kerem.akca@posta.com.tr
27 Şubat 2018 , Salı 13:15
YAZI BOYUTU
15-25 Şubat arasında 17. kez düzenlenen !f’te gösterilen iki filmi değerlendirdim. Shahram Mokri’nin artık bir ‘tek plan film auteur’ü’ne dönüştüğünü duyuran “İstila!” ve “Wonder Woman”ın arkasındaki biyografik öyküyü aralayan “Professor Marston and the Wonder Women” sıra dışı işlerdi.
‘İSTİLA!’: KENDİ DÖNGÜSEL GERÇEKLİĞİNİ YARATAN TEK PLAN FİLM
Bir uçurtma yarışmasının göbeğinde geçen, İran yapımı hayalet filmi “Balık ve Kedi” (“Mahi va Gorbeh”, 2013) tek plandan çekilerek aslında Uruguay mamulü gotik korku filmi “Sessiz Ev”e (“La Casa Muda”, 2010) rakip olmuştu. Shahram Mokri aslında 1948’de Hitchcock’un başlattığı, 2002’de ise Sokurov’un HD’ye transfer ettiği ‘teknik’i uygulayarak kendi hedefine ulaşmıştı. Açık alanda geçen başyapıt seviyesindeki, tek plan çekilmiş rehine gerilimi “PVC-1”nin (2007) sonrasında oluşan bir başka ‘alt-formül’ aslında onun takip ettiği…
Mokri, “Balık ve Kedi”de, “Blair Cadısı” (“The Blair Witch Project”, 1998) gibi başlayıp zamanla hayalet filmine evrilen bir damar kullanmıştı. Açıkçası “İstila!”da (“Hojoom”, 2017) bir kıyamet sonrası ya da oyunlu bilimkurgu fonu var. İkincisinin örneklerinden Fulci’nin kült filmi “Yeni Silahşörler”in (“I Guerrieri Dell'anno 2072”, 1984) karakterlerini akla getiren ve “Ölüm Pateni” (“Rollerball”, 1975) kaynağından yürüyen bir tür egzersizi canlanıyor. Ama araya giren ‘vampir kadın’la ve ‘salgın araştırması’yla birlikte bütün klasik yapı altüst oluyor. Yönetmen, bu kez daha akıcı ve oyalayıcı bir sinema deneyimi tasarlamış.
Sondaki ‘film objesi’nin distopyaya alan açması soru işaretleri yaratıyor. Bunun ötesinde de aslında bizim yanımıza kar kalan da döngüsel dünyanın hikaye kurgusunu bozarak “Akıl Defteri”ne (“Memento”, 2000) selam çakıp çakmadığı... Sanki kıyamet sonrası-vampir filmi klasiği “The Last Man On Earth” (1964) İran doğasına taşırken onun üzerine “Uzay Silahşörleri” yerleştiriliyor.
Ama tüm bunlar Hollywood standartlarında olmuyor. Aksine plastik yapı minimize ediliyor. Kendi dünyasını yaratmak, alt kültür tanımını çekici kılıyor. Bilinmeyen spor dalının stadyum algısındaki dumanlı hal belki ‘kolaycı’ gözüküyor. Ama Mokri tek plan filmlerde fazla sekme yaşamadığını, zamanla daha da atik olduğunu kanıtlama şansına erişiyor bir kez daha.
Kesişen hayatların yerine tek bir karakterin bakış açısına geçme tutuyor. “Balık ve Kedi”deki kısmi dublaj, içses ve süre sıkıntısı burada bertaraf edilmiş. Tek planda çekilmesiyle ve kendi döngüsel gerçekliğini yaratmasıyla kalıcı olacak bir bilimkurgu-korku filmi servis ediliyor. Üstelik yer ve zaman belirsiz... “İstila!”, büyük bütçeyle ‘tek plan film çekme’ düşüncesine kapılıp bunu yüzüne gözüne bulaştıran Inarritu (bkz. “Birdman”) için de derslik! Mokri bu alanda zamanla bir ‘formül auteur’ü’ne dönüşebilir.
FİLMİN NOTU: 7.4
‘PROFESSOR MARSTON AND THE WONDER WOMEN’: ÜÇLÜ İLİŞKİDEN ÇİZGİ ROMAN KARAKTERİ ÜRETME SANATI
İlk uzun metrajı, vasat ajan filmleri parodisi “D.E.B.S.” (2004) ile ses getiremeyen Angela Robinson, arada TV dizilerinde kariyer yapsa da üçüncü filminde turnayı gözünden vurmuş. 1928’e, Büyük Buhran döneminin göbeğine uzanıp psikolog Professor Marston’ın çizgi roman karakteri keşfini incelemeye alıyor. Aslında fakirliğin ve içki kaçakçılığının arttığı yıllarda egzotik bir kadın macerası çok çekici geliyor. Halkın kafasını rahatlatmasına ancak böylesi bir prototip bulunabilirdi.
Her şeyden önce “Professor Marston and the Wonder Women” (2017), ‘Wonder Woman’ efsanesinin yaradılış aşamasını, çizgi roman dünyasına girişini anlatıyor. Karı-kocanın arasına giren ‘seksi öğrenci’nin temsili ise o dönemde hiç görülmemiş tutkulu bir üçlü ilişki... Adeta “Hisseli Çete”nin (“Bande a Part”, 1964), “Unutulmayan Sevgili”nin (“Jules et Jim”, 1962) ya da tarihsel olarak “Bulutların Üzerinde”nin (“Head in the Clouds”, 2004) esin kaynağı bir olay gibi bu.
Bella Heathcote ile Rebecca Hall’un sadomazoşist yatak hayatına uyum sağlamak ise geride onları izleyen Marston’a kalıyor. Hedef bu lezbiyen ilişkiden, bu şehvetten, bu etkileşimden, bu iletişimden bir şeyler çıkararak elinde kamçılı ilk kadın süper kahramana ilham bulmak. Açıkçası tüm kaygılarla birlikte de ‘cesaret’ arayışın esas püf noktasına dönüşüyor. Evans-Hall-Heathcote adeta bir ‘alternatif üçlü ilişki biyografik filmi’ne malzeme oluyorlar.
Aynı yıl çekilen “Wonder Woman”ı (2017) cinsiyetçi durumuna sokan, Jenkins’in eserinin pabucunu dama atan bir tarihi ön bölüm karşımızdaki. “Professor Marston and the Wonder Women”, her zaman çizgi roman çizerleriyle ilgili bir biyografik film düşündüğümüzde akla gelecek. Elbette bir “Görkemli Hayatım” (“American Splendor”, 2003) gibi estetik dahilik barındırmıyor. Ama içeriğiyle, üçlü ilişki ve sadomazoşizm ile bir boşluğu kapatıp zihinlere kazınıyor. Yeteneği tartışmalı Bella Heathcote ise en işlevsel karakteriyle kült olma garantisi veriyor.
Giriş
