Giriş
Kaç çeşit spiral vardır? Spiral kullanırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Spiral veya rahim içi cihaz (RİA), spermin yumurtaya ulaşmasını ve döllenmesini engeller, döllenme gerçekleşse bile döllenmiş yumurtanın yerleşmesini engeller. Günümüzde spiral, dünya çapında en yaygın kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden biri olmaya devam etmektedir. Yaygın ve sık kullanılmasının nedeni, kullanımının kolay olması, ekonomik olması, yerleştirildikten hemen sonra etkili olmaya başlaması ve çıkarıldıktan hemen sonra doğurganlığı geri kazandırmasıdır.
Rahim zarına oturması için etrafına bakır tel sarılmış spiral, polietilen (plastik) yapıdan yapılmış T şeklinde bir cihazdır. Jinekoloji, Doğum ve Cinsel Sağlık Uzmanı Op. Dr. Dilek Uslu, kadınların sıklıkla merak ettiği rahim içi spiraller ile ilgili tüm detayları sizler için anlatıyor.
İki çeşit rahim içi spiral vardır
Bakır rahim içi spiraller, spermin bir yumurtayı döllemesini önlemek için az miktarda bakır salgılar. 10 yıla kadar etkisi sürebilir.
Hormonal rahim içi spiraller hamileliği önlemek için az miktarda hormon salgılar 5 yıl boyunca gebelikten korurlar.
Rahim içi spiral hamileliği önlemede çok etkilidir.
Kimler için uygun değildir?
- Rahim ya da rahim ağzında kanser varlığı,
- Sebebi bilinmeyen vajinal kanama varlığı,
- Gebelik olasılığı,
- Pelvik enfeksiyon,
- Ektopik dış gebelik hikayesi,
- Gonore veya frengi varlığı.
Etkisi kullanımıyla birlikte başlar
Spiral rahime yerleştirildiğinde vücut tarafından yabancı cisim olarak algılanır ve iltihabik tepki verir. Bu iltihabın neden olduğu lokal reaksiyon, spermin rahim duvarına yapışmasını engelleyerek hamileliği engeller.
Spiralin koruyucu etkisi, takıldığında başlar ve çıkarıldığında sona. Spiral ile korunan kadınların spiralin koruyucu etkilerinden daha uzun süre yararlanabilmeleri için her yıl düzenli olarak kontrollerini yaptırmaları ve varsa endişelerini doktorları ile paylaşmaları gerekmektedir.
Bir diğer spiral ise progesteron içerikli spirallerdir. Bu spiral alternatifi ise korunma etkisinin yanı sıra aşırı adet kanaması olan kadınlarda tedavi amacıyla da uygulanabilir.
Rahim içi spirallerin avantajları
Gebeliği önlemede başarı oranı çok yüksektir ve cinsel ilişkinizi etkilemez. Emziren kadınlar da dahi kullanabilir ve anne sütünü azaltmaz. Çıkarıldığında vücudun gebelik kabiliyeti geri döner.
Spiral uygulaması ile ilgili merak edilenler
Genel olarak, adet bitiminde spiral takılması önerilir. Bu işlem sırasında rahim ağzı daha geniş olacağı için spiral rahatlıkla uygulanabilir. Ancak adet görmese dahi gebelik testi yaptırmayan kadınlara da uygulanabilir.
Spiral takılması dakikalar içinde yapılabilecek bir işlemdir. İşlem öncesi jinekolojik muayene ve USG uzman hekim gerekli değerlendirmeleri gerçekleştirir. Spirallin yerleştirilmesinde herhangi bir engel yoksa rahim ideal bir pozisyona yerleştirilir, rahim ağzı ekartör adı verilen bir aletle tutulur ve spiral bir aplikatör vasıtasıyla rahme güvenli bir şekilde yerleştirilir.
Spiralin yerleştirilmesi sırasında kasık bölgesinde hafif bir kasılma ve kramp benzeri ağrı hissedilebilir. Bunu önlemek için işlemden önce ağrı kesiciler önerilebilir. Spiral takıldıktan sonra rahim ağzından çok hafif kanama olabilir. Son aşamada USG, spiralin rahimdeki normal pozisyonundaki görüntülerini alarak inceleme yapılır.
Rahim içi spirallerin sizi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumadığını da bilmeniz gerekir.
Spiral kullanımında dikkat edilmesi gerekenler
Spiral takıldıktan sonra yüksek ateş, halsizlik, kasık ağrısı, kötü kokulu akıntı durumlarında uzman hekime başvurulmalıdır.
Spiral taktıktan sonraki ilk 3 ay daha fazla adet kanaması ve dismenore olabilir ancak başka bir sorununuz yoksa sonraki birkaç ay bu rahatsızlıklarınız olmaz. Bazı hastalarda ilk 3 ay bu şikayet hiç oluşmayabilir.
Cinsel birliktelik sonrası kanama veya düzensiz adet kanaması durumunda mutlaka doktora danışılmalıdır.
Acil kontrasepsiyon ve bakırlı spiraller
Acil kontrasepsiyon, cinsel ilişkiden sonra hamileliği önleyen doğum kontrol yöntemidir. Aynı zamanda ertesi gün korunması diye de bilinirler. Korunmasız cinsel ilişkiye girildiğinde veya doğum kontrolü başarısız olduğunda (prezervatifin yırtılması, doğum kontrol hapının unutulması gibi), acil kontrasepsiyon kullanılır. Ancak cinsel yolla bulaşan hastalıklara veya enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. Acil kontrasepsiyon cinsel ilişkiden hemen sonra kullanılabilir ve cinsel ilişkiden sonra beş güne kadar (bazı durumlarda üç gün) kullanılabilir.
Bakırlı olan spiraller, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde takıldığında, hamile kalma şansını yüzde 99,9'dan fazla düşürür. Mevcut olan en etkili acil kontrasepsiyon türüdür ve çoğu ertesi gün haplarının aksine, kadın fazla kilolu olsa da gebelikten koruyucu etkisi azalmaz.
Bakırlı spiral gebelikten korunma etkisini hızla gösterir ve eğer çıkarılmazsa daha sonra hamile kalmayı da engeller. Acil kontrasepsiyon için bakır RİA alan kadınların, onu içeride tutma ve uzun süreli doğum kontrolü olarak kullanma olasılıkları yüksektir. Özellikle 1 yıl içinde gebelik planlamayan kadınlar acil durumda taktırdıkları spiral ile uzun yıllar güvenle doğum kontrolünü sağlarlar.