Giriş
Tekerlekli sandalye ve koltuk değneği seçerken bilmeniz gerekenler ve kullanma ipuçları
Tekerlekli sandalye veya koltuk değneği ihtiyacı ortaya çıktığında, bu aparatları ne kadar süre kullanmamız gerektiği, hangi ihtiyaçlarımızı karşılayacağını hesap etmek gerekiyor. Çok uzun süre kullanmak durumunda kalacaksak veya çok uzun süre kullanmamız gerekebileceğini öngörerek buna göre seçim yapmalıyız. Tekerlekli sandalyeler yürüme yetisini kaybeden veya kısmen kaybetmiş olan hasta, yaşlı, engelli bireylerin gün içerinde bulunacağı aktivitelerde mobilite ihtiyaçlarını karşılıyor. Tekerlekli sandalyenin bireyin kilosu, yaşı, engel ve hastalık durumu göz önünde bulundurularak seçilmesi gerekiyor.
Tekerlekli sandalye ve koltuk değneği kullanımının ilk zamanlarda zor olabileceğini belirten Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu Programı Uzmanı Gönül Kil Tetik, alışmak için doğru kullanım tekniklerini bilmek ve bir fizyoterapistten destek almak gerektiğini belirtiyor. Tetik, koltuk değneği seçilirken sağlam, hafif ve ergonomik olmasına; tekerlekli sandalye seçiminde ise öncelikle ölçülerine, ağırlığına ve taşıma kapasitesine önem verilmesini tavsiye ediyor. Gönül Kil Tetik, koltuk değneği ve tekerlekli sandalye seçimi ile kullanımında dikkat edilmesi gerekenleri paylaştı.
Meydana gelmiş olan kırıklar, burkulmalar, alçı sonrası zedelenmeler ve bazı diz ameliyatları sonrası koltuk değneği, yürüteç veya kanedyen kullanımının gerekebileceğini belirten Tetik, “Bu aparatları çok uzun süre kullanmak durumunda kalabileceğimizi öngörerek seçim yapmalıyız. Koltuk değneği kullanımı ilk başta zor gelebilir. Kısa zamanda kullanıma alışmak için doğru koltuk altı değneği ve doğru kullanım teknikleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor. Kanadyen değneklerde boy, dik durulduğunda dirseğin hafif kıvrık kilitlenmediği duruma göre ayarlanmalı. Koltuk altı değneğinde ise en önemli nokta, koltuk altından 4 cm kadar aşağıda tutulması ve kalça eklemi hizasında olmasıdır.” ifadelerini kullandı.
KOLTUK DEĞNEĞİ NASIL SEÇİLİR?
Koltuk değneğinin gücü kontrollü kullanmak ve yorulmayı önlemek amacı ile kullanıldığını söyleyen Tetik, seçim yapılırken dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:
- Öncelikle koltuk değneği seçimi doktor önerisi ile yapılması gerekiyor.
- Daha çok sağlam ama hafif malzemelerle yapılmış olan koltuk değnekleri seçilmeli.
- Ergonomik ve hafif olmasına dikkat edilmeli.
- Seçim yaparken bacak boyuna göre ayarlanabilecek modeller, kol altı desteklerinin yumuşak ve rahat olması hayat kalitesini bir üst seviyeye taşıyacak özelliklerdendir.
- Sürekli kullanma durumunda rahatsız etmeyecek, kaymaz özellikli bir koltuk değneğiyle rahatça yürünebilir.
KOLTUK DEĞNEĞİNİ İLK DEFA KULLANACAKLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
Koltuk değneğini ilk defa kullanmaya başlıyorsanız, özellikle dik durma konusunda zorluk yaşayabilirsiniz. Fakat doğru şekilde destekleyen, doğru bir koltuk değneğiyle kısa zaman içerisinde dik durulabilir.
Koltuk değneği kullanılırken uygulanması gereken bazı yöntemler var.
- Öncelikle ayakları değnekten geride tutun.
- Koltuk değnekleri ile ters ayakları aynı anda öne atın.
- Koltuk değneği öne atıldığı zaman gücü değneğe verin. Bu şekilde bacaklara bindirilen yük daha az olur.
Bu süreçler ilk başta zor gelebilir ama kısa süre sonra alışacaksınız.
İHTİYACA GÖRE TEKERLEKLİ SANDALYE NASIL SEÇİLMELİ?
- Alınacak modele karar vermeden önce ihtiyaçlar belirlenmeli.
- Tekerlekli sandalye ölçüleri, ağırlığı ve taşıma kapasitesinin kullanacak kişiye uygunluğundan emin olunmalı.
- Aldığınız markanın yedek parça bulunurluğu ve garanti koşulları araştırılmalı.
- Dış mekanda kullanılacaksa alınacak tekerlekli sandalyenin tekerlerinin havalı teker olması tercih edilmeli.
- Aynı marka ve modeli daha önce alan kişilerin ürün hakkındaki olumlu ve olumsuz yorumları değerlendirilmeli
- Ürünün satın alınacağı firmanın medikal alanında uzmanlığı araştırılmalı.
TEKERLEKLİ SANDALYE TÜRLERİ NELERDİR?
Tekerlekli sandalyeler yürüme yetisini kaybeden veya kısmen kaybetmiş olan hasta, yaşlı, engelli bireylerin gün içerinde bulunacağı aktivitelerde mobilite ihtiyaçlarını karşılıyor.
Tekerlekli sandalyenin bireyin kilosu, yaşı, engel ve hastalık durumu göz önünde bulundurularak seçilmesi gerekiyor.
TEKERLEKLİ SANDALYE TÜRLERİ
- Standart tekerlekli sandalyeler
- Refakatçi kullanımlı tekerlekli sandalyeler (hasta transfer sandalyeleri)
- Özellikli tekerlekli sandalyeler
- Banyo tuvalet (WC) tekerlekli sandalyeleri
- Aktif tekerlekli sandalyeler
- Pediatrik tekerlekli sandalyeler
- Ağır engelli tekerlekli sandalyeleri
TEKERLEKLİ SANDALYE NASIL KULLANILIR?
Tekerlekli sandalye kullanılması durumunda bir fizyoterapistten destek alınarak oynatılabilen bütün omurga ve bacak kaslarının çalıştırılmasının önemi büyük. Çalışmalarda asimetrik farklılıklara dikkat ediliyor. Bir taraf diğerine göre daha zayıf ise her iki tarafın ayrı ayrı ve dayanabileceği ağırlıkla çalıştırılması gerekiyor.
- Özellikle tekerlekli sandalyede uzun süre oturan hastalar için omuz dışa rotasyon egzersizleri ve çekme egzersizleri dengeleyici özellik taşıdığı için bunlara öncelik veriliyor.
- Engellinin kavrama kuvveti çok az ise bir ağırlık eldiveni kullanması yardımcı olabilir.
- Geleneksel yoga, doğru yapılan plates ve postür düzeltici egzersizler de engellinin nefes çalışmalarına da faydası sağlar.