Gizli şekeriniz var mı?

MEMORİAL HASTANESİ ATAŞEHİR POLİKLİNİĞİ DAHİLİYE BÖLÜMÜ’NDEN PROF. DR. BİRSEL KAVAKLI ANLATTI:

Şeker hastalığı (diyabet) tanısı nasıl konulur?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Şeker hastalığı tanısı koymak için hastanın 8 saatlik açlık kan şekerine bakılması uygun olur. Eğer açlık kan şekeri 126 mg/dl’den yüksekse, hastada şeker hastalığı belirtileri bulunuyor ve rastgele ölçülen kan şekeri düzeyi 200mg/dl’den yüksek çıkıyorsa, şeker yükleme testi sırasında herhangi bir kan şekeri düzeyi 200mg/dl veya üzerinde ise hastaya şeker hastasıdır teşhisi koyabiliyoruz.

Şeker yükleme testi nedir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Şeker yükleme testi olarak bilinen Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT), diyabet tanısında çok önem taşır. Doktor önerisi ile yapılmalıdır. Bu testi yaparkan hastanın yaptığı diyet varsa bırakmasını istiyoruz. İlaç kullanmaması gerekiyor. En önemlisi teste girecek kişi yorgun ve hasta olmamalı. Hasta üzerinde stres yaratan bir etki istemiyoruz çünkü stres de şekeri yükseltebiliyor. 75 gram glukozu hastaya içiriyoruz. 0, 30, 60, 120 dakikalarda kan şekerini ölçüyor, değerlerini takip ediyoruz. Bu testte değerlerin 200’ün altında çıkması gerekiyor. 200’ün üzerinde çıkan değer varsa kişiye diyabet hastası diyoruz.

Hemoglobin A 1C nedir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Hemoglobin A 1C yaklaşık 1-3 ay boyunca ortalama kan şekeri düzeylerini yansıtan bir testtir. Diyabetli hastada, uzun dönemde yapılan tedavinin etkinliğinin ve hastanın tedaviye uyumunun izlenmesinde kullanılır.

Diyabet nasıl tedavi edilir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Diyabet tedavisinde ilaç dışı yaklaşımlar ve ilaçla tedavi ortak kullanılır. Diyabet eğitimi, egzersiz ve sağlıklı beslenme programı mutlaka uygulanmalıdır. Genel olarak Tip 1 diyabetliler, hastalığın başından itibaren insülin kullanmak zorundadır. Tip 2 diyabetliler ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilir, özel durumlarda geçici süre insülin verilir, ağızdan alınan ilaçlara yanıt vermez ise insüline geçilir.

Kimlerin insülin kullanması gerekir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Tip 1 diyabetliler ve vücutta insülin yapımının olduğu ama insülinin etkili olamadığı Tip 2 diyabetliler insülin kullanmalıdır. Ayrıca operasyona girecek olan, enfeksiyon, ciddi bir hastalık (miyokard infarktüsü gibi) geçiren veya gebe olan Tip 2 diyabetliler de insülin kullanmalıdır.

Şeker hastasında hedef değerler nasıl olmalı?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı:
1) Normoglisemi (Kan şekerinin sağlıklı bireylerdeki düzeyde olması)’nin sağlanması.
2) Hemoglobin A1c’nin 6 ve daha altında olması.
3) Kan basıncı yani tansiyonun 130/85 mmHg’nın altında olması.
4) Vücut ağırlığının ideal vücut ağırlığı civarında olması.
5) Kan yağlarının istenen hedeflere uygun olması.

Şeker hastası ne sıklıkla doktora gitmeli?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Komplikasyonlardan korunmak için yukarıda saydığımız hedefleri sağlamak gerekir. Bunun için de 3-4 ayda bir hekim kontrolü şart. Ayrıca gerekli tetkikler de yapılmalı.

Gizli şeker nedir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Gizli şeker aslında şeker hastalığına giden yolda bir basamaktır. Kişi genetik olarak şekere yatkın doğabilir. Şeker yatkın doğan kişiler çevre faktörlerinin etkisiyle kilo almaya başlar, obeziteye doğru gider. Bu sıralarda ölçüm yapılırsa gizli şeker olduğu ortaya çıkar. Gizli şeker hastalarının açlık ve tokluk kan şeker ölçümleri normal çıkabilir. Bu konuda dikkatli olmak gerekiyor.

Kimler risk altında?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Ailesinde şeker olanlar, ideal kilosunun üzerinde olanlar, tansiyonu yüksek olanlar, 4 kilonun üzerinde çocuk doğuranlar, gebelik sırasında şeker ortaya çıkaranlar, miyokard infarktüsü geçirenler ve stres altında şekeri çıkanlar risk altındadır.

Nasıl teşhis edilir?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Gizli şeker olduğu düşünülen hastalara şeker yükleme testi yapılır. Hastanın tokluk şekeri 140-180 arasındaysa bozulmuş glukoz toleransı diyoruz.

Nasıl tedavi ediliyor?
Prof. Dr. Birsel Kavaklı: Gizli şeker teşhisi konulanlar Tip 2 diyabete adaylar. Bu kişiler ideal kilolarının üzerindedir ve insülin direnci hastada görülür. İnsülin hedef organlara gidip şekeri hücrelere sokamaz. Bu aşamada pankreas daha çok insülin salgılıyor. Böylece hasta hiper insülin dediğimiz bir aşamadan geçer. Yemek yedikten birkaç saat sonra hasta acıkır, kan şekeri fazla insülin nedeniyle düşer. Bu nedenle kilo artışı olur. Bu hastalara ilaçsız yaklaşımlar öneriyoruz. Yaşam tarzı değişiklikleri en etkili tedavi. Diyetine dikkat etmesini ve haftada 3 gün düzenli ve tempolu yürümesini istiyoruz. Çünkü yürüyüşlerin insülin direncini yenmek gibi olumlu bir etkisi var. Yürüyüş insüline dirençli kas sistemi sayısını azaltıyor. Böylece insülin direnci ortadan kalkıyor ve kan şekeri seviyeleri normale dönüyor.

Hazırlayan: ÖZGÜR KÖYLÜ
ozgur.koylu@posta.com.tr