İran'a yeni yaptırımlar onaylandı

Türkiye ve Brezilya'nın istişareleri nedeniyle kritik İran oturumu yaklaşık bir saat geç başladı. Türkiye ve Brezilya, kabul edilen yaptırımların, İran'ın uranyum takasını kabul ettiği Tahran Deklarasyonu'yla başlayan sürece zarar vermesinden endişe ediyor. Oturumda Brezilya'nın BM Daimi Temsilcisi Maria Luiza Riberio Viotti ilk sözü alarak neden hayır oyu verdiklerini açıkladı.

Viotti, konuşmasında Tahran Deklarasyonu'na dikkat çekti. Brezilya'nın ardından Türkiye'nin BM daimi temsilcisi Ertuğrul Apakan da bir konuşma yaptı. Türkiye'nin İran konusunda da diplomasinin dışında bir çözüm görmediğini anlatan Apakan, "Bu yüzden Tahran Deklarasyonu'na imza attık. Yaptırım kararının barış sürecine ve çözüme zarar vereceğini düşünüyoruz" diye konuştu.

Oylama öncesinde ABD'nin Türkiye ile Brezilya'yı çekimser kalmaya ikna etmeye çalıştığı bildirildi. ABD tarafından hazırlanan bu karar, Aralık 2006'dan bu yana İran'a uygulanan dördüncü ambargo paketi oldu. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, bugün kabul edilen karar için "bugüne kadar İran'ın karşılaştığı en büyük" yaptırım dedi.

YAPTIRIM TASLAĞINDA NELER VAR

Kararda, İran'ın nükleer ya da balistik programına katılan İran Atom Enerjisi Kurumuna bağlı İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi Başkanı Cevad Rahiki'ye ve toplam 40 İran kuruluşa, uluslararası alanda mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasağı getirilmesi öngörülüyor. Bu 40 kurum arasında 15'i İran Devrim Muhafızlarına, üçü İran Deniz Hatlarına bağlı kuruluş bulunuyor. İran'ın uranyum zenginleştirme, yeniden işleme tabi tutma ve ağır su projelerini askıya almadığı kaydedilen kararda, İran'ın Konseyin bu konuda kendisine çağrıda bulunan 2006, 2007 ve 2008 yıllarındaki kararlarına uymadığı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile işbirliği yapmadığı gerekçesiyle çeşitli önlemler alındığı belirtildi.

Kararda, İran'ın UAEK'ye bildirmeden uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirdiği, bundan büyük endişe duyulduğu ve İran'ın nükleer programının dünyada nükleer silahların yaygınlaşması kapsamında risk oluşturduğu bildiriliyor. Türkiye ve Brezilya'nın İran ile uranyum takas anlaşmasına da atıfta bulunulan kararda, Türkiye ve Brezilya'nın diplomatik çabalarının "güven artırıcı önlem" olarak hizmet edebileceği belirtildi, bununla birlikte İran'ın nükleer meselenin özünü çözmeye yönelik çabalarda bulunması istendi.

Karara göre İran'a halihazırda uygulanan BM silah ambargosu oldukça genişletiliyor, İran'ın nükleer programıyla ilgili olan İran bankalarına yönelik sıkı denetim ve yaptırım getiriliyor. Ayrıca kararda, uluslararası alanda tüm İran bankalarıyla olan alım-satım işlemlerinin sıkı denetimi ve İran'a giden ve İran'dan gelen gemilerin yasaklanan kargo taşımaları yönüne ciddi şüphe duyulması durumunda açık sularda sıkı kontrolü de öngörülüyor.

URANYUM TAKASI TEHLİKEDE

Bu kararın Türk-Amerikan ilişkilerinde sıkıntı yaratabileceği ifade ediliyor. Bununla birlikte İran'ın kabul ettiği ve Türkiye ile Brezilya tarafından oluşturulan uranyum takası planı da tehlikeye düşmüş oldu. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, yaptırım kararının kabul edilmesi durumda takas anlaşmasının da geçersiz ilan edilebileceği uyarısında bulunmuştu.

Tahran Deklarasyonu olarak bilinen anlaşma çerçevesinde, İran düşük düzeyde zenginleştirilmiş 1,200 kilogram uranyumu, Türkiye üzerinde yüksek oranda zenginleştirilmiş 120 kilogram uranyumla takas etmeyi kabul etmişti. BM'deki oylamadan birkaç saat önce Rusya, Fransa, ABD ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun oluşturduğu Viyana Grubu, takas anlaşamasını reddetmişti.

TÜRKİYE SON DAKİKAYA UĞRAŞTI

Oylamanın ardından ilk tepki Başbakanlıktan geldi. CNN Türk'ün haberine göre, başbakanlık kaynakları, Türkiye'nin Tahran Deklarasyonu'na attığı imzanın arkasında durduğunu söyledi. Kritik oylama öncesi Konsey'in daimi olmayan üyelerinden Türkiye, İran'a nükleer programı nedeniyle uygulanacak yaptırımların önüne geçmek için son dakika çalışmalarını sürdürdü.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, BM Güvenlik Konseyi'ndeki İran'a yaptırım kararıyla ilgili, gerek Batı ülkeleri gerekse İran tarafı ile temaslarını sürdürerek, her iki tarafa da çeşitli telkinlerde bulundu. Görüşmelerde, Davutoğlu, Batılı ülkelere Türkiye'nin yaptırımlar konusundaki tutumunu ve endişelerini aktarmaya devam ederken, uranyum takası anlaşması ile yakalanan fırsatı kaçırmamaları istendi.

Davutoğlu, İran tarafına da itidal yoluyla, görüşme masasından kalkmaması için telkinlerde bulunmaya devam ediyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD Başkanı Barack Obama ile dün gece İran konusunda bir telefon görüşmesi yaptığı belirtildi.

İran: İyi niyetimizi istismar etmeyin

UAEK'ten Tahran'a kaygı mesajı