Giriş
Soru: İşsizim. Hiçbir gelirim yok. Babadan kalma bir arsam var. Arsa boş, gelir getirmiyor. Belediye arsanın vergisini bu yıl beş katına çıkarmış. Bu arsa için vergi ödemem gerekiyor mu? İşsiz olduğuma ve gelirim olmadığına dair belgeyi belediyeye götürsem vergim silinir mi? Asım Cevap: Sorunuzdan sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanıp yararlanamadığınızı sorduğunuz anlaşılıyor. Türkiye sınırları içinde brüt alanı 200 metrekareyi geçmeyen tek meskeni olanlardan, 1) Emekli aylığından başka geliri olmayanlar, 2) Şehit nedeniyle dul ve yetim kalanlar, 3) Gaziler, 4) Engelliler, 5) işsizler, bina vergisi oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfıra indirildiğinden Emlak Vergisi ödemiyorlar. Sıfır oranlı Emlak Vergisi’nden, 200 metrekareyi aşmayan tek konutu olan yukarıda sayılan kişiler yararlanıyor. Bu kişiler arsa, arazi, işyeri, yazlık gibi gayrimenkuller için sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanamıyor. Maalesef işsiz olsanız da gelir getirmeyen arsanız için Emlak Vergisi ödemek zorundasınız. Ancak, arsa yerine brüt alanı 200 metrekareyi aşmayan tek daireniz olsaydı, işsiz olduğunuz için bu daire için sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanarak Emlak Vergisi ödemeyecektiniz.
Prim yeterli, 18 yılı doldurduğunuz tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 8 Temmuz 1960 doğumluyum. 2 Mart 1998’de SSK’lı oldum. 4150 gün prim ödedim. Yüzde 50 engelliyim. Ne zaman emekli olabilirim? AYNUR Cevap: Vergi indirim hakkı alırsanız, 6 Ağustos 2003 itibarıyla sizin gibi 3 yıldan fazla, 6 yıldan az süredir sigortalı olan 3’üncü derece engellilere tanınan 18 yıl sigorta süresi ve 4080 gün prim ödeme şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 18 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 2 Mart 2016’da emekli olabilirsiniz. Borçlanma, başlangıç tarihini yurtdışındaki çalışma tarihine götürmez Soru: 1 Ağustos 1961 doğumluyum. 1992’de sigortalı oldum. 1987’de Suudi Arabistan’da işçi olarak 6 ay çalıştım. Yurtdışı borçlanmamı yatırırsam, sigortaya ilk giriş tarihim 1987 olur mu? Nevzat SALÇI Cevap: Yurtdışı borçlanması yapmanız halinde, başlangıç tarihiniz, borçlandığınız süre kadar geri gider. Yani 1992’de hangi tarihte sigortalı olmuşsanız o tarih 6 ay geri gider. Örneğin, 1 Ekim 1992’de sigortalı olduğunuz ve bu tarihten önceki 6 aylık yurtdışı çalışma sürenizi borçlandığınızı varsayarsak, sigorta başlangıcınız 6 ay geri gider ve 1 Nisan 1992 olur. Sonuç olarak başlangıç tarihiniz 1987’ye gitmez.
Haklarınızı işverenle uzlaşarak almaya bakın
Soru: 5 yıldır bir otomotiv firmasında çalışıyorum. Şu aralar firmamız ortaklarının ayrılması ve firma adımızın değişmesi gündemde. Karşılaşacağımız tehditler neler olabilir, ne yapabiliriz? Ayrıca şimdiye kadar sigortalarımız asgari ücret üzerinden yatırılıyordu ve tabii maaşımızın bir bölümü yani resmi olan maaş banka hesabımıza yatarken bir bölümü elden veriliyordu. İşlerimizi kaybetme endişesiyle bu konuda bir girişimimiz şimdiye dek olmadı maalesef. Bununla da ilgili olarak eğer şirketten uzaklaştırılma kararımız çıkarsa, geriye dönük bir işlem yapma olasılığımız var mıdır? Özetleyecek olursak, şirketimizle ilgili bahsi geçen değişiklik olursa, muhtemelen bize bir teklif sunulacaktır. Veya uzaklaştırma kararı çıkacaktır. Sizce izleyeceğimiz en mantıklı yol ne olurdu? Aytekin YENİLEK Cevap: İşverenin değişmesi özlük haklarınızın kaybına yol açmaz. Kıdem tazminatınızın ödenmesinden eski ve 24 ayla sınırlı olmak koşuluyla yeni işveren birlikte sorumlu olur. Bunun dışında işin esasında bir değişiklik yapılması ise ancak sizin izninizle olur. İşveren yazılı izniniz olmadan işinizde ‘esaslı değişiklik’ yapamaz. Çünkü, İş Kanunu’nun 22’nci maddesi hükmünce işverenin işte yapacağı esaslı değişikliği yazılı olarak size bildirmesi gerekiyor. İşverenin yapacağı yazılı bildirime 6 gün içinde olumlu cevap vermediğiniz sürece, işveren işinizde esaslı değişiklik yapamaz. Yazılı onay vermediğinizde, işveren işin esasında yapılan değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını yazılı olarak açıklayarak iş akdinizi feshedebilir. Bu durumda da kıdem tazminatını ve ihbar tazminatınızı ödemek zorunda. İşinize son verilirse, en doğru olanı işverenle uzlaşarak yolları ayırmaktır. Çünkü, mahkeme masraflı ve uzun bir yol olup, garantisi de yoktur. İşveren işinize son verdiğinde, kıdem tazminatınızı, ihbar tazminatınızı, varsa kullanmadığınız yıllık izin ücretlerinizi, ücret ve fazla çalışmadan doğan alacaklarınızı ödemek zorunda. Bunları ödemediği takdirde, iş mahkemesine dava açarak hakkınızı arayabileceğiniz gibi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SGK ve Maliye nezdinde şikayet hakkınızı kullanabilirsiniz. Ancak, işverene şikayet ve dava açma haklarınızı kullanacağınızı belirterek haklarınızın ödenmesini istediğinizde, sizinle uzlaşacaktır. İşveren şikayetin risklerini göze alamaz. Çünkü, ücretin bir kısmının kayıt dışında elden ödenmesi, ücret bordrosunu muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge durumuna sokar ki, sadece bu fiilin 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası vardır.
25 yıl primle 2015’te, 15 yıl primle 2019’da emekli olabilirsiniz
Soru: 2 Mart 1961 doğumluyum. 25 Mayıs 1992’de Bağ-Kur’lu oldum. 22 Eylül 2008’e kadar primimi eksiksiz ödedim. 20 aylık askerlik süremi borçlansam, ne zaman emekli olabilirim? Yaştan emekli olabilir miyim? Mehmet RENÇBER Cevap: Askerliğinizi borçlanırsanız 25 yıl prim ve 52 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemenizi 25 yıla tamamlayacağınız 25 Eylül 2015’te emekli olabilirsiniz. Yaş haddinden emekli olmak için 15 tam yıl prim ve 58 yaş şartına tabisiniz. Yaş haddinden emekli olmak için askerliğinizi borçlanmanıza da gerek yok. Bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız 2 Mart 2019’da yaş haddinden emekli olabilirsiniz
280 gün askerlik borçlanması yaş şartınızı 49’a düşürür
Soru: 17 Ocak 1964 doğumluyum. 2 Eylül 1987’de sigortalı oldum. Sigorta başlangıcından önce 18 ay askerlik yaptım. 8080 gün prim ödedim. Askerlik süremi de borçlanırsam hangi tarihte emekli olabilirim? Güven ATALAY Cevap: Askerlik sürenizin tamamını borçlanmanıza gerek yok. 280 gününü borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 280 gün geri gider, 25 yıl sigorta, 5300 gün prim ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 49 yaşınızı dolduracağınız 17 Ocak 2013’te emekli olabilirsiniz.
