İŞTEN AYRILAN 100 GÜN SAĞLIK YARDIMI ALIR

Soru: 25 yıl sigorta süremi tamamladım ve prim günümü doldurdum. İşi bıraktığımda, sağlıktan (SGK) yararlanabilir miyim? Deniz ERYİĞİT

Cevap: İşinizden ayrıldığınız tarihten itibaren 100 gün daha sağlık yardımı alabilirsiniz. 100 günden sonra eşiniz sigortalı ise eşiniz üstünden, yoksa gelir durumunuza göre, sadece genel sağlık sigortasına prim ödeyerek sağlık yardımı alabilirsiniz. Aile içinde kişi başına düşen aylık gelir payı asgari ücretin üçte birinden (233.28 lira) az ise prim ödemeden sağlık yardımı alabilirsiniz.

Emekli Sandığı emekli aylığı alan iştirakçisine yetim aylığı bağlamaz
Soru: Emekli Sandığı emeklisi dul bir bayanım. Rahmetli babam da Emekli Sandığı emeklisiydi. Annem yok. Babamın emekli maaşını alabilir miyim? N.AKIN

Cevap: Emekli Sandığı, sandık iştirakçisi olarak çalışan veya kendi çalışmalarından dolayı sandıktan emekli aylığı alan dul kız çocuklarına, anne veya babalarından dolayı yetim aylığı bağlamaz. Emekli Sandığı’ndan aylık aldığınızdan, babanızdan dolayı sandıktan yetim aylığı alamazsınız. Ancak, SSK veya Bağ-Kur emeklisi olsaydınız, babanızdan yetim aylığı alabilirdiniz. Bu, yasaların farklılığından kaynaklanıyor. Çevrenizde bu durumda olup aylık alanlar sizi yanıltmasın.

Aldığınız primi faiziyle iade edip günlerinizi tekrar kazanabilirsiniz
Soru: 12 Mart 1959 doğumluyum. 1 Kasım 1997’den beri sigortalıyım. 3600 iş günüyle ya da normal emeklilikle ne zaman emekli olabilirim? 1976’da evlenirken sigorta paramı geri almıştım. 1978’de doğum yaptım. Bununla ilgili bir dava açabilir miyim? Nurfet OKSAR

Cevap: 1997’deki başlangıcınıza göre yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta süresi, 3600 gün prim ve 58 yaş şartına tabisiniz. 3600 gün prim ödemiş olmanız şartıyla 58 yaşınızı dolduracağınız 12 Mart 2017’de emekli olabilirsiniz. 1976’da evlenirken ‘sigorta paramı almıştım’ dediğinize göre, 1976’dan önce sigortalı olmalısınız.
Şayet, almış olduğunuz primleri, aldığınız tarihten 1 Ekim 2008’e kadar olan süre için yüzde 5 faiz, bu tarihten talep tarihinize kadar güncelleme katsayı oranı uygulanarak bulunan tutar üstünden ödeyerek, sigorta günlerinizi tekrar kazanabilirsiniz. 3600 gün prim ödemeniz varsa, istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Prim eksiğiniz varsa, 1978’deki doğumunuz için borçlanma yoluyla 720 gün kazanmanız da mümkün.

Bireysel emeklilik katkı payını ücretinizin vergi matrahından düşebilirsiniz
Soru: Kamu kurumunda sözleşmeli olarak çalışıyorum. Birkaç ay önce bireysel emeklilik sistemine dahil oldum. Vergi indiriminden yararlanmak için bireysel emeklilik ödeme belgesini kurumun ilgili birimine gönderdim.
Verilen yanıtta, indirimin getireceği ek ödemeden dolayı, ücretimin işe girerken sözleşmede imzaladığım maaş tutarının üzerine çıkacağını ve sözleşmede belirtilen aylık ücretin üzerinde ödeme yapılamayacağı belirtildi.
Sözleşmeli personel bireysel emeklilik sisteminin getirdiği vergi avantajından yararlanamaz mı? Aydın KARAÜZÜM

Cevap: Ücretli kendisi, eş ve çocukları adına Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) ödediği katkı paylarını, ödendiği ayda elde edilen ücretinin yüzde 10’unu ve yıllık asgari ücret tutarını aşmaması koşuluyla, vergilendirilecek ücret matrahından düşebilir. Bu uygulama Gelir Vergisi Kanunu’nun 63/3’üncü maddesinin ücretliye sağladığı bir haktır.
Bu hakkı, ne sözleşme ne de işveren ücretlinin elinden alamaz. İşyerinin, sözleşmedeki net ücretiniz yükseleceğinden BES’e ödediğiniz katkı paylarınızı ücret matrahından düşemeyecekleri fikrine katılmak mümkün değil. Çünkü, BES katkı payının matrahtan düşülmesi, katkı payına isabet eden Gelir Vergisi’nin, vergi dairesi yerine size ödeneceği anlamına gelmektedir.
Bu uygulamanın işverene sözleşmeniz haricinde ilave bir yük getirmesi söz konusu değil. İşyeriniz, BES katkı paylarınızı belirttiğimiz limitleri aşmamak koşuluyla, vergilendirilecek ücret matrahından düşebilir. Aksi görüşteyseler, vergi dairesi başkanlığından görüş alabilirler. Veya siz görüş alıp işverene sunabilirsiniz.

Makam tazminatı çeyiz yardımına dahil edilmez
Soru: 28 Aralık 2009’da evlendim. 12 aylık çeyiz yardımı yapıldı. Babam albay emeklisi olduğu için yetim aylığını Emekli Sandığı’ndan alıyordum. Çeyiz yardımından makam kesintisi yapılmış.
Bunun ne olduğunu anlamadım. Makam kesintisi hakkında bilgi verebilir misiniz? Yeni kanuna göre 2008’den sonra evlenenlere 24 ay maaş veriliyormuş. Bana neden 12 ay tutarında çeyiz yardımı verildi? Şule BEKTAN

Cevap: 1 Ekim 2008 itibarıyla Emekli Sandığı’na tabi olanlara eski hükümler uygulandığından, 12 aylık tutarında çeyiz yardımı aldınız. SSK’ya tabi olanlar eskiden beri 24 ay tutarında çeyiz yardımı alıyordu. Bağ-Kur’da çeyiz yardımı yoktu. 1 Ekim 2008’den itibaren Bağ-Kur’lulara da 24 aylık tutarında çeyiz yardımı getirildi.
Sonuç olarak, 12 aylık tutarında çeyiz yardımı almanızda bir yanlışlık yok. Babanız albay emeklisi olduğundan, aldığınız aylık yetim aylığı ile makam tazminatının toplamından ibaretti. Çeyiz yardımı yetim aylığı üstünden ödenmektedir. Makam tazminatı düşülmüş. Bu, yasadan kaynaklanan bir durum, yanlışlık yok.

Annenizin aylığı sizin aylığınız kesildiğinde artar
Soru: Babamdan dolayı annem, ağebeyim ve ben yetim aylığı alıyoruz. Ama ağabeyim 18 yaşını doldurduğundan yetim aylığı kesildi. Ağabeyimin aylığı anneme bağlanmadı.
Normalde bağlanması gerekiyor muydu? Bağ-Kur’da çalışanlar bağlanacağını söyleyip, anneme dilekçe yazdırdılar ama bağlamadılar. Anneme de devir olmadı, kesildi. Bu konuda ne yapmalıyız? Çağla KARADENİZ

Cevap: Annenizin aylık bağlama oranı yüzde 50, sizin ve kardeşinizin yüzde 25’tir. Ağabeyiniz 18 yaşını doldurduğu ve eğitimine devam etmediği için yetim aylığı kesilmiş. Bu durumda annenizin aylığı artmaz. Ancak evlenmeniz veya sigortalı işe girmeniz nedeniyle sizin aylığınız kesildiğinde, annenizin aylık oranı yüzde 50’den yüzde 75’e yükseltilir.

Çalışan emekli işten çıkarsa kıdem tazminatı alabilir
Soru: Emekli Sandığı’ndan emekli olduktan sonra özel bir üniversitede sözleşmeli olarak çalışmaya başladım. 10 yıldır çalışmaktayım. Kendi isteğimle ayrılırsam, kurumdan tazminat alma hakkım var mıdır? Adnan SINAR

Cevap: Kendi isteği ile işinden ayrılan kıdem tazminatı alamaz. Emekli olduğunuzdan kıdem tazminatı alabilmeniz için işveren haksız yere veya siz haklı bir nedenle iş akdinizi feshetmelisiniz. Bu seçeneklerin dışında emekli ikramiyesi alarak işinizden ayrılmanız mümkün değil. Ancak iş akdinizde bu konuda özel bir düzenleme varsa, o düzenlemeye göre işlem yapılır.