Giriş
Soru: 1970 ve 2003 yılları arasında çeşitli görevlerde çalıştım. Son olarak Orman İşletme Müdürlüğü’nde sigortalı ve sendikalı sözleşmeli mevsimlik işçi olarak çalışmaktaydım. 1986 ile 1998 tarihleri arasında hiçbir izin, pazar tatili, mesai, harcırah, bayram yevmiyesi görmedim. Bu yıllar arasında günlük çalışma süresi 18 saatin altına düşmedi. Buna rağmen yarım günlük yevmiye yazıp, bordroyu ona göre düzenlediler. Hak iddia ettiğimde, işten çıkarılma ile tehdit ediliyordum. 2004 yılında emekli oldum. Emekli maaşım 730 lira. Benim pozisyonumda çalışan arkadaşlar ve 3600 günden emekli olanlar benden yüksek maaş alıyor. Hakkımı nasıl aramalıyım? Sabri ÇINKILIÇ/Tokat Cevap: Kıdem tazminatı dışındaki fazla çalışma, kullanmadığınız yıllık izin ücretleri gibi alacak ve haklarınız için, işten ayrıldığınız tarihten itibaren beş yıl içinde dava açmanız gerekiyordu. 5 yıllık zamanaşımı süresi dolduğundan, maalesef bugün için dava açamazsınız. Açsanız bile sonuç alamazsınız.
[[HAFTAYA]]
Emekli aylıklarının maalesef geneli düşük. Sistem gereği, aynı kazanç üstünden aynı süre prim ödeyen, ancak farklı yıllarda emekli olan sigortalılar farklı tutarda aylık alabiliyor. Ayrıca 3600 gün prim ödeyenin 5000 gün, 6000 gün prim ödeyenden fazla emekli aylığı alması da mümkün. Çünkü, emekli aylığını sadece prim sayısı belirlemiyor. Üstünden prim ödenen kazanç tutarı da önemli bir etken. Emekli aylıklarındaki farklılıkları gidermek için çalışma yapıldığı, çeşitli zamanlarda, ilgili bakanlar tarafından açıklandı. Umarız kısa sürede sonuçlanır da emeklilerimiz eşit ve adil tutarda emekli aylığı alırlar.
Vergi indirimi aldığınızdan 1 Aralık 2010’da emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Aralık 1992’de SSK’lı oldum. 4250 gün primim var. Doğuştan göz rahatsızlığımdan dolayı vergi indiriminden yararlanmaya hak kazandım. Bundan dolayı erken emekli olabilir miyim? Varsa ne zaman emekli olurum? Nejat Cevap: Vergi indirim hakkı almışsanız, 6 Ağustos 2003 itibarıyla sizin gibi 9 yıldan fazla, 12 yıldan az süredir sigortalı olan vergi indirim hakkı almış 3’üncü derece (raporunuzun yüzde 40-59 arasında olduğunu tahmin ediyoruz) engellilere tanınan 16 yıl sigorta ve 3760 gün prim şartlarına tabi olursunuz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 16 yıllık sigorta sürenizi dolduracağınız 1 Aralık 2010’da emekli olabilirsiniz. Doğum borçlanması emekli olacağınız tarihi değiştirmiyor Soru: 51 yaşındayım. 25 Mayıs 2009’da 15 yıl ve 3600 günü doldurduğumdan, 56 yaşında emekli olabiliyorum. Eğer bir yıl doğum borçlanması yapsam prim doldurma tarihimi 23 Mayıs 2008’e çekip 54 yaşında emekli olma imkanı var mı? N.MUTLU Cevap: Bir yıl doğum borçlanması yapsanız prim ödemeniz 360 gün artar. Doğum borçlanması 50 yaşınızı doldurduğunuz tarihi 23 Mayıs 2008’e çekemeyeceğinizden, borçlanma yaş haddinden emekli olma şartlarınızı değiştirmez. Dolayısıyla doğum borçlanması yapsanız da emekli olacağınız yaş haddi 56’dan 54’e düşmez. Çünkü, 50 yaşınızı 24 Mayıs 2008 ile 23 Mayıs 2011 arasında doldurduğunuzdan, 56 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olacaksınız.
Emekli olma şartlarını sigorta başlangıç tarihi belirliyor
Soru: 1964 doğumluyum. SSK’ya 2209 gün primim var. 1 çocuk annesiyim. Doğum borçlanmasından nasıl yararlanabilirim? Yaşar CAMKIRAN Cevap: Sigorta başlangıç tarihinizi ve çocuğunuzun doğum tarihini bildirmemişsiniz. Emekli olma şartlarını sigorta başlangıç tarihi, borçlanmayı da doğum tarihi belirliyor. Sorunuzu cevaplandırabilmemiz için, sigorta başlangıç tarihinizi ve doğum tarihinizi bildirmeniz gerekiyor.
Vefat eden eşinizin emekli ikramiyesi için Veraset Vergisi ödemeyeceksiniz
Soru: Memuriyet hizmetinden emeklilik hakkı elde etmesine rağmen çalışmaya devam eden eşim emekli olamadan üç ay önce vefat etti. Eşimden bana dul, çocuklarıma yetim aylığı bağlandı. Eşimin alması gereken emekli ikramiyesi de bize ödendi. Eşimden kalan daire ve dükkandan dolayı 20 Ekim’e kadar Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi vereceğiz. Eşimin emekli ikramiyesini de beyan etmemiz gerekiyor mu? Zehra KURTULMUŞ/İstanbul Cevap: 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 4/g maddesi hükmüyle, emekli olmadan vefat edenlerin hak sahiplerine bağlanan dul ve yetim aylıkları ile emekli ikramiyeleri, Veraset ve İntikal Vergisi’nden müstesna tutulmuştur. Emekli ikramiyesi için Veraset ve İntikal Vergisi ödemeniz gerekmiyor.
Çevrenizde yetim aylığı alanlar yanıltmasın, kuzeniniz aylık alamaz
Soru: Kuzenim 2 yıl önce Emekli Sandığı’ndan emekli oldu. Babası 4 yıl önce vefat etti. Bağ-Kur ya da SSK emeklisiydi. Kuzenim hiç evlenmedi. Babasından da aynı zamanda yetim maaşı alabilir mi? Hayriye TATLICI Cevap: SSK ve Bağ-Kur sosyal güvenlik kurumlarından herhangi birinden kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı alan kız çocuklarına anne ve babalarından dolayı yetim aylığı bağlamaz. Kuzeniniz Emekli Sandığı’ndan emekli aylığı aldığından babasından dolayı SSK ve Bağ-Kur’dan yetim aylığı alamaz. Ancak tersi olsaydı, yani kuzeniniz SSK veya Bağ-Kur emeklisi, babası Emekli Sandığı emeklisi olsaydı, yetim aylığı alabilirdi. Çevrenizde bu şekilde yetim aylığı alanlar olabilir. Yasaların farklılığından kaynaklanan bu durum sizi yanıltmasın.
Primi 3600 güne tamamlayıp 60 yaşını doldurmalısınız
Soru: 1 Mart 1959 doğumluyum. 10 Mayıs 1978’de çalışmaya başladım. 1254 gün prim ödedim. 20 ay askerliğimi borçlanırsam ne zaman emekli olabilirim? Emekli olmak için ne yapabilirim? Volkan ŞAHİN Cevap: En erken yaş haddinden emekli olabilirsiniz. Yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Askerlik sürenizi borçlandıktan sonra, 1746 gün daha prim ödeyerek toplam ödemenizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 1 Mart 2019’da emekli olabilirsiniz.
