Giriş
Soru: 4 aydır yönetici asistanı olarak çalışıyorum. İşyerimden ayrılmak istiyorum. İşyerinden çıkan birçok kişi maaşlarını alamıyor. Alanlar da belki aylarca arayıp istemek zorunda kalıyor. Burada çalıştığımız süre içinde de maaşlar sürekli geç veriliyor. Bu durumdan en az zayiatla nasıl kurtulabilirim? Maaşım ve içeride kalan paramın (içeride ne kadar alacağım olduğu muamma. 21 Nisan’da işe girdim, ayın 10’unda maaşlar veriliyor, nisan maaşını dağıtırlarken bana 21-30 Nisan arası parayı verdiler ve diğer 10’una kadar olan kısmını çıkarken alacağımı söylediler) tamamını nasıl alabilirim? En geç kaç gün içinde vermek zorundalar? Mahkemeye vermekle uğraşmalı mıyım? Çiğdem T. Cevap: İşe başlama tarihi ile (21 Nisan) ay sonu (31 Nisan) arasındaki günlerin ücretini ödemeleri doğru bir uygulama. Çünkü ücretler aylık olarak tahakkuk eder ve aylık olarak ödenir. Ücretin takip eden ayın 10’unda ödenmesi, takip eden aydan da 10 günlük ücret ödeneceği anlamına gelmez. Örneğin, ağustosun ücreti eylülün 5’inde ödenmişse, eylülde de 5 günlük ücret ödenmesi söz konusu olmaz. 4 aylık çalışmanız olduğundan kıdem tazminatı hakkınız yok. İşten ayrılırken ücret alacaklarınızın ödenmesi gerekir. Şayet işveren ücret alacaklarınızı ödemezse, iş mahkemesine dava açabileceğiniz gibi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayet de edebilirsiniz. Ancak, işten ayrılmadan önce, ayrılacağınızı işverene iki hafta önceden yazılı olarak bildirmelisiniz. Yoksa, iki haftalık ücretiniz kadar ihbar tazminatı ödersiniz.
10 gün askerlik borçlanması ile bir yıl erken emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Mart 1966 doğumluyum. 1 Haziran 1988’de SSK’lı oldum. Nasıl emekli olabilirim? Askerlik borçlanmamı yapmadım. Abdurrahman YAZGAN Cevap: 25 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 1 Mart 2017’de emekli olabilirsiniz. Şayet askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yapmışsanız, askerlik sürenizin 10 gününü borçlanmanız halinde 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
25 yıl fiili hizmet süresi ve 49 yaş şartlarına tabisiniz
Soru: 14 Şubat 1964 doğumluyum. 20 Ocak 1988’de SSK’lı oldum. Haziran 1990’da Emekli Sandığı’na geçirildim. 1984-1985 yılları arasında askerliğimi yaptım. 1 yıl 6 ay olan askerlik borçlanmamı yatırdım. Ne zaman emekli olabilirim? Ali ALTINDERELİ Cevap: 25 yıl fiili hizmet süresi ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. 20 Temmuz 2011’e kadar çalışmanıza devam ederek fiili hizmet sürenizi 25 tam yıla tamamlamanız şartıyla 49 yaşınızı dolduracağınız 14 Şubat 2013’te emekli olabilirsiniz.
Emekli aylığı ile dul aylığı birlikte alınabilir
Soru: Babam işçi emeklisiydi. 12 Mart 2008’de vefat etti. Anneme dul maaşı, bana yetim aylığı bağlandı. Annem adına isteğe bağlı prim ödüyoruz. Nisan 2011’de emekli oluyor. Annem hem kendi emekli aylığını hem de babamdan dul aylığını alabilir mi? Yoksa birisi kesilir mi? Özgür KÖSE Cevap: Mevzuat tahmininizden de karışık. Ancak, sorunuzu Sosyal Güvenlik Kurumu’nda çalışan tüm arkadaşlar cevaplandırabilir. Belki yanlış bir anlama veya anlaşılma olmuştur. Anneniz emekli olduğunda hem kendi aylığını hem de babanızdan dolayı dul aylığını birlikte alabilir.
Başlangıç tarihi adınıza ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenen gündür
Soru: Ticaret lisesi mezunuyum. Lisedeyken staj yaptım. Staj sırasında 15-16 yaşlarındayken 1 Ekim 1989’da sigortalı oldum. SSK primi de kesildi. Şimdi sigortalı olarak çalışıyorum. Emekli olurken staj dönemindeki işe giriş tarihinin dikkate alınır mı? SSK hizmet dökümünde 2001’den itibaren prim ödemesi görünüyor. Staj dönemindeki primlerin dikkate alınmadığını, yalnız giriş tarihi dikkate alındığını biliyorum. Bu doğru mu? Tülay KODAN Cevap: Staj döneminde kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük-yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenmediğinden emeklilik açısından başlangıç sayılmaz. Staj döneminde, kısa vadeli sigorta kollarına (hastalık, iş kazası ve meslek hastalığı ve analık sigortaları) prim ödenerek stajyer, hastalık, iş kazası ve meslek hastalığı risklerine karşı sigortalanmış olur. Bu dönemde alınan sigorta sicil numarası ve kartının emekli olana kadar kullanılması, yanılgıya yol açıyor. Emeklilik açısından 2001’de adınıza ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenen gün dikkate alınacaktır.
5675 gün prim ödeyip 54 yaşı doldurmalısınız
Soru: Mart 1993’te işe başladım. 1965 doğumluyum. 4200 gün prim ödedim. Ne zaman emekli olabilirim? Vahap YAŞLI Cevap: 25 yıl sigorta, 5675 gün prim ve 54 yaş şartlarına tabisiniz. 1475 gün daha prim ödeyerek, ödemenizi 5675 güne tamamlamanız şartıyla, 54 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Emekli aylığınızda düşündüğünüz artış olmaz
Soru: 22 Ocak 1966 doğumluyum. 1 Mayıs 1980’de SSK’lı oldum. 8180 gün prim ödedim. Ne zaman emekli olabilirim? Ne kadar maaş alabilirim? Erdem ERGİN Cevap: 25 yıl sigorta, 5000 gün prim ve 45 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 22 Ocak 2011’de emekli olabilirsiniz. Emekli aylığını, tüm çalışma hayatı boyunca üstünden prim ödenen kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı belirliyor. Sadece prim gün sayınızda ne kadar aylık alacağınızı bilmemiz mümkün değil. Şayet asgari kazanç üstünden prim ödemişseniz 600 lira aylık alırsınız. Primi 9000 güne tamamlama emekli aylığını düşündüğünüz derecede artırmaz. Prim ödeme gün sayısı aylık bağlama oranını belirler. Aylık bağlama oranı da ortalama kazancın ne kadarının emekli aylığı olarak verileceğini belirler. Şayet primlerinizi, prime esas kazancın tavan tutarı veya tavana yakın tutarından ödemişseniz, prim gün sayınızı 9000 güne tamamlamanızda yarar var. Ancak, prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret) üstünden prim ödemişseniz primi 9000 güne tamamlama uğraşına gerek yok. Günü geldiğinde emekli olmanızda yarar var.
