İşyeri tedbir alana kadar çalısmama hakkı geliyor

İş güvenliğine özel yasa

Çalışma Bakanlığı, işyerlerindeki işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine bir dizi yenilik getirecek bir yasa tasarısı üzerinde çalışıyor. Bu amaçla hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı Taslağı, işçi ve işveren sendikalarının görüşüne sunuldu. Taslağın yasalaşması halinde, işçi sağlığı ve işyeri güvenliği Türkiye’de ilk kez özel bir kanunla düzenlenmiş olacak. Taslak, çalışanlara, işyerinde ciddi bir tehlikeyle karşılaşmaları halinde, çalışmama hakkı vermesiyle dikkat çekiyor.

Maliyeti yansıtılmayacak

Taslağa göre, işveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için, mesleki risklerin önlenmesi, eğitim verilmesi dahil gerekli her türlü tedbiri almak, tedbirlere uyulup uyulmadığını izlemek ve denetlemekle yükümlü olacak. İşyerinden personel görevlendirmek veya işyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet almak suretiyle bu konudaki yetkilerini devreden işverenin yükümlülükleri de devam edecek. İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyeti çalışanlara yansıtılamayacak.

Çalışmama hakkı var

Taslak bu haliyle yasalaşırsa, çalışanlar, ciddi ve yakın tehlikeyle karşılaştığında, işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep edebilecek. İşveren durumu derhal inceleyerek karar verecek. Karar, çalışana ve varsa iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilecek. İşverenin, çalışanın talebi yönünde karar vermesi halinde çalışan, gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbiri alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilecek.

Terk etmek mümkün

Çalışanlar, ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk edebilecek; bu nedenle hakları kısıtlanamayacak. Sözleşmeliler, gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda sözleşmelerini feshedebilecek. Çalışanların işe girişlerinde, iş değişikliğinde, (iş kazası, meslek hastalığı ve sağlık nedeniyle) işten uzaklaşmalarından sonra geri dönüşlerinde ve talep etmeleri halinde, işveren, sağlık muayenelerinin yapılmasını ve düzenli aralıklarla tekrarlanmasını sağlayacak.

Önce sağlık raporu

Taslak yasalaşırsa, yeni bir eleman, yapacağı işe uygun olduğunu belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamayacak. Sağlık raporları, işyerinde ya da bir sağlık biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınacak.

İşyeri hekimi şart

İşveren, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde (A), tehlikelide en az (B), az tehlikelide en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanıyla çalışacak. Bütün işyerleri, işyeri hekimi istihdam edecek. Bu hizmetler, ortak güvenlik ve sağlık birimlerinden de alınabilecek.

Mesleki bağımsızlık

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının mesleki bağımsızlığı korunacak, hak ve yetkileri kısıtlanamayacak. Bu kişiler, gerekli tedbir ve tavsiyeleri işverene yazılı olarak beyan edecek, bu hususların yerine getirilmemesi halinde, konuyu Çalışma Bakanlığı’na bildirmekle yükümlü olacak.

Tatbikat kapsam dışı

Getirilecek olan düzenlemeler, kamu ve özel sektöre ait bütün işyerlerinde geçerli olacak. Ancak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK), kolluk kuvvetlerinin, sivil savunma ve acil durum birimlerinin eğitim, operasyon, tatbikat gibi faaliyetleri; ev hizmetleri ve kendi namına çalışanlar kapsam dışı tutuluyor.

Kadınlara özel önem

İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yaptıracak. Risk değerlendirmesiyle, alınacak tedbirlere ve koruyucu ekipmanlara karar verilecek. Değerlendirmede, genç, yaşlı, engelli çalışanlar, kadınlar, hamileler ve emzirenler özel olarak dikkate alınacak.

Taşeron işçiye eğitim

İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlayacak. Eğitimler, ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenecek. Başka işyerlerinden gelen (taşeron) çalışanlar, karşı karşıya bulundukları risklerle ilgili eğitim aldıklarına dair belge olmaksızın işe başlatılmayacak. Eğitim süresi mesaiden sayılacak.

Çalışana da sorulacak

İşveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışanların görüşlerini alacak, onlara teklif getirme ve bu konulardaki görüşmelere katılma hakkı tanıyacak. Yeni teknolojilerin, iş ekipmanlarının ve çalışma ortamının güvenlik ve sağlığa etkisi konusunda, çalışanların görüşleri alınacak.

İş sağlığı temsilcisi

İşveren, sağlık ve güvenlik çalışmalarını izleme, tedbir isteme, tekliflerde bulunma gibi konular için bir veya daha fazla çalışanı ‘iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi’ olarak tanıyacak. Bu kişiler, tehlike kaynağının yok edilmesini isteme hakkına sahip olacak.

Türkiye’de durum vahim

Çalışma Bakanı Ömer Dinçer, “Tüm dünyadaki verilerle kıyaslandığı zaman, Türkiye’de iş kazaları ve özellikle ölümle neticelenen iş kazaları açısından oldukça vahim bir sonuç ortaya çıkıyor” dedi. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili tedbirlerin sıkılaştırılması gerektiğini kaydeden Dinçer, Hindistan ve Rusya’dan sonra, ölümle sonuçlanan iş kazasında Türkiye’nin üçüncü sırada olduğunu belirterek, “İngiltere’de yüzde 1, Almanya’da yüzde 2.5, Fransa’da yüzde 3.5 olan bu oran ülkemizde yüzde 9.5-10” dedi.