Japon ekonomisi eskisinden de iyi olacak, çünkü...

"Birkaç yıl önce Japonya Maliye Bakanlığı'ndan bir üst düzey yetkili, "Japon ekonomisinin ihtiyacı olan şey büyük bir deprem" gibi oldukça kışkırtıcı bir açıklama sarf ederek, yurtdışından gelen bir konuğunu adeta şok içinde bırakmıştı. Ne kadar acı ki; şimdi bu şaka yoluyla yapılan dilek gerçekleşti.

Bu yetkilinin söylemeye çalıştığı şey aslında şu: Ülke önce deflasyon batağına saplandı. 1990'lı yılların ortalarından beri fiyatlarda sürekli görülen düşüş eğilimi tersine çevrilemedi. Bahsi geçen yetkili bunu düşüş eğilimini sonlandırmanın yollarından birinin, ekonomiye yüklü miktarda para pompalamaktan geçtiğini savunuyordu.

Alışılmışın dışında düşünen ekonomistler, bu kaynağın tamamının ya da bir kısmının Japonya Merkez Bankası (Boj) tarafından karşılanmasıyla işlerin daha iyi olabileceğini savunuyordu.

İKİNCİ NEDEN PSİKOLOJİK

Bu sözlerle vurgulanmak istenen ikinci şey ise daha psikolojik bir duruma işaret ediyordu. Japonya'nın kendine olan güvenini kaybettiğini belirten yetkili, bu tip bir krizin halkın yeniden ulus için birlik olmasını sağlayacak motivasyonu vereceğini savunuyordu.

Paradoksal olarak doğal afetler neden oldukları acılara karşın, yeniden yapılanmaya gereksinim yarattığı için ekonomi için önemli bir katalizör etkisi yaratabiliyor.

Mesela, Başbakan Naoto Kan krizi kullanarak, uzun zamandır parlamentoda engellenen bütçe planının onaylanması için baskı yapabilir. Kan ayrıca şimdi ihtiyaç duyulacak inşa çalışmalarının finansmanı için ek bütçe teklifi getirebilir.

VERGİ ARTIRMAK İÇİN FIRSAT

"Hatta bir iyimser ekonomist, başbakanın bu durumdan faydalanarak şimdi sadece yüzde 5 olan ve kamu finansmanındaki büyük açığı gidermede büyük önem taşıyan tüketim vergisini artırmasını dahi öneriyor. "1995 yılında yaşanan deprem ile arasında fark olsa da ekonomistler gelecekte yaşanacakları tahmin etmek için o depremin yarattığı sonuçları mercek altına alıyor. Kobe depreminde 6 bin 500 kişi hayatını kaybetmiş ve toplam maddi kayıp da Japon ekonomisinin yaklaşık yüzde 2.5'ine denk gelecek miktarda 120 milyar dolar olmuştu. Takip eden altı ayda küresel borsalar da yükseliş yaşansa da Japon borsası yaklaşık yüzde 25 gerileme kaydetmişti "Ancak, borsanın kötü performansına rağmen o dönemde ekonomik faaliyetler daha güçlü bir seyir izlemişti. Şimdi de benzer bir süreç yaşanabilir. Büyüme performansı, depremden önceki tahminlerle uyumlu seyrediyordu. Bunda, kısmen acil önlem bütçesinin devreye alınmasının da etkisi bulunuyordu.

EKONOMİK DURUM 1995’TEN KÖTÜ

Yatırım danışmanlığı şirketi Daiwa Capital Markets'ın ekonomistlerinden Chris Scicluna 16 yıl önce yaşanan depremle bu felaket arasında büyük farklılıklar olduğunu belirterek, "Japonya'nın kamu finansman dengesi şu anda o zamana kıyasla çok daha kırılgan düzeyde" dedi. Japonya'da kamu borç stoğunun gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 200 ile 1990'lardakinin neredeyse iki katı düzeyinde bulunuyor.

Bu borç yükü göz önünde bulundurulduğunda, hükümetin ek harcama bütçesinin o dönemdeki 3 trilyon yenden (36 milyar dolar) daha az olması baskı yaşayacağı tahmin ediliyor.

Nomura bankası ekonomistleri ise Japon hükümetinin harcama paketinin, 1995 yılındakine yakın miktarda olacağını tahmin ediyor. Ancak aynı ekonomistler, bunun daha fazla borç alma ve mali yapı üzerindeki daha olumsuz etki yapma riski için de uyarıyor.

YEN DEĞER KAZANDI

"Ayrıca Kobe depreminden sonra yen dolar karşısında takip eden üç ay içinde yüzde 20 değer kazandı. Bu değer kazancında Japon yatırımcıların deniz aşırı ülkelerde yaptıkları yatırımları geri ülkeye geri getirmesi ve sigorta şirketlerinin zararları karşılamak için ülkeye döviz getirmesi etkili olmuştu.

Analistler, Maliye Bakanlığı'nın yenin değer kazanması konusunda hali hazırda var olan endişesi ve müdahale silahını elinde bulundurması nedeniyle, bu para biriminin önceki deprem sonrasında olduğu kadar değerlenmesini beklemiyor. Ülkenin yaşadığı büyük yıkım göz önünde bulundurulduğunda, yene müdahale diğer ülkeler tarafından da hoş görülebilir."