Giriş
Kanserden koruyan 10 öneri (1-7 Nisan Kanser Haftası)
Modern çağın korkutucu hastalığı kanser günümüzde hızla yaygınlaşıyor. Her ne kadar kanser tanısı konan kişi sayısı artsa da tedavideki gelişmelerle hayatta kalan kanserli insan sayısı da artıyor. Kanser tedavisinin en kolay ve başarılı yolu birtakım önlemlerle kanser gelişimini önlemek
Modern çağın korkutucu hastalığı kanser günümüzde hızla yaygınlaşıyor. Türkiye'de yılda yaklaşık 200 bin kişiye kanser tanısı konulurken önümüzdeki 20-30 yıl içerisinde her 2 kişiden birine kanser tanısı konulacağı tahmin ediliyor. Buna karşın teknoloji ve tıp alanında yaşanan hızlı gelişmelerle pek çoğunun gerek erken evrede yakalanabilmesi gerekse de en yeni yöntemlerle tedavi edilebilmesi hayatta kalma oranını da yükseltiyor.Prof. Dr. Aziz Yazar 1-7 Nisan Kanser Haftası kapsamında yaptığı açıklamada, kanserden korunmak için yaşam tarzımız haline getirmemiz gereken 10 öneride bulundu:
1-SİGARADAN KAÇININ
Sigara kansere yol açan en önemli maddelerden birisi. Yapılan bilimsel çalışmalar, akciğer kanserinin yüzde 90’ının sigaraya bağlı olarak geliştiğini ortaya koyuyor. Sigaranın yol açtığı başka kanserler de var; baş boyun kanserleri, yemek borusu kanseri, mesane kanseri vb. Sigaraya erken yaşta başlanması, günlük içilen sigara miktarı ve sigara içilen süre arttıkça risk de artıyor. Ayrıca sigaranın daha derin nefesle ciğerlere çekilmesi de kanser riskini artırıyor. Sigaraya bağlı kanserlere yakalanmamak için en doğrusu sigaraya başlamamak veya sigarayı bırakmak. Sigarayı bıraktıktan sonra risk zamanla giderek azalıyor ve 10-15 yılda risk sigara içmemiş kişilere yaklaşıyor.
MEVSİM SEBZE VE MEYVELERİNDEN TÜKETİN
Mevsiminde olmayan sebze ve meyvelerde daha fazla hormon takviyesi ve kimyasallar kullanılmakla birlikte mevsim sebze ve meyvelerinin besin değeri de daha yüksek oluyor. Örneğin mevsiminde üretilen domateste likopen daha fazla bulunuyor. Bu nedenle sebze ve meyveleri mevsiminde tüketmek önemli. Mevsiminde toplanıp dondurulmuş sebze ve meyvelerin besin değeri iyi olarak kabul ediliyor.
MANGAL YAPARKEN DİKKAT EDİN
Et ağırlıklı bir beslenme kalp hastalıkları açısından olduğu kadar kanser hastalıklarından korunmak açısından da önemli. Özellikle kırmızı etin haftada 3-4 porsiyonu geçmemesi gerekiyor. Etleri pişirmek için de mangal uygun bir pişirme yöntemi değil. Mangalda pişirme sırasında ortaya çıkan polisiklik aromatik hidrokarbonlar kanser riskini artırıyor. Pişirme yöntemi olarak yine de mangal tercih edilecekse etlerin yakılmaması şart.
YÜRÜYÜŞ YAPIN
Düzenli egzersiz kilonun korunmasına ve kolesterolün düşmesine yardımcı oluyor, kalp krizi riskini azaltıyor ve şekerin yükselmesini önleyebiliyor. Kilonun korunması ile obezitenin yol açtığı kanser riski azalabiliyor. Yapılan araştırmalar egzersiz yapmanın kilodan bağımsız olarak da kanserden koruduğunu gösteriyor. Bu nedenle haftanın 2-3 günü günde 1saat ya da haftanın 5 günü günde yarım saat egzersiz yapmak son derece faydalı. Egzersiz hoşunuza giden bir aktivite (yüzme, bisiklet, tenis vb) de olabilir.
ALKOLDEN UZAK DURUN
Bilimsel çalışmalar alkol tüketiminin özellikle baş boyun kanserlerini, yemek borusu kanserini, pankreas kanserini, meme kanseri ve siroz oluşturarak karaciğer kanseri riskini artırdığını ortaya koyuyor. Alkol alım süresi ve günlük tüketilen alkol miktarı arttıkça kanser riski artıyor.
ENFEKSİYONLARDAN KORUNUN
Bazı enfeksiyonların kanseri tetiklediği ve kanser gelişimine neden olduğu bilimsel araştırmalarla ortaya konuluyor. Hepatit B ve C de karaciğer kanserine yol açıyor. Helicobacter pylori bakterisi mide kanserine yol açabiliyor. Bu bakteri antibiyotikle tedavi edilebiliyor. İnsan papilloma virüsü rahim ağzı kanseri, anal kanal kanseri ve baş boyun kanserine yol açabiliyor. Bu virüs için geliştirilen bir aşı ile büyük oranda korunma sağlanabiliyor. Bunların yanında bazı virüslerin (herpes grubu) deri kanserine yol açabiliyor. HIV virüsü AIDS hastalığına yol açarak lösemi ve lenfoma riskini artırırken, kansere yol açan enfeksiyonların çoğunun ya önlenebilir enfeksiyonlar ya da tedavi edilebilir enfeksiyonlar olduklarını bilmek gerekiyor.
İŞLENMİŞ ÜRÜNLERDEN KAÇININ
Gıdaların mümkün olduğunca taze tüketilmesi önemli. Dayanıklılığını artırmak amaçlı gıdalar bir takım işlemleri tabi tutuluyor. Sebze, meyve ve et ürünlerine böcek ve mantardan koruyucu olarak konulan pestisitler kanser riskini artırabiliyor. İşlenmiş balık ürünlerindeki polikloronil bifenil ve diğer gıda ürünlerinde kullanılan sodyum benzoat kanser riskini artırabiliyor. İşlenmiş et ürünleri (sosis, salam, sucuk, jambon) ile ilgili olarak zararlı olabilecekleri konusunda uyarılar sıkça yapılıyor.
KİMYASAL ÜRÜNLERDEN UZAK DURUN
Sanayileşme arttıkça kimyasallara maruziyet artıyor. Eskiden Anadolu’da evlerde kullanılan beyaz toprağın içerisinde bulunan asbest, şehirlerde de sanayi ve binalarda ses ve ısı yalıtımında kullanılmakta, bu maddeye maruziyet kanser riskini artırıyor. Kömür, odun ve akaryakıt ürünlerinden çıkan ürünler (özellikle dioksinler) kansere yol açıyor. Araç egzozlarına daha fazla maruz kalanlarda (örneğin işlek yolların bitişiğinde oturanlarda) daha fazla kanser gelişebiliyor. Ağır metaller (civa, kurşun, arsenik), alüminyum pişirme kağıtları ve bazı oyuncaklardaki fitalatlar da kanserojen etki oluşturabiliyorlar.
ULTRAVİYOLE VE RADYASYONDAN KORUNUN
Ultraviyole ışınlarına maruziyet cilt kanserleri riskini artırıyor. Özellikle de güneşin dik olduğu saatlerde güneşin altında kalmak ve kozmetik amaçlı ultraviyole (örneğin solaryum) ışınlarına uzun süre maruz kalmak tehlikeli. Mümkün olduğunca güneşin dik olduğu saatlerde korunmak için uzun kollu giysiler, şemsiye ve koruyucu kremler kullanın. Radyasyona maruziyet bazen tedavi amaçlı veya bulunulan ortamdan dolayı (yerden yayılan radon gazı) oluşabiliyor. Tedavi amaçlı uygulanan radyasyon bölgesi risk altındadır. Örneğin tiroid bölgesi veya meme bölgesini içine alan radyoterapilerde bu organların kanser açısından yakın takip edilmeleri gerekiyor.
İDEAL KİLODA OLUN
İdeal kiloda olmak kardiyovasküler hastalıklar kadar kanserden korunmak için de gerekli. Fazla kilolu olmakla meme, yumurtalık, rahim, pankreas ve kalın bağırsak kanseri riskleri artabiliyor. Fazla kilolu olmamak için sebze, tahıl ve baklagillerden zengin bir beslenme alışkanlığı edinmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak gerekli.