Giriş
Soru: 2004 yılında kooperatife girdim. 2008’de kuralar çekildi. 2009’da daireler teslim edildi. Şimdi dairemi satmak üzereyim. Kooperatife giriş tarihim üstünden 5 yıldan fazla süre geçtiği için, Gelir Vergisi ödememem gerekiyor. Vergi ödeme gibi bir durum söz konusu mu? Ata ERARSLAN Cevap: İktisap tarihinden itibaren 5 yıl (1 Ocak 2007’den önce iktisap edilenlerde 4 yıl) elde tutulduktan sonra elden çıkarılan dairelerin satışından elde edilen kazancın tutarı ne olursa olsun Gelir Vergisi’ne tabi değil. 5 yıl (1 Ocak 2007’den önce iktisap edilenlerde 4 yıl) içinde elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, değer artış kazancı olarak Gelir Vergisi’ne tabidir. Kooperatif yoluyla edinilen dairelerde iktisap tarihi, dairenin kooperatifçe üyeye tahsis edildiği tarihtir. İnşaatı bitmiş kooperatiflerde tahsis tarihi olarak, kuranın çekilerek anahtarının üyeye teslim edildiği tarihin dikkate alınması gerekir. İktisap tarihi olarak kuraların çekildiği 2008 alınsa da, dairelerin fiilen teslim edildiği 2009 alınsa da teslim edildiğine göre iktisap tarihi üstünden 5 yıl geçmediği için dairenizi satmanız halinde elde edeceğiniz kazanç değer artış kazancı olarak Gelir Vergisi’ne tabidir. Değer artış kazancı, satış bedeli ile dairenin maiyet bedeli arasındaki farktır. Dairenin maliyet bedelini hesaplamak özellik arz ediyor. Maliyet bedelini bulunurken, kooperatife ödenen aidatlar, satışın yapıldığı ay hariç, kooperatife girilen ay dahil, TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından açıklanan aylık TEFE (1 Ocak 2006’dan itibaren ÜFE) artış oranında artırılır. Daire satış kazancının hesaplanmasında artırılmış maliyet bedeli, satış bedelinden düşülerek gayri safi satış kazancı bulunur. Gayri safi satış kazancından da satış dolayısıyla ödediğiniz vergi ve harçları ve varsa diğer satış masraflarınızı (komisyon gibi) düşerek safi kazancınızı bulacaksınız. Şayet safi kazancınız 2010 yılı için belirlenen istisna tutarı olan 7700 liradan az ise kazanç beyan etmeyecek, vergi ödemeyeceksiniz. Şayet safi kazanç tutarınız 7700 liradan fazla ise safi kazançtan 7700 lira istisna tutarını indirdikten sonra kalan kazanç tutarınızı 1- 25 Mart 2011 arasında vergi dairesine beyan edecek ve hesaplanan vergiyi Mart ve Temmuz 2010’da 2 eşit taksitte ödeyeceksiniz.
Eşiniz doğum borçlanması yaparak hemen emekli olabilir
Soru: Eşim 1 Kasım 1959 doğumlu. Sigorta başlangıcı 1972, ayrılışı 22 Kasım 1978’dir. İlk doğumunu 17 Eylül 1979’da, ikinci doğumunu 28 Ocak 1985’te yaptı. Tekrar sigortaya başlangıcı 1999 ve ayrılışı Ekim 2008’dir. Toplam 2440 günü var. Nasıl emekli olabilir? Talat ONAY Cevap: Eşiniz gibi 8 Eylül 1999 itibarıyla 18 yıl ve daha fazla süre sigortalı olanlar, eski yasa şartlarına tabi olarak emekli olabiliyor. Eşiniz eski yasaya göre, yaş haddinden emekli olmak için, 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 50 yaş şartlarına tabi. Eşinizin iki doğum için de borçlanma yapma hakkı var. İki doğum için 1160 gün borçlanma yaparak, prim ödemesini 3600 güne tamamlayarak emekli olabilir.
Üst sınırdan prim ödediğiniz sürece emekli olmamanız avantajlı
Soru: 8 Eylül 1960 doğumluyum. 1 Aralık 1981’den beri SSK’lıyım. 7050 gün prim ödedim. Emekliye ayrılmadım, sigortam devam ediyor. Şu anki brüt maaşım 4460 lira. Emeklilik maaşımın yüksekliği açısından şu anda emekliye ayrılmam mı daha avantajlı, yoksa prim ödemeye devam mı etmeliyim? Ali ÖZBAY Cevap: Sorunuzdan prime esas kazancın üst sınırına (4 bin 738 lira 50 kuruş) yakın kazanç tutarı üstünden prim ödediğiniz anlaşılıyor. Prime esas kazancın üst sınırı üstünden ne kadar fazla prim öderseniz, emekli aylığı hesabına esas ortalama aylık kazanç tutarınız o derece yükselir. Aynı zamanda aylık bağlama oranınız da artacağından, emekli aylığınızın tutarı da artar. Tavandan prim ödemeye devam ettiğiniz sürece, emekli olmamanız avantajlı.
Prim borcu haczinde aylığınızın üçte birinden fazla, dörtte birinden az kesinti yapılamaz
Soru: 1990 yılında emekli oldum. 2005’te kendime ait işyeri açtım. 1999’a kadar tarafıma hiçbir bildiri gelmedi. 2009 yılında ise 3700 lira borç çıkarıldı. Bu borca karşılık emekli aylığımdan her ay düzenli olarak 100 lira kesinti yapılıyordu. Fakat mayıs ayı aylığımdan kesilen tutar 260 lira oldu. Üzerimde tapulu hiç bir şey bulunmuyor. Sadece emekli maaşı ile geçiniyorum. Benden fazla kesilen 160 liraya itiraz etmek istiyorum. Bunun için ne yapmam lazım? Necip ÖZTÜRK/Aydın Cevap: Emekli aylığını kestirmeden çalışmalarına devam edenler, her ay sosyal güvenlik destek primi ödemek zorundalar. 2005’te kendinize ait işyeri açtığınızı ve sosyal güvenlik destek primi ödemeden çalıştığınızı tespit ederek, ödenmeyen destek primleri için emekli aylığınıza haciz koymuşlar. Emekli aylığı nafaka ve prim borcu için haczedilebilir. Diğer borçlar için haczedilemez. Destek primi borcunuz için emekli aylığınızın üçte birinden fazla, dörtte birinden az kesinti yapılamaz. Halen faaliyetinize devam ediyorsanız aylığınızdan prim borcu için haciz konarak kesinti yapılmasının yanında, emekli aylığınızın yüzde 14’ü kadar da sosyal güvenlik destek primi kesilmesi gerekiyor. Belirttiğimiz oran ve tutarlara göre, aylığınızdan ne kadar kesinti yapılacağını hesaplayabilirsiniz. Her iki kesintinin toplamı 260 lirayı tutabileceği kanısındayız.
Vergi indirim hakkı alıp emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Mayıs 1968 doğumluyum. 1987’den beri SSK’lıyım. Şu anda isteğe bağlı prim ödüyorum. Yüzde 50 engelli raporum var. Nasıl emekli olabilirim? Numan KARACA Cevap: İsteğe bağlı sigortadan çıkıp sigortalı bir işe girerek vergi indirim hakkı almanız halinde, 6 Ağustos 2003 itibarıyla 12 yıldan fazla süredir sigortalı olan engellilere tanınan haktan yararlanarak 25 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartlarına tabi olursunuz. 3600 gün prim ödemeniz varsa, istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz.
Prim yeterli 47 yaşında emekli olabilirsiniz
Soru: 10 Eylül 1990’da SSK’lı oldum. 5650 gün prim ödedim. Çalışma yılımı doldurmama 3 ay 3 gün gibi bir zaman var. Çalışma yılımı doldurmamdan sonra, prim günüm emekliliği hak etmeme yeterli olur mu? Elif AYVAT Cevap: 20 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 47 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de 47 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Hizmet tespit davası açmanız gerek
Soru: 10 yıldır bir kooperatifte çalışıyorum. 2001’de işe girdim. Ancak sigortamı Aralık 2004’te yaptılar. 4 yıllık sigortamı yediler. Ne yapmam gerekir? Ayfer UZUN Cevap: Hizmet tespit davası açarak, 2001 ile 2004 yılları arasındaki çalışmalarınızı mahkemede belge ve şahitlerle kanıtlarsanız, 4 yıllık çalışma sürenizi sigorta süresi olarak kazanabilirsiniz.
