Bir gök cisminin gezegen olup olmadığı konusunu irdelemek isteyen bilim insanları bu konuda derinlemesine açıklamalar yaptı.

Güneş sisteminin en uzak noktasında bulunan, buzlu ve küçük gök cismi Plüton’nun yıllardır süren, 'Gezegen mi değil mi?' tartışmasını gök bilimciler, astronomlar ve uzay araştırmacıları tekrar masaya yatırmaya karar verdi. Yaklaşık yetmiş yıldır gezegen olduğuna inanılan Plüton, daha sonra Uluslararası Astronomi Birliği’nden 2006 yılında (IAU) getirilen yeni tanımlamalarla daha büyük ve baskıcı olması gerektiği kararı çıkmıştı.

GEZENGENLİK STATÜSÜ YENİDEN DEĞERLENDİRİLDİ

Amerika, John Hopkins Üniversitesi’nde, Gök bilimci Kirby Runyon, Houston’da gerçekleşen Gök Cisimleri Bilimler Konferansı’nda açıklamalarda bulundu. Konferansın gerçekleştiği salonda sunum gerçekleştiren Runyon, Plüton’un gezegenlik statüsünü yeniden değerlendirdi. Gezegenler için yeni bir tanımlama getirmek isteyen Runyon, Plüton dahil 102 gök cisminin gezegen sınıfına girebilmesi için farklı bir bakış açısı geliştirdi.

GEZEGEN STATÜSÜNÜ KAYBETMİŞTİ

2006 yılındaki IAU’da çıkan kararla bilim insanları gezegenlerin ayırt edici özelliklerinin yerçekimi güçlerinin olduğuna karar vermiş ve sekiz gezegenin güneş sisteminde bu şekilde belirleyici olduklarının altı çizilmişti. Bu konferansta ise Plüton gezegen statüsünü kaybetmişti.

Dev Jüpiter’den küçük Merkür’e, gezegen tanımı dahilindeki gök cisimlerinin her biri kendi etrafındaki gök cisimlerini yer çekimsel güçleriyle etkisi ve kontrolü altına alırken, aynı zamanda güneşin etrafında belli bir yörüngeyle de dönmesi gerekiyor.

'CÜCE GEZEGEN'

Plüton ise Güneş sisteminde etkisi altına alabildiği bölgeyi başka gök cisimleriyle paylaşıyor ve bu nedenle gezegen sınıfında değil “cüce gezegen” olarak bilinen gezegen yapısını andıran fakat etrafındaki komşularının çekiminden kaçamayan gök cismi unvanını alıyor.

Runyon’a göre ise, kendi tanımı jeofiziksel sınıflandırmayla gezegenlerin, etrafındaki cisimleri çekebilecek kadar büyük, fakat nükleer füzyon yaşayıp yıldıza dönüşemeyecek kadar küçük olması gerektiğini belirtti. Genel olarak ilgi gören bu tanımla birlikte, gezegen sınıflandırmasının yanı sıra, Europa ve Titan gibi ay gezegenleri ya da Dünya ve Mars gibi kaya gezegenleri gibi yeni alt kategoriler de oluşabilir.

Plüton gibi gezegen olma tartışması yaşayan gök cisimlerinin tarihi aslında çok daha öncelere dayanıyor. 17’nci yüzyıla kadar Ay’ın da bir gezegen olduğuna inanan bilim insanları, Kopernik’in Dünya etrafında yörüngelerin var olduğunu belirtmesiyle yanlışlanmıştı. Daha sonrasında Galile Jüpiter’in dört büyük ayını gezegen olarak işaretlemiş fakat onların da uydu olduğu belirtilmişti.