Primi eksik olan sigortalı nasıl emekli olur?

Yıllardır çalıştığı halde yaşa takılanların yanında, sosyal güvenlik reformu nedeniyle primi emekliliğe yetmeyen milyonlarca sigortalı var. Emeklilik için gün sayısı yetmeyenlerin gözü Meclis’ten gelecek haberlerde. Ancak yasanın çıkmasını beklemeden de bu eksiği gidermek mümkün. Prim günleri eksik olanların nasıl emekli olabileceğini ve neler yapmaları gerektiğini sizler için araştırdık.

ASKERLİK BORÇLANMASI

Askerden önce sigortanız yoksa, bu günleri borçlanarak sigorta başlangıcını öne çekbilirsiniz. Borçlanmayla özellikle sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 öncesine çekilirse büyük avantaj sağlar. Kademeli sistemin geçerli olduğunu da düşündüğümüzde, sigortayı 1 gün öne çekmek 1 yıl erken emekli olmanızı sağlar. 540 (18 ay) askerlik borçlanmasının maliyeti bugün için en az 10 bin 238 TL. Yani günlük 18.96 TL.

ENGELLİ ÇOCUĞA BAKAN

Engelli çocuğu olan kadınlar: 1 Ekim 2008’den sonra prim ödeme gün sayılarının dörtte biri (yüzde 25’i) prim ödeme gün sayısına ekleniyor ve bu süreler emeklilik yaş hadlerinden indiriliyor. Örneğin; sigortalı 1 Ekim 2008’den sonra 3000 gün prim ödesin. Bu prime 750 gün daha eklenecek. Ayrıca 2 yıl 8 günlük süre de emeklilik yaşından düşülecek.

DOĞUM BORÇLANMASI

■ Doğum borçlanması da yıllarca çalışmak yerine yaş şartını tamamlayanlar için erken emekli olmayı sağlıyor. Doğum borçlanması yapılabilmesi için çocuğun sigorta başlangıç tarihinden sonra doğmuş olması gerekiyor. Sigorta başlangıcı çıraklık ya da stajyerlik kapsamında olan kadın sigortalıların staj ya da çıraklık sigortası giriş tarihinden sonra doğan çocukları için de doğum borçlanması yapma hakları var.

■ Normalde staj süresi sigortalılığı emeklilik için başlangıç kabul edilmiyor. Ancak, SGK’nın 2010/106 sayılı genelgesine göre mesleki stajı veya çıraklık sigortası başlangıcından sonra doğum yapanlar isterlerse doğum borçlanması yapıp emekliliklerini 4 yıl öne alabilir. Doğum borçlanması için bugün 1 çocuk için en az 13 bin 651 lira, 2 çocuk için 27 bin 302 lira, 3 çocuk için 40 bin 953 lira ödemek gerkiyor.

YAŞ HADDİ

‘Kısmi emeklilik’ de denilen yaş haddinden emeklilik, yaşları yüksek ama primleri normal emeklilik için yeterli olmayanları kapsıyor. Kısmi emeklilikte maaş biraz daha düşük oluyor. Yaştan emeklilik için 3600 günden, 4500 günden ve 5400 günden emekli olunabilir. Eğer Mayıs 2008’den önce sigorta başlangıcınız varsa SGK’ya başvuru ne yaştan ne zaman emekli olacağınızı öğrenin.

ERKEN YAŞLANMA

Erken yaşlandığı tespit edilen sigortalılar yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığı alabiliyor. Yani bu kişiler; 55 yaşını doldurunca, 5400 gün primi de varsa emekli olabilirler.

YIPRANMA PAYI

Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar yıpranma payı (fiili hizmet süresi) ile erken emekli olabiliyor. Madenlerde, alüminyum fabrikalarında, yeraltı işlerinde, su altında, Emniyet’te, MİT’te, Türk Silahlı Kuvvetleri’nde, itfaiye işlerinde çalışanlara her yıl 60-180 gün yıpranma hakkı kazanıyor. Bu süreler prime ekleniyor ayrıca emeklilik yaşından düşüyor. Sağlıkçılara ve öğretmenlere de yıpranma payı verilmesi gündemde.