'Sakin olmalıyız'

Dolar yükseliyor. Yükseldikçe de her kafadan başka bir ses çıkıyor. “Dolarını sat, ekonomiye destek ol” kampanyaları, “Aman bize ne el alemin dolarından” diyenler...

★
Peki doğrusu ne? Ne yapmak lazım? Bu soruları dün Türkiye’nin en güvenilen iktisatçılarından Mahfi Eğilmez Hoca’ya sordum.

★
Mahfi Hoca’yla sohbete sosyal medyadaki “Dolarlarınızı satın” çağrısıyla başladık. “Çok büyük miktarlarda dolar satışı gerçekleşirse etkili olur. Ama 200-300 bin dolar bozdurmanın bir tesiri olmaz. Fakat bu tür kampanyaların şöyle bir mahsuru var: İnsanları durduk yere panikleterek beklenenin tersine bir etki yapabilir. Doların niye yükseldiğini anlamadan bu tür panik adımlar atmamak gerek.”

★
Madem yeri geldi, sordum: Dolara ne oldu? Neden yükseliyor? “Büyük ölçüde dışarı kaynaklı. Dolar Trump nedeniyle değer kazanıyor. Beklenti şuydu: Trump gelecek her şey kötüye gidecek. Fakat öyle olmadı. Trump Amerika’da genişlemeci politika izleyeceğini açıkladı. ‘Para harcayacağım, yatırım yapacağım’ dedi. Bu ne demek? Enflasyon yükselecek. Bu ne demek? Amerikan Merkez Bankası (FED) faiz artıracak demek. Amerika’da faiz artarsa yatırımcılar Türkiye gibi ülkelerde risk alacağına, gider Amerika gibi daha güvenli ülkelere paralarını yönlendirirler. Bu eğilim de dolara değer kazandırıyor, bizim gibi ülkelerin paralarına da değer kaybettiriyor. Esasen olan bu.”

★
Dolar tamamen dış etkenlerden dolayı mı değer kazanıyor? Yoksa iç etkenler de var mı? “Büyük ölçüde yukarıda anlattığım dış etkenlerden ama doların bu yükselişinde bizim de payımız yok değil. Şöyle ki; doların diğer para birimlerine göre değerini ölçen dolar endeksine göre; yüzde 5 değer kazanmış görünüyor. Bir tek TL’ye göre yüzde 10 değer kazanmış. Bu demek ki, biz ne yaparsak yapalım dolar yüzde 5 değer kazanacaktı. Ama geri kalan yüzde 5 bizdeki iç etkenlerden kaynaklanıyor. Dış politika, siyasi olaylar gibi yatırımcının gözündeki riskleri yükselten konular...”

★
Son soru: Doların ateşini düşürmek için bundan sonra ne yapmalı? “Dış etmenlere karşı yapacak çok bir şey yok. Bu bize özgü bir şey değil. Bizim gibi olan tüm ülkeler bunu yaşıyor. Bizim tedbir almamız gereken husus içerdeki dinamikler. Özellikle bu dönem sert demeçlerle siyaseti tırmandırmamak gerek. Yabancı yatırımcıyı kaçıracak hamleler atmamak önemli. Sakin olmalıyız. Vatandaş için de öyle. ‘Dolar sat’ kampanyaları yapacağımıza biraz sakin dursak, en kötü senaryoda paramız herkesinki kadar değer kaybederdi. En azından bunu akılda tutmak gerek.”