Şevket Çoruh: Kentsel değil sanatsal dönüşüm

RÖPORTAJ: TİMUR SOYKAN

FOTOĞRAFLAR: BAHADIRHAN KOÇ


AĞLAYAN YÜZE KULAK

Türkiye’nin kültür-sanat tarihi yakılan, yıkılan, ilgisizlikten çürüyen, alışveriş merkezine dönüşen tarihi tiyatro, sinemalarla doludur. Devletin ilgisizliğine inat bazı sanatçılar varını yoğunu ortaya koyup tırnaklarıyla kazarak sanat yuvaları kurmuş, yaşatmıştır. Şevket Çoruh bu sanatçıların son temsilcilerinden. O ve arkadaşları, Kadıköy’de eski bir tiyatro binasını yok olmak üzereyken satın aldı ve ‘Baba Sahne’ye dönüştürdüler. Şimdi İstanbul Kadıköy’deki Bahariye Caddesi’nin paralelinde Sakızgülü Sokak No: 31/37 adresinde tiyatronun simgesi ağlayan ve gülen yüz maskeleri var. Gülen yüz, ağlayan yüze ‘kulak’ yapıyor. Çizen Savaş Dinçel.


USTALARA SAYGI

‘Baba Sahne’ eski zamanları hatırlatan bir gişeyle izleyiciyi karşılıyor. Tiyatroya inen basamaklarla ‘Baba Sahne’nin ustalara saygı duruşu başlıyor. Duvar, tiyatronun emektarlarının fotoğraflarıyla kaplı. Bir duvarda Aziz Nesin, karşıdaki sütunda Şevket Çoruh’un ustası tiyatrocu, karikatürist Savaş Dinçel’in çizimleri.

TABELADAKİ SİTEM

Balkonun girişindeki tabelada ise şu yazılı: “Bu tiyatro hiçbir kurum, kuruluştan yardım almadan, eş, dost, hısım, akraba ve bazı meslektaşların desteğiyle yapılmıştır.” Localar isimlerini eski tiyatrolardan alıyor: “Gedikpaşa Tiyatrosu, Şan Tiyatrosu, Kenter Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Küçük Sahne, Ses Tiyatrosu.” Ve sahne ile salon... Perdesi, 250 kırmızı koltuğu, balkon ve localardaki işlemeleri, akustiği, ışığıyla eski tiyatroların güzelliğini yaşatıyor. Şevket Çoruh inşaatında çalıştığı tiyatroyu bize gezdirirken duvarlardaki çerçevelerin yerini değiştirip bakıyor, fotoğraf çekiminde koltukların çizilmesinden endişeleniyor.

■ Tiyatro aşkınız nasıl başladı? Çocukluğum Üsküdar ve Kadıköy’de geçti. Annem ve babam iyi tiyatro izleyicisiydi. Çocukken oyunlar izledim, oyunculardan etkilendim. 1992’de Müjdat Gezen Sanat Merkezi’ne gittim.

■ Sanat açısından İstanbul o günden bugüne çok değişti değil mi? Üsküdar’da açık hava sinemaları dahil çok sayıda sinema vardı. Teker teker yok oldular. Sonra tiyatrolar kapandı. Büyük gazinolar, büyük bahçelerin içinde oynanan oyunlar vardı. Muammer Karaca Tiyatrosu, Şan Tiyatrosu artık yok. AKM neden kapalı? Çünkü önceliğimiz; rezidanslar toplu konutlar... Bizim ‘Baba Sahne’yi kurmaktaki amacımız da işte buydu. Tiyatroyu yaşatmak.

■ Bu binanın da bir yok oluş öyküsü var. Anlatır mısınız? Müteahhit Mustafa Kemal Ekşioğlu bu binayı 1967’de oyuncu Yıldırım Önal için yapmış. ‘Özel Kadıköy Tiyatrosu’ olarak açılmış, tapusunda ‘Tiyatro’ yazan tek bina. 1980’lerin ortasında sinemaya dönüştürülmüş, sahne bozulmuş. Seks filmleri furyasında bir çok ergen buraya gelmiştir. Yıllar içinde harabeye dönşmüş.

■ Siz burayı nasıl buldunuz? Uzun zamandır tiyatro için mekan arıyorduk. Bir çok yere baktık. Bazılarına paramız yetmedi. 2015 Mart’ında burayı bulduk. Kafamda çocukluğumda gittiğim tiyatroların kokusunu hissedeceğimiz bir tiyatro yapmak vardı. Burayı fabrika ayarlarına döndürdük. Biz kentsel dönüşüm için değil sanatsal bölüşüm için bunu yaptık.

■ İnşaat aşaması nasıldı? Burada hepimiz çalıştık. Moloz da taşıdık, kum da kablo da... Demircilere, marangozlara yardım ettik. Hafta sonları Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nden öğrenciler gelip yardım ettiler.

■ Size “Bu işlerle niye uğraşıyorsun?” diyenler olmuştur. Ses Tiyatrosu’nu bunca yıl ayakta tutan, orayı satın alan bir oyuncu: Ferhan Şensoy. Yıldız Kenter özveriyle yıllarca bir tiyatroyu var etti, yüzlerce öğrenci yetiştirdi. Hocam Müjdat Gezen eski bir köşkü aldı, okul yaptı. Benim gibi yüzlerce oyuncu yetiştirdi. Hepsinin ellerinden teker teker öpüyorum. Çok çok zor işlermiş. Ben bu sahneyle ustalarıma selam çakıyorum.

■ Peki bu ülkenin kurumları, Kültür Bakanlığı... Artık şikayet etmemize gerek yok. Bu ülke tarihinde mesleğimize bakış açısı belli. Muammer Karaca Tiyatrosu’na da AKM’ye de talibiz. Bize versinler çiçek gibi yaparız.

Baba destek

Baba Sahne’ye ‘babalar’dan destek geldi. Genco Erkal, Müjdat Gezen, Ferhan Şensoy ve Demet Akbağ’ın aralarında bulunduğu pek çok isim sahne alacak. Gişe, ‘Baba Sahne’ye kalacak. Bu arada oyunlar da başladı. Biletler satıldı. ‘Baba Konserler’ de yakında başlayacak.

Para değil emek

Şevket Çoruh, bütün birikimini, klasik arabalarını satarak Baba Sahne için harcadı. 17 milyon lira harcadığı, 2 milyon lira kredi çektiği haberleri çıktı. Bunu sorunca öfkesini gizleyemedi. “Çok üzüldüğüm bir durum var ustacığım. Bunu ne olur yaz. Rezidans, toplu konut, müteahhit haberi yapmaktan medya emlakçıya döndü. Kimse sanat mekanını sormuyor. O kadar paramız olsa Muammer Karaca Tiyatrosu’nu alır, yenilerdik. Ama görünce o kadar para harcadığımızı sanıyorlar ama verdiğimiz emektir.“