Giriş
Soru: 15 Ocak 1965 doğumluyum. SSK giriş tarihim 10 Kasım 1980 olmasına rağmen, sistemde 1 Ağustos 1998 görünüyor. SSK’dan gelen giriş kağıdım elimde. Başlangıç tarihimi nasıl düzeltebilirim? Emekliliğimi hangi yasaya göre değerlendirmeliyim? 2535 gün prim ödemem görünüyor. 1988’de doğum yaptım. Doğum borçlanmasından faydalanabilir miyim? Gülizar KİLLİK Cevap: Çıraklık ve stajyerlik sigortasında uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmediğinden, 1980 stajyer veya çıraklık sigortası ise başlangıç sayılmaz. Çünkü emeklilik açısından başlangıç tarihi, ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenen gündür. 1980’deki başlangıcınız çıraklık veya stajyerlik sigortası değilse, işveren girişinizi yapmış, çalışma günlerinizi ya kuruma bildirmemiş ya da bildirmesine rağmen kurumda bir hatadan dolayı günleriniz dosyanıza işlenmemiş. Bu hususu işverenden ve kurumdan araştırmanızda yarar var. Çünkü 1980’den gün kazanmanız halinde hem doğum borçlanması yaparsınız, hem de emekli olmak için eski yasa hükümlerine tabi olursunuz. Yani 20 yıl sigortalılık süresi, 5000 gün prim ödeme şartlarını yerine getirdiğinizde emekli olabilirsiniz. 1 Ağustos 1998 tarihli başlangıcınıza göre de emekli olmak için, 20 yıl sigortalılık süresi, 5975 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabisiniz. 3440 gün daha prim ödeyerek, 2535 gün olan prim ödemenizi 5975 güne tamamlamanız şartıyla, 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca, 1065 gün daha prim ödeyerek 2535 gün olan prim ödemenizi 3600 güne tamamlamanız şartıyla, 58 yaşınızı dolduracağınız 15 Ocak 2023’te yaş haddinden emekli olabilirsiniz. 1998 başlangıcınıza göre, doğum borçlanması yapamazsınız çünkü yasada açık hüküm olmamasına rağmen Sosya Güvenlik Kurumu (SGK) tescil tarihinden önceki doğumlar için borçlanmaya izin vermiyor.
49 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 9 Eylül 1964 doğumluyum. 8 Haziran 1987’de Bağ-Kur’lu oldum. Ödemelerime devam ediyorum. Kasım 1984 ve Mayıs 1986 arasında 18 ay askerlik yaptım. Askerliğimi ödediğim takdirde ne zaman emekli olabilirim? M. Rıfkı KAYA Cevap: Askerlik borçlanması, 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla prim ödeme gün sayınızı 18 ay artırarak emekli olmak için 25 tam yıl prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. Yıl sonuna kadar ara vermeden prim ödeyerek, prim ödemenizi 25 tam yıla tamamlamanız şartıyla, 49 yaşınızı dolduracağınız 9 Eylül 2013’te emekli olabilirsiniz.
Emekliyseniz alamadığınız ikramiye için dava açın
Soru: 1975-1986 yılları arası Emekli Sandığı’na prim ödedim. Kendi isteğimle istifa ederek ayrıldım. Yeni yasaya göre, Emekli Sandığı’ndan ikramiye talep hakkım var mı? Aykut KANDAK Cevap: İstifa ederek memuriyetten ayrılanlara, emekli ikramiyesi ödenmesine ilişkin bir kanun çıkmadı. Ancak emekli ikramiyenizi alamadan emekli olmuşsanız, Emekli Sandığı’ndan emekli ikramiyesi talebinde bulunup, ret yazısı geldiğinde de idare mahkemesine dava açarak, emekli ikramiyenizi yargı yoluyla almaya çalışabilirsiniz. Çünkü, çalıştığı son kurum Emekli Sandığı’na tabi olmadığından, emekli olurken memuriyet süreleri için emekli ikramiyesi alamayanlar için, 5 Haziran 2010’a kadar çıkartılması gereken yasa çıkmadı. Şu anda yasal boşluk var. Mecliste yasalaşma sürecinde olan, Anayasa Mahkemesi’nin iptal gerekçelerini göz ardı ederek hazırlanan ve emekli ikramiyesi için yine eskisi gibi, en son çalışılan kurumun Emekli Sandığı’na tabi olma şartı getiren yasa tasarısı kabul edilip, Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten sonra yürürlüğe gireceğinden, geçmişe şamil olmaz. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi’ne götürüldüğünde iptal edilecektir.
Bekar, sigortalı çalışmıyor ve emekli aylığı almıyorsanız yetim aylığı alırsınız
Soru: Babamı 2009’da kaybettik. Emekli olmasına 1 yılı kalmıştı. Babamdan anneme 350 TL, kız kardeşime 157 TL aylık bağlandı. Bu miktarı çok az buluyorum. Üç kız kardeşiz. En küçüğümüz babamdan aylık alıyor. Biz neden alamıyoruz? SGK’ya yazılı dilekçe verelim mi? Sevda IŞIK/İSTANBUL Cevap: Annenizin aylık bağlama oranı yüzde 50, kız kardeşinizin yüzde 25. Kız kardeşiniz evlendiğinde veya sigortalı olarak çalışmaya başladığında, annenizin aylık bağlama oranı yüzde 75’e yükseltilir. Bir anlamda kız kardeşinizin aldığı aylık da annenize geçmiş olur. Emekli aylıklarının geneli düşük. Haklı olarak tüm emekliler sizin gibi şikayetçi. Bu durum maalesef yasalardan kaynaklanıyor. Siz ve diğer kardeşiniz bekârsa, evlenmiş olsanız da boşanmış veya dul kalmışsanız sigortalı olarak çalışmıyor veya kendi çalışmalarınızdan dolayı sosyal güvenlik kurumlarından gelir ve aylık almıyorsanız, babanızdan dolayı yetim aylığı alabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken SGK’ya başvuru yapmaktır.
Askerlik borçlanmasıyla 20 ay erken emekli olabilirsiniz
Soru: 1 Mart 1962 doğumluyum. 6 Aralık 1988’de Bağ-Kur sigortalısı oldum. Hiç ara vermeden prim yatırıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Askerlik borçlanmamı yatırsam emeklilik günümde değişiklik olur mu? Emre CİNGÖZ Cevap: Emekli olmak için, 25 tam yıl prim ödeme ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Ara vermeden prim ödemeniz halinde, prim ödemenizi 25 tam yıla tamamlayacağınız 6 Aralık 2013’te emekli olabilirsiniz. Bağ-Kur’da emekli olma şartlarını, 1 Haziran 2002 itibarıyla sahip olunan prim ödeme gün sayısı belirliyor. Askerliğinizi başlangıç tarihinden önce yapmış olmalısınız. Borçlanmanız halinde, 1 Haziran 2002’deki prim ödeme gün sayınız, askerlik süreniz kadar (20 ay kabul edilmiştir) artacağından, emekli olmak için 25 tam yıl prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabi olur, prim ödemenizi 25 tam yıla tamamlayacağınız 6 Nisan 2012’de emekli olabilirsiniz.
