"Sipsi" de "tulum" da değil "kuşburnu"

Gümüşhane yöresine özgü kuşburnu bitkisinden üretilen ve halk arasında "kuşburnu düdüğü" olarak bilinen yöresel bir enstrüman olduğu tespit edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Yöresel Halk Müziği Sanatçısı Mahmut Polat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Gümüşhane’de halk arasında "kuşburnu düdüğü" olarak anılan bir enstrümanla karşılaştığını belirterek, "Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müdürü arkadaşıma durumu ilettim. Kendisi çok heyecanlandı. Böyle bir enstrümanın halk müziğine kazandırılması gerektiğini söyledi" dedi.

Yöresel türküleri derlemek için Gümüşhane’ye geldiğini, köy köy gezerken Kelkit ilçesine bağlı Öbektaşı köyüne gittiğini anlatan Polat, şunları söyledi:

"Yaşar Karakoç adındaki yaşlı bir amca bu enstrümanın ilkbaharda yapıldığını söyledi. Bu mevsimde yaklaşık 15 santimetre uzunluğundaki kuşburnu çalısının kabuğu herhangi bir zedeleme olmadan çıkarılıyor. Daha sonra kabuğu çıkmış çalıyı tam ortadan ikiye ayırıyorlar. Çalının içinde bulunan özü çıkarılıyor. Daha sonra kabuğu yeniden üzerine geçirerek 2 santimetre uzunluğunda dil kısmı yapılıyor. Diğer kalan bölüme ise 5 adet aynı ölçüde delikler yapılıyor" diye konuştu.

Enstrümanın, Gümüşhane dışında pek bilinmediğini ifade eden Polat, "Kökünün Orta Asya’ya kadar dayandığı söyleniyor. Ege Bölgesi’nin ’sipsi’ ile Artvin yöresinin ’tulum’ adı verilen çalgılarının arasında bir ses çıkarıyor. Şu ana kadar halk arasında tespit edilmemiş ve Gümüşhane yöremize özgü bir enstrüman. Gümüşhane adına bu enstrümanı halk müziğine kazandırmaya çalışacağım. Umarım başarılı olurum" dedi.

Polat, kuşburnu düdüğünün önemli bir enstrüman olduğunu da kaydederek, "Gümüşhane’de kuşburnu çayı, kuşburnu marmeladından sonra kuşburnu ile ilgili bir enstrümanı Kelkit’in Öbektaşı köyünde bularak ortaya çıkarmış olmamız, ilimizin kültürüne ve tanıtımına önemli katkı sağlayacaktır. Artık Gümüşhane’ye özgü bir enstrümanımız vardır diyebiliriz" diye konuştu.

-ENSTRÜMANLA İLGİLİ GENİŞ KAPSAMLI ARAŞTIRMA YAPILACAK-

Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müdürü Yrd. Doç. Dr. Türker Eroğlu ise kuşburnu düdüğünün organoloji (müzik enstrümanları ve onların sınıflandırmasıyla ilgilenen bilim dalı) adına önemli bir enstrüman olduğunu söyledi.

Kuşburnu düdüğü ile ilgili iki çalışma yapacaklarını belirten Eroğlu, şunları anlattı:
"Bunlardan bir tanesi bu enstrümanın tüm Türkiye ve dünyaya tanıtılması, diğeri kuşburnu düdüğünün standarda kavuşturulmasıdır. Nefesli çalgılar arasında ilk kez böyle bir enstrüman ile karşılaşıyoruz. Benzerine hiç rastlamadım. Farklı bir ses. Yapıldığı ağaç da çok ilginç. Bu tür enstrümanlar söğüt ve kamıştan yapılıyor, dikenli çalı bitkisi olan kuşburnundan yapılmış olması ayrı bir özen gerektiriyor. Bir ekiple birlikte Kelkit’in Öbektaşı köyüne giderek geniş kapsamlı bir araştırma yapacağız. Benim düşüncem bölgede geleneksel refleks olarak yapılmış ama bizce çok önemli bir enstrüman" dedi.

İbrahim Özdemir / AA